REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Założenia projektu nowej „dużej” ustawy reprywatyzacyjnej

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kancelaria Adwokacka Jan Górski
Kancelaria specjalizująca się w sprawach dotyczących odszkodowań od Skarbu Państwa (gminy, powiatu), a także w prawie nieruchomości (w tym zasiedzenia), prawie spółek oraz prawie spadkowym.
Założenia projektu nowej „dużej” ustawy reprywatyzacyjnej/ fot. Fotolia
Założenia projektu nowej „dużej” ustawy reprywatyzacyjnej/ fot. Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Ministerstwo Sprawiedliwości podejmuje kolejną próbę uregulowania kwestii reprywatyzacji nieruchomości zabranych w czasach socjalizmu. Jednym z głównych założeń nowej ustawy reprywatyzacyjnej jest koniec ze zwrotem nieruchomości w naturze i przyznawaniem pełnego odszkodowania - roszczenia te zastąpi rekompensata.

Zacznijmy od kwestii podstawowych - Przez reprywatyzację rozumie się przywrócenie właścicielowi (jego spadkobiercom) własności mienia utraconej na skutek upaństwowienia. Jeżeli uwzględnimy, że socjalizm w Polsce upaństwowił praktycznie całą gospodarkę i handel, poza gospodarstwami rolnymi do 50 ha, a na tzw. Ziemiach Odzyskanych do 100 ha, to uświadamia nam to skalę problemu.

REKLAMA

Zapowiedź uchwalenia nowej ustawy reprywatyzacyjnej budzi nadzieję na jakieś sensowne rozwiązanie tego nabrzmiałego problemu społecznego. Ministerstwo Sprawiedliwości opublikowało jej projekt, datowany na 20 października b.r. Cel projektu ustawy o reprywatyzacji jest ambitny: zapewnić, przynajmniej częściowo, naprawienie przez Państwo szkód wyrządzonych obywatelom polskim na skutek niezgodnego z prawem przejęcia przez władze komunistyczne po 1944 r. ich nieruchomości oraz części rzeczy ruchomych (nazwanych zabytkami ruchomymi).

Instytucja rekompensaty 

Jednym z najważniejszych założeń nowej ustawy reprywatyzacyjnej jest koniec ze zwrotem nieruchomości w naturze i przyznawaniem pełnego odszkodowania. Roszczenia te zastępuje rekompensata.

REKLAMA

Projekt ustawy reprywatyzacyjnej zrywa kategorycznie z dotychczasowym stanem prawnym, w którym możliwe było domaganie się zwrotu nieruchomości bezpodstawnie przejętej, a gdyby to było niemożliwe – zapłaty odszkodowania za odebraną nieruchomość według cen z chwili orzekania o odszkodowaniu. Od daty wejścia projektowanej ustawy w życie (ma to nastąpić po 30 dniach od jej ogłoszenia) możliwe będzie tylko wnioskowanie o przyznanie rekompensaty za przejęte nieruchomości z rażącym naruszeniem prawa albo bez podstawy prawnej. Toczące się postępowania sądowe i administracyjne podlegają umorzeniu.

Rekompensata ogranicza się do 20% wartości przejmowanego mienia według stanu z jego przejęcia, i to po odliczeniu ciążących na nieruchomości obciążeń, np. hipoteki, jeżeli uprawniony dochodzi zadośćuczynienia w formie pieniężnej. Zadośćuczynienie ma być wypłacane przez Bank Gospodarstwa Krajowego ze specjalnie utworzonego dla obsługi wypłaty tych świadczeń Funduszu Rekompensacyjnego.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Wartość rekompensaty wzrasta do 25 %, jeżeli uprawniony wnioskuje:

  1. o zaliczenie rekompensaty na rzecz ceny nabywanej nieruchomości od Państwa lub od samorządu terytorialnego, albo
  2. o zaliczenie rekompensaty na poczet opłat z tytułu przekształcenia wieczystego użytkowania w prawo własności, albo
  3. o wypłatę jej w formie obligacji skarbowych.

Warto też wskazać, że rekompensata ma być wypłacana w ratach. Minister finansów ma przewidzieć w każdorazowym planie finansowym ogólna kwotę środków pieniężnych przeznaczonych na reprywatyzację pieniężną z Funduszu Rekompensacyjnego. Jak długo potrwają te wypłaty, nie wiadomo. Projekt jednak przewiduje, że przyznane świadczenia mają być waloryzowane stosownie do publikowanego przez GUS wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych.

Projekt, pomny na złe doświadczenia z dotychczasowego etapu reprywatyzacji, wyłącza dopuszczalność obrotu prawem do rekompensaty (zakaz handlu roszczeniami).

Najważniejsze założenia projektu

Projekt nowej ustawy reprywatyzacyjnej zawiera szereg wyłączeń prawa do rekompensaty. Najważniejsze z nich są następujące:

  1. Uprawnionymi do rekompensaty są tylko byli właściciele (ich spadkobiercy), którzy zarówno w chwili pozbawiania ich prawa własności, jak i obecnie są obywatelami polskimi. Właściciele nieruchomości będący obywatelami państwa obcego są pozbawieni prawa do rekompensaty.
  2. Prawo do rekompensaty jest dziedziczne, ale tylko w ograniczonym kręgu najbliższych (małżonek, dzieci, wnuki, prawnuki). Oznacza to, że pozbawieni są dziedziczenia tego prawa dalsi krewni (rodzeństwo i jego zstępni).
  3. Wyłącza się prawo do rekompensaty za nieruchomości, które wchodziły w skład przedsiębiorstwa, przejętego na podstawie dekretu z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej.
  4. Nie ma prawa do rekompensaty za nieruchomość, która została zabrana na potrzeby realizacji celu publicznego i cel ten jest nadal realizowany (przykładowo, funkcjonuje na nieruchomości szkoła czy szpital).
  5. Nie przysługuje rekompensata za budynek zniszczony w czasie wojny.
  6. Nie wiedzieć dlaczego, projekt pozbawia prawa do pieniężnej rekompensaty Zabużan, pozostawiając im tylko możliwość zaliczenia wartości mienia pozostawionego „za Bugiem” na poczet ceny nabywanych o Skarbu Państwa nieruchomości.
  7. Generalnie wyłączone jest prawo do rekompensaty tych osób, które otrzymały w swoim czasie świadczenia za zabierane im nieruchomości.

Projekt, oprócz wspomnianych wcześniej ograniczeń praw z tytułu reprywatyzacji przewiduje także uprzywilejowanie w przyznaniu prawa do rekompensaty.

Chodzi o grunty warszawskie, podlegające dekretowi Bieruta. Projekt przyznaje byłym ich właścicielom lub spadkobiercom prawo do rekompensaty, nawet jeżeli w swoim czasie nie złożyli wniosków o przyznanie im prawa własności czasowej (później użytkowania wieczystego). Dotychczas takie osoby traciły możność dochodzenia jakichkolwiek roszczeń reprywatyzacyjnych. Teraz niejako „odżywa” ich uprawnienie, tyle że nie jako możliwość dochodzenia zwrotu nieruchomości lub odszkodowania, ale w formie uprawnienia do złożenia wniosku o przyznanie prawa do rekompensaty. Wniosek taki składa się w terminie 12 miesięcy od daty wejścia ustawy w życie.

Ale uwaga! – prawo do złożenia wniosku o przyznanie rekompensaty nie przysługuje nabywcy wierzytelności, a więc tzw. handlarzom wierzytelnościami warszawskimi.

Wznawianie postępowań sądowych             

Oprócz powyższego, projekt dopuszcza szeroką możliwość wzruszania prawomocnych orzeczeń sądowych, zapadłych w sprawach: o wydanie nieruchomości, o ustalenie stosunku prawnego, o stwierdzenie nabycia spadku, o dział spadku lub o zezwolenie kuratorowi spadku na dokonanie czynności prawnej przekraczającej zakres zwykłego zarządu, „jeżeli w skład spadku wchodziła nieruchomość przejęta, którą nabyła osoba nieuprawniona albo gdy z innych przyczyn nieruchomość została przejęta przez osobę nieuprawnioną”.

Zobacz również: Postępowanie spadkowe

REKLAMA

Warto przy tym wskazać, że przewidziano aż 10 – letni termin dla możliwości składania wniosków o wzruszenie tych orzeczeń sądowych. Jest to o tyle dziwne, że termin dla składania samych wniosków o reprywatyzację w postaci potwierdzenia prawa do rekompensaty, wynosi tylko rok.

Tryb dochodzenia uprawnień z reprywatyzacji w postaci prawa do rekompensaty jest dwuetapowy. Na etapie pierwszym składa się do wojewody wniosek o potwierdzenie prawa do rekompensaty. Termin do złożenia tego wniosku wynosi 12 miesięcy, licząc od daty wejścia w życie ustawy. Termin ten ma charakter bezwzględny i nie podlega przywróceniu. Po jego upływie wniosek pozostawia się bez rozpoznania. Uprawniony może złożyć wniosek osobiście lub przez ustanowionego pełnomocnika; wykluczona jest możliwość złożenia wniosku przez kuratora! Do wniosku dołączyć należy szereg dokumentów (dowodów), wykazujących prawo do rekompensaty, m.in.:

  1. dokumenty potwierdzające przejęcie nieruchomości (w szczególności odpis rozstrzygnięcia lub protokołu przejęcia nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa lub innej osoby prawnej prawa publicznego, a w ich braku odpis księgi wieczystej lub zaświadczenie ze zbioru dokumentów z księgi zamkniętej lub dawnej księgi wieczystej, wypis z rejestru gruntów potwierdzające przejęcie nieruchomości. W braku tych dokumentów dopuszcza się zaświadczenia o nacjonalizacji wydane przez właściwe organy),
  2. oświadczenie, iż nieruchomość została przejęta bez podstawy prawnej,
  3. dokumenty urzędowe (publiczne) potwierdzające obywatelstwo polskie,
  4. dokumenty potwierdzające miejsce zamieszkania osoby uprawnionej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
  5. oświadczenie o tym, czy jest prowadzone postępowanie sądowe,administracyjne lub sądowoadministracyjne w sprawie reprywatyzacji

Dwie uwagi szczegółowe na temat tych dowodów w postępowaniu o rekompensatę. Pierwsza jest taka, że w razie śmierci właściciela nieruchomości, potrzebne będzie stwierdzenie nabycia spadku po nim lub akt poświadczenia dziedziczenia. Nie zawsze w terminie 12 miesięcy uda się przeprowadzić takie postępowanie dotyczące ustalenia spadkobrania, a tym samym dotrzymać terminu do złożenia wniosku reprywatyzacyjnego, dlatego warto już teraz wszcząć postępowania spadkowe. I druga – projekt dopuszcza potwierdzenie niektórych okoliczności zeznaniami dwóch świadków, nie będących osobami bliskimi w stosunku do uprawnionego.

Po rozpoznaniu sprawy, wojewoda wydaje decyzję o potwierdzeniu prawa do rekompensaty lub o odmowie jego potwierdzenia. Decyzje te doręcza się wnioskodawcy. W razie decyzji pozytywnej, uprawniony składa w terminie 14 dni od doręczenia oświadczenie o uznaniu przyznanego mu prawa do rekompensaty.

Niezłożenie tego oświadczenia poczytuje się za zrzeczenie prawa do rekompensaty.

W drugim etapie, wojewoda, w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym stała się ostateczna decyzja o potwierdzeniu prawa do rekompensaty, wydaje decyzję o ustaleniu postaci prawa do rekompensaty (a więc, czy ma to być zadośćuczynienie pieniężne, zaliczenie na kupno nieruchomości, czy też nabycie obligacji).

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Tak długo jeszcze nie żyliśmy! Nowy raport GUS ujawnia zaskakujące dane

Przeciętne trwanie życia w Polsce osiągnęło najwyższy poziom w historii. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) wynika, że w ubiegłym roku mężczyźni żyli przeciętnie 74,93 roku, a kobiety 82,26 roku. To niezwykle istotny sygnał powrotu do pozytywnych trendów po gwałtownym spadku długości życia w czasie pandemii COVID-19.

Bitcoin ETF bez podatku? Jak działa inwestowanie przez IKE/IKZE i co naprawdę daje zwolnienie z podatku Belki

Inwestowanie w aktywa cyfrowe jeszcze pewien czas temu wydawało się ciekawostką Dzisiaj jest to standard z perspektywy dywersyfikacji portfela inwestycyjnego. Jeszcze kilka lat temu lokowanie kapitału w Bitcoinie bez podatku wydawało się marzeniem. Ale w 2024 roku, po zatwierdzeniu pierwszych ETF-ów spot na Bitcoina w Stanach Zjednoczonych, temat wrócił z nową siłą. Co ważniejsze, zaczęto go łączyć z polskimi kontami emerytalnymi IKE i IKZE. Brzmi jak luka w systemie? Niekoniecznie. W praktyce możliwość inwestowania w Bitcoina bez podatku Belki naprawdę istnieje – ale nie dla każdego i nie w każdej formie. Co to oznacza? Dowiedz się nieco więcej właśnie w tym artykule.

Nowelizacja kodeksu pracy i ustawy o zfśs w II poł. 2025 r. Zmiany w rozliczaniu ekwiwalentu za urlop i inne nowości. Rada Ministrów przyjęła projekt

W dniu 29 lipca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (projekt deregulacyjny), przedłożony przez Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Zmiany zawarte w tym projekcie dotyczą rozliczenia ekwiwalentu za urlop przy rozwiązywaniu umowy o pracę.

NIK: oceny maturalne nie zawsze obiektywne i sprawiedliwe. 40 proc. wniosków o weryfikację wyniku egzaminu było zasadnych. Wyniki kontroli za lata 2021-2024

W latach 2021-2024 system sprawdzania i oceniania egzaminów maturalnych oraz weryfikacji wyników nie funkcjonował w pełni skutecznie, w konsekwencji oceny nie zawsze były obiektywne i sprawiedliwe - poinformowała 29 lipca 2025 r. dyrektor delegatury NIK w Poznaniu Karolina Wirszyc-Sitkowska. Kontrola NIK wykazała liczne błędy egzaminatorów przy ocenianiu egzaminów maturalnych.

REKLAMA

Ustawa o asystencji osobistej to nie luksus. To prawo. Czas, by Sejm je w końcu zagwarantował

Ustawa o asystencji osobistej dla osób z niepełnosprawnościami wciąż nie trafia do Sejmu. Polska 2050 i Lewica apelują o szybkie działania i zapowiadają własny projekt, jeśli rząd nie zareaguje do września. To test dla polityków i sprawdzian z człowieczeństwa.

W systemie kaucyjnym nie będzie wyjątków. MKiŚ: Dla zachowania szczelności systemu wszyscy sprzedawcy muszą uczestniczyć w obiegu kaucji

System kaucyjny obejmie nie tylko sklepy spożywcze, ale także apteki sprzedające napoje w opakowaniach objętych nowymi przepisami. Posłanka Gabriela Lenartowicz zwróciła się z interpelacją do Ministerstwa Klimatu i Środowiska w sprawie wyłączenia aptek i suplementów diety z tego obowiązku. Odpowiedź resortu nie pozostawia wątpliwości. Sprawdź, czego dotyczyła interpelacja i jak ją uzasadniono.

Średnia pensja to już 22 769 zł. Największe wzrosty od lat – branża IT znów przyspiesza!

Branża IT znów przyspiesza – średnie wynagrodzenie wzrosło o 12% r/r, osiągając 22 769 zł. Rośnie liczba ofert pracy, ale tylko dla doświadczonych specjalistów. Juniorzy nadal mają pod górkę, a wymagania są coraz wyższe. Sprawdź, co napędza rynek i które technologie są dziś na topie.

Płatności dla rolników 2025. Te dokumenty i informacje trzeba złożyć do 31 lipca do ARiMR

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi poinformowało w komunikacie z 28 lipca 2025 r., że rolnicy ubiegający się o płatność dobrostanową, płatność ekologiczną lub o płatność rolno-środowiskowo-klimatyczną w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 zobowiązani są do 31 lipca 2025 r. do złożenia w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) następujących dokumentów i informacji:

REKLAMA

Handel w Polsce wyraźnie się zmienia. Sieci convenience i hipermarkety coraz bardziej ogrywają dyskonty

Sieci convenience cały czas rosną, dlaczego? Bo stają się pierwszym wyborem w codziennych i szybkich zakupach. Badania potwierdzają, że duże miasta i mobilni konsumenci coraz chętniej stawiają na convenience. Konsumenci coraz bardziej cenią sobie czas i dostępność ponad najniższą cenę [RAPORT]

Eksperci: kryptowaluty dadzą w tym roku porządnie zarobić. Rynek czeka kilkumiesięczna hossa

Rynek kryptowalut idzie na rekord. Dalczego? Jeszcze w tym roku BTC może kosztować nawet 200 tys. USD. Wykresy kursowe do końca roku utrzymają się w zielonym trendzie a eksperci zapowiadają kolejną falę rekordów. Poniżej dane, analizy i komentarze ekspertów.

REKLAMA