Konstytucja dla nauki wchodzi w życie - na jakie zmiany muszą przygotować się uczelnie?

Od 1 października br. wydziały uczelni z najgorszą oceną działalności badawczej nie mogą nadawać habilitacji. A władze uczelni będą zobligowane, by studentkom w ciąży zapewnić indywidualny tok studiów. O zmianach, jakie pojawią się w tym roku akademickim na uczelniach, mówi PAP wiceminister nauki Piotr Müller.

1 sierpnia br. prezydent Andrzej Duda podpisał Ustawę Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Konstytucja dla Nauki, Ustawa 2.), która zakłada poważne zmiany w sposobie funkcjonowania uczelni. Choć formalnie ustawa zacznie obowiązywać 1 października, to proces wchodzenia w życie poszczególnych przepisów rozłożony jest na kilka lat.

Wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego Piotr Müller pytany w rozmowie z PAP, jak zmieni się praca na uczelniach w najbliższym roku akademickim, odpowiedział: "Środowisko akademickie będzie skupiać się na debacie, jak w najbliższym czasie zmieniać swoje uczelnie". Uczelnie mają rok, by wypracować nowe statuty i nową strukturę uczelni, która lepiej będzie odpowiadać wymogom nowej ustawy. "A to będzie budziło emocje, bo uczelnie zyskają większe możliwości decydowania o swojej strukturze" - dodał.

Zwrócił uwagę, że już w najbliższym roku akademickim w pracy naukowców pracujących w uczelniach większy nacisk będzie kładziony na jakość publikowanych prac, zamiast na ilość publikowanych artykułów. "Nie będzie się opłacało publikować wielu słabych artykułów naukowych. Znacznie korzystniej będzie publikować mało artykułów, ale dobrych, które wnoszą do nauki nową wartość. Nauczyciele akademiccy to odczują" - powiedział.

PAŹDZIERNIK 2018

Od 1 października br. władze uczelni będą ustawowo zobligowane do tego, aby zapewnić studentce w ciąży możliwość odbywania studiów w ramach indywidualnego toku. A przez pierwszy rok od przyjścia na świat dziecka zarówno ojciec, jak i matka - jeśli są studentami - będą mogli skorzystać z urlopu dziekańskiego czy rektorskiego. Do tej pory zależało to od decyzji uznaniowej dziekana. "Od 1 października uczelnia ma obowiązek taki urlop przyznać" - informuje Piotr Müller.

1 października wchodzi też w życie obowiązek posiadania przez wszystkie uczelnie publiczne i niepubliczne elektronicznej skrzynki podawczej (ePUAP). Za pośrednictwem takiej skrzynki z uczelnią będą mogły się kontaktować urzędy, studenci czy inni interesariusze. "Wysłanie pisma na taką skrzynkę będzie traktowane (po wygenerowaniu elektronicznego potwierdzenia doręczenia) automatycznie tak samo jak dostarczenie dokumentu w drodze papierowej" - komentuje Piotr Müller.

Wraz z początkiem najbliższego roku akademickiego uprawnienia do prowadzenia studiów i nadawania stopni naukowych formalnie będą przypisane do uczelni jako całości, a nie do wydziałów. "Wprawdzie przez najbliższy rok te uprawnienia będą jeszcze realizować wydziały, ale gospodarzem uprawnień będzie uczelnia jako całość" - powiedział Piotr Müller. I skomentował: "Uczelnie mają świadomość, że wszystkie działania na rzecz podnoszenia jakości powinny koordynować w całej uczelni".

1 października wygasną uprawnienia do nadawania stopnia doktora habilitowanego na wydziałach, które dostały ocenę parametryczną C. To najgorsza w 4-stopniowej skali ocena działalności badawczej. "Już wysłałem do dziekanów wydziałów i do rektorów listy z informacją, że utracą uprawnienia. Osoby, które rozpoczęły postępowanie habilitacyjne, będą musiały je kontynuować w innym podmiocie habilitującym wyznaczonym przez Centralną Komisję ds. Stopni i Tytułów" - powiedział Piotr Müller. Jak mówi, takie uprawnienia straci 12 wydziałów w Polsce.

Od października uczelnie zyskują też prawo, by tworzyć federacje. "To będzie coś nowego w systemie. Wiem, że Uniwersytet Warszawski i Warszawski Uniwersytet Medyczny już prowadzą rozmowy w tym zakresie. Również grupa akademickich uczelni niepublicznych rozważa takie rozwiązanie" - powiedział wiceminister.

LISTOPAD 2018

Z kolei do 30 listopada br. nauczyciele akademiccy zatrudnieni na stanowisku badawczym lub badawczo-dydaktycznym będą musieli złożyć deklarację o przypisaniu się do dziedziny i dyscypliny (lub maksymalnie 2 dyscyplin) w której prowadzą działalność naukową. 20 września minister nauki Jarosław Gowin podpisał nowe rozporządzenie dotyczące podziału dziedzin i dyscyplin nauki i sztuki. Zamiast dotychczasowych 102 dyscyplin rozporządzenie zawiera ich 47.

STYCZEŃ 2019

1 stycznia 2019 r. wchodzi w życie większość przepisów dotyczących finansowania uczelni. Przepisy te zakładają, że uczelnie będą otrzymywać subwencję, a nie dotację. "To uczelnia będzie więc decydować, w jakich proporcjach podzieli środki na badania naukowe, dydaktykę, administrację, potrzeby wewnętrzne. Minister będzie oceniał efekty tych działań, ale nie to, jak w jakich konkretnie proporcjach wydatkowano pieniądze" - skomentował Piotr Müller.

Od 1 stycznia zaczną obowiązywać nowe przepisy dot. podwyżek płac minimalnych oraz podwyżek przewidzianych w budżecie państwa. Do stosunków pracy nauczycieli akademickich zatrudnionych w uczelni przed 1 października, oraz tych którzy zostaną zatrudnieni w okresie od 1 października do 31 grudnia 2018 r. będą stosowane dotychczasowe przepisy. Uczelnie będą miały czas na dostosowanie umów o pracę do wymogów nowej ustawy.

Od początku 2019 r. wejdą też w życie nowe przepisy dotyczące kredytów studenckich. O kredyt studenci będą się mogli ubiegać w dowolnym momencie roku, a nie tylko w określonych miesiącach, jak dotąd.