Zmiany w postępowaniu egzekucyjnym - 2019 r.

Zmiany w przepisach postępowania egzekucyjnego nastąpią w wyniku wejścia w życie, w dniu 1 stycznia 2019 r., ustawy o komornikach sądowych oraz ustawy o kosztach komorniczych. Ustawy te zastąpią ustawę o komornikach sądowych i egzekucji z 1997 r. 

Wadliwe doręczenie a rygor natychmiastowej wykonalności

Po wejściu w życie zmian sąd będzie miał możliwość uchylenia rygoru natychmiastowej wykonalności nadanego wyrokowi zaocznemu, ze względu na fakt, że doręczenie odpis pozwu nastąpiło na  inny adres niż  miejsce zamieszkania pozwanego aktualne w dacie doręczenia. Warto zaznaczyć, iż pozwany będzie mógł powoływać się na daną przesłankę nawet w sytuacji czasowego przebywania pod innym adresem niż wskazany przez wierzyciela.                        

W obecnym stanie prawnym na gruncie art. 346 k. p. c. pozwany może wnosić o zawieszenie rygoru natychmiastowej wykonalności nadanego wyrokowi zaocznemu w dwóch przypadkach:

1. gdy wyrok ten został wydany z naruszeniem przepisów o dopuszczalności jego wydania oraz
2. gdy pozwany uprawdopodobni, że jego niestawiennictwo było niezawinione.

Na gruncie art. 346 § 1 ¹ k.p.c. sąd uchyli rygor natychmiastowej wykonalności, gdy pozwany wykaże, że nie podjął żadnych czynności ze względu na podjęcie próby doręczenia pozwu przez operatora pocztowego,              a następnie awizowanie go, pod inny adres niż miejsce zamieszkania pozwanego aktualne w dacie doręczenia. Regulacja ta ma na celu wyeliminowanie sytuacji, gdy mimo zachowania przez powoda należytej staranności pozwany nie otrzymywał pozwu, co skutkowało jego bierną postawą.

Umorzenie postępowania z urzędu

Zmiany w przepisach egzekucyjnych wprowadzą również nowe przesłanki umorzenia postępowania z urzędu. Po wejściu w życie zmian organ egzekucyjny będzie umarzał postępowanie z urzędu także w sytuacjach gdy:

1. tytuł wykonawczy został pozbawiony wykonalności prawomocnym orzeczeniem albo orzeczenie, na którym oparto klauzulę wykonalności, zostało uchylone lub utraciło moc;
2. egzekucję skierowano przeciwko osobie, która według klauzuli wykonalności nie jest dłużnikiem i która sprzeciwiła się prowadzeniu egzekucji, albo jeżeli prowadzenie egzekucji pozostaje z innych powodów w oczywistej sprzeczności z treścią tytułu wykonawczego.

Wyżej wymienione przesłanki funkcjonują również w obecnym stanie prawnym, jednak są one przesłankami do umorzenia postępowania na wniosek, a od 1 stycznia 2019 będą to przesłanki, na gruncie których z urzędu będzie umorzone postępowanie.

Możliwość złożenia skargi na formularzu

Od 1 stycznia 2019 roku dłużnik wobec którego prowadzone będzie postępowanie egzekucyjne będzie miał możliwość złożenia skargi na czynności komornicze na formularzu, co niewątpliwie wpłynie na zmniejszenie liczby przypadków odrzucania skarg z przyczyn formalnych. Wprost w treści formularza będą wskazane elementy konieczne do rozpoznania skargi. Ponadto ustawodawca nałożył na komorników obowiązek doręczenia dłużnikowi formularza skargi na czynności komornika przy pierwszej czynności egzekucyjnej oraz  pouczenia strony i uczestników postępowania występujących w sprawie bez adwokata, radcy prawnego, rzecznika patentowego lub radcy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej o sposobie i terminie zaskarżenia czynności. Co więcej, art. 796 § 1 stanowi, iż wniosek o wszczęcie egzekucji składany komornikowi może być złożony na formularzu urzędowym.

Większa odpowiedzialność komorników

Kolejną kwestią, która ulegnie zmianie to zwiększenie odpowiedzialność komorników. Od 1 stycznia 2019 roku wprowadzona zostanie możliwość obciążenia kosztami postępowania samego komornika. Na gruncie  art. 767 § 6 k.p.c. obciążenie komornika będzie miało miejsce, gdy ten w sposób oczywisty naruszy prawo. Po wejściu w życie nowelizacji zostaną wyeliminowane sytuacje, gdy uczestnik postępowania, mimo że nie ponosił odpowiedzialności za czynność dokonaną z oczywistym naruszeniem prawa, był zobowiązany do zwrócenia skarżącemu kosztów postępowania.

Zwiększy się również zakres kontroli komorników, gdyż art. 809¹ k.p.c. ustanawia obowiązek utrwalania przebiegu określonych czynności za pomocą urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk. Komornik na wniosek co najmniej jednej ze stron zobowiązany będzie do utrwalenia czynności egzekucyjnych dokonanych poza kancelarią komorniczą.

Art. 809¹ k.p.c. wymienia katalog czynności, które będą mogły być utrwalone za pomocą urządzeń rejestrujących. W/w. artykuł wymienia takie czynności jak: czynności z udziałem dłużnika zmierzające do ustalenia jego stanu majątkowego; zajęcie ruchomości; wykonanie postanowienia o oddaniu ruchomości pod dozór innej osobie niż dłużnik; licytacja ruchomości z wyłączeniem licytacji elektronicznej; licytacja nieruchomości, chyba że jej przebieg jest utrwalany w sposób określony w art. 972 § 2; oględziny nieruchomości; wprowadzenie w zarząd nieruchomości w trybie art. 933; opróżnienie pomieszczeń z osób lub rzeczy; wydanie ruchomości i nieruchomości; wprowadzenie w posiadanie; przymusowe otwarcie pomieszczenia; przeszukanie mieszkania lub pomieszczenia gospodarczego dłużnika.

Komornik będzie zobowiązany do umożliwienia stronom i uczestnikom postępowania zapoznanie się z zapisem obrazu i dźwięku w siedzibie kancelarii komorniczej.

Autor: Klaudia Burdalska – Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie