REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Przestępstwo zniesławienia na podstawie art. 212 kodeksu karnego

Subskrybuj nas na Youtube
Przestępstwo zniesławienia na podstawie art. 212 kodeksu karnego / Fot. Fotolia
Przestępstwo zniesławienia na podstawie art. 212 kodeksu karnego / Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Zniesławienie jest przestępstwem, którego przedmiotem jest naruszenie czci i godności człowieka. Ustawodawca mając na uwadze znaczenie tych wartości uregulował kwestię pomówienia nie tylko w kodeksie cywilnym jako naruszenie dobra osobistego, ale również w kodeksie karnym.

Kogo, kiedy i jak można pomówić? Typ podstawowy przestępstwa zniesławienia

Zgodnie z definicją art. 212 § 1 Kodeksu karnego zniesławienie polega na pomawianiu o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności. Zniesławić można nie tylko pojedynczą osobę fizyczną, ale także grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej. Zniesławienie musi odnosić się do postępowania (np. głosimy, że pan X prowadzi bardzo niemoralne życie) lub właściwości (np. ogłaszamy,  że pan Y jest narkomanem lub stwierdzamy, że działanie spółki A jest pozbawione profesjonalizmu). Warto zauważyć, że aby pociągnąć sprawcę do odpowiedzialności, pomówienie nie musi odnieść zamierzonego skutku w postaci utraty zaufania do pokrzywdzonego lub jego poniżenie. Wystarczającym jest, że czyjaś wypowiedź może potencjalnie spowodować taką sytuację. Przekazana informacja powinna wywoływać obiektywne poczucie poniżenia, bowiem odbierane go jedynie przez osobę, do której odnosi się dana wypowiedź nie wypełnia znamion zniesławienia.

REKLAMA

RODO na przykładach. Najczęściej zadawane pytania

Pomówienie ma wiele form – może być ustne, pisane, w postaci rysunku, a zdaniem niektórych może do niego dojść nawet w wyniku wykonania gestu lub miny. Zniesławienie w typie podstawowym jest zagrożone karą grzywny lub karą ograniczenie wolności.

Szerszy zasięg pomówieniawiększa kara, czyli typ kwalifikowany

REKLAMA

Zniesławienie jak wiele przestępstw ma swój typ kwalifikowany (typ czynu zabronionego, którego znamiona wskazują na zwiększoną szkodliwość społeczną). W tym przypadku osoba pomawiająca dokonuje czynu określonego w § 1 za pomocą środków masowego komunikowania. Pojęcie to jest tożsame ze środkami masowego przekazu, do których zaliczamy m.in. telewizję, prasę, radio. Stosunkowo najmłodszym środkiem  rozpowszechniania informacji jest Internet i wszystkie łączące się z nim narzędzia, jak np. portale społecznościowe czy fora internetowe, gdzie często można spotkać się z przejawami zniesławienia. Za próbę zdyskredytowania kogokolwiek za pomocą tych środków osoba pomawiająca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Co więcej, art. 212 § 3 k.k. przewiduje, że wobec sprawcy przestępstwa pomówienia (zarówno typu podstawowego, jak i kwalifikowanego), sąd może orzec majątkowy środek karny w postaci nawiązki na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża lub na inny wskazany przez pokrzywdzonego cel społeczny. Innym środkiem karnym, który może mieć zastosowanie jest m.in. podanie wyroku do publicznej wiadomości (art. 215 k.k.)

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zniesławienie po nowelizacji

Kto może dokonać zniesławiania, i kto może o nie oskarżyć?

Przestępstwo pomówienia ma charakter powszechny, co oznacza, że może go dokonać każdy bez konieczności posiadania szczególnej cechy. Zniesławienie podlega ściganiu z oskarżenia prywatnego, a więc jedynie od inicjatywy pokrzywdzonego będzie zależało wszczęcie postępowania, gdyż jedynie on może wnieść akt oskarżenia. Pokrzywdzony staje się wówczas oskarżycielem prywatnym. Sporządza on akt oskarżenia samodzielnie, (ale może także skorzystać z fachowej pomocy adwokata lub radcy prawnego) i wnosi go bezpośrednio do sądu i popiera oskarżenie w dalszych etapach postępowania. Jeżeli pokrzywdzonym jest osoba prawna, czynności procesowych dokonuje organ uprawniony do działania w jej imieniu. Rzadką, ale możliwą sytuacją jest wniesienie aktu oskarżenia przez prokuratora. Musi tego jednak wymagać interes społeczny (art. 60 k.p.k).

Okoliczności wyłączające bezprawność czynu

Okoliczności wyłączające karną bezprawność czynu nazywamy kontratypami. Art. 213 k.k. wskazuje sytuacje, w których wyłączona zostaje bezprawność wygłaszania negatywnych opinii na czyjś temat. W §1 ustawodawca zaznaczył, że nie dochodzi do przestępstwa, jeżeli zarzut zgłoszony pod adresem danej osoby był uczyniony niepublicznie lub był prawdziwy. Zatem niekaralne jest wyrażenie niepochlebnej opinii o innej osobie, o ile robimy to np. „w cztery oczy” z adresatem krytyki. Oczywistym jest także, że nic nam nie grozi za wyrażenie nieprzychylnych komentarzy publicznie, o ile zawarte w nich informacje są prawdziwe.

Zobacz również serwis: Sprawy karne

Z kolei w  § 2 opisany został kontratyp dozwolonej krytyki:

Nie popełnia przestępstwa określonego w art. 212 § 1 lub 2, kto publicznie podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut:

1) dotyczący postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub

2) służący obronie społecznie uzasadnionego interesu.

REKLAMA

Przepis ten ma zastosowanie do przestępstwa zniesławienia w typie podstawowym i kwalifikowanym. W świetle przesłanek tego kontratypu sprawca nie popełnia przestępstwa pomówienia jeśli publicznie podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut dotyczący postępowania osoby, która pełni funkcję publiczną lub służący obronie społecznie uzasadnionego interesu.

Należy podkreślić, że kontratyp ten dotyczy podnoszenia lub rozgłaszania jedynie prawdziwych zarzutów. Można przyjąć, że podnoszenie obejmuje pomawianie dokonane przez sprawcę we własnym imieniu, natomiast rozgłaszanie jest przekazywaniem pomawiających informacji uzyskanych od innej osoby. Wracając do kwestii zgodności z rzeczywistością trzeba dobitnie zaznaczyć, że zarzut musi być bezwzględnie prawdziwy. Ewentualne tłumaczenie, że sprawcy wydawało się, iż podnosi lub rozgłasza prawdę jest nieskuteczne. Odpowiedzialności za nieprawdziwe zarzuty nie wyłącza dobra wiara sprawcy. Może ona co najwyżej wyłączyć odpowiedzialność ze względu na brak umyślności lub być oceniana jako błąd.  

Wskazane zarzuty muszą odnosić się do postępowania osób, które pełnią funkcję publiczną. Nie ulega wątpliwości, że osoby takie zajmują wyjątkowe miejsce w życiu publicznym. Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 12 maja 2008 r. (sygn.: SK 43/05) „w każdym państwie o ustroju demokratycznym osoba publiczna musi liczyć się z tym, że jej poczynania znajdują się pod bacznym oglądem opinii publicznej, czego naturalną konsekwencją są pojawiające się wypowiedzi krytyczne". Istotnym jest, że dozwolona krytyka dotyczy wyłącznie postępowania wyżej wymienionych osób i nie obejmuje ich właściwości

Redakcja poleca: Kodeks karny, Kodeks postępowania karnego, Kodeks karny wykonawczy, Koszty sądowe karne

Kolejną sytuacją, w której ma zastosowanie kontratyp dozwolonej krytyki jest publiczne podnoszenie lub rozgłaszanie prawdziwych zarzutów służących obronie społecznie uzasadnionego interesu. Sprawca zniesławienia musi kierować się więc specjalną motywacją, która ma być oceniana całościowo na podstawie wszystkich okoliczności, w jakich został zarzut podniesiony. Ocena postępowania sprawcy krytyki zależy zatem od kontekstu, w jakim została ona dokonana. W ustawodawstwie brakuje wskazań okoliczności uzasadnionej krytyki, ale w orzecznictwie przyjęto, że „społecznie uzasadniony interes nie może być rozumiany w sposób abstrakcyjny, jest bowiem pojęciem konkretnym i musi wynikać z określonej sytuacji, wymagającej obrony tego interesu, nawet z naruszeniem dobrego imienia osoby, grupy osób lub instytucji. Nie każde działanie jest działaniem w obronie społecznie uzasadnionego interesu, lecz tylko takie, które faktycznie temu służy” (wyr. SN z 25.9.1973 r., V KRN 358/730). Zachowanie sprawcy dozwolonej krytyki podlega  obiektywnej ocenie pod kątem tego, czy rzeczywiście służyło obronie uzasadnionego społecznie interesu, czy może było tylko subiektywnym odczuciem samego podnoszącego zarzut.

Ważnym ograniczeniem kontratypu dozwolonej krytyki jest zastrzeżenie, że w przypadku gdy zarzut dotyczy życia prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może być przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma zapobiec niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji małoletniego. Sfera życia prywatnego lub rodzinnego została w zasadzie wyłączona spod krytyki publicznej, z wyjątkiem sytuacji, gdy ujawnienie faktów jej dotyczących ma zapobiec niebezpieczeństwu godzącemu w życie lub zdrowie człowieka albo demoralizacji małoletniego, tj. spowodowania niebezpieczeństwa powstania  problemów z socjalizacją lub zagrożenia jego rozwoju moralnego.

autor: Marta Litkowiec


Podyskutuj o tym na naszym FORUM

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Empatia zamiast strachu? Apel w sprawie małoletnich pasażerów

Kontrolerzy powinni być świadomi emocji dzieci i podchodzić do nich z empatią stosowną do ich wieku - podkreśla Rzeczniczka Praw Dziecka Monika Horna-Cieślak. Do biura RPD wpływa wiele zgłoszeń dotyczących łamania praw dziecka w środkach transportu publicznego.

Czym jest świadczenie urlopowe, ile wynosi w 2025 roku i czym różni się od tzw. wczasów pod gruszą. Podatki i składki ZUS

W sezonie wakacyjnym wielu pracowników zadaje sobie pytanie: czy oprócz wynagrodzenia za urlop przysługuje mi jakieś dodatkowe świadczenie? Odpowiedź brzmi: tak, jeśli spełnione są odpowiednie warunki — możesz otrzymać tzw. świadczenie urlopowe lub „wczasy pod gruszą”. Co to dokładnie oznacza? Wyjaśniamy!

Upoważnienie do opieki nad dzieckiem: do pobrania na wyjazd w wakacje [WZÓR]

Wakacje to okres częstych wyjazdów dzieci, czasami również z innymi osobami niż rodzice. Dzieci, które wyjeżdżają z babcią, dziadkiem, ciocią, wujkiem czy innymi osobami, muszą mieć ze sobą upoważnienie. Rodzice przygotowują takie pismo i najlepiej, aby podpisali je wspólnie.

Więcej i lepiej dla Ukraińców? Jest projekt zmian ustawy [dot. pobytu, 800 plus, świadczeń, zakwaterowania, pracy]

Więcej i lepiej dla Ukraińców? Jest projekt zmian ustawy w zakresie pobytu, świadczeń, zakwaterowania i pracy Ukraińców na terytorium Polski. Najważniejszym uprawnieniem jest przedłużenie tymczasowej ochrony i związanych z nią uprawnień dla uchodźców do 4 marca 2026 roku. Jednocześnie planowane są zmiany w procedurach pobytowych, rejestracji PESEL, a także w funkcjonowaniu ośrodków zbiorowego zakwaterowania.

REKLAMA

Jednorazowo 7000 zł z ZUS: łatwiej, szybciej, bez decyzji

Jednorazowo 7000 zł z ZUS: łatwiej, szybciej, bez decyzji. A wszystko to za sprawą rozporządzenia, które ma się zmienić, aby ułatwić świadczeniobiorcom sprawne uzyskanie pieniędzy i uniknięcie zbędnych procedur i biurokracji. Co zatem się zmieni?

Wygrana bez rekompensaty: Firma pokonała ZUS na całej linii, ale kosztów nie odzyskała

Firma pokonała ZUS, ale nie uzyskała rekompensaty. „Ponad 871 decyzji ZUS, 150 tys. stron dokumentacji, tysiące godzin pracy. Wszystkie sprawy wygrane przez przedsiębiorcę przed sądami w I i II instancji. W teorii - spektakularny sukces. W praktyce ekonomiczna porażka" - pisze dzisiejszy „Dziennik Gazeta Prawna".

Alarmujący raport NIK o sytuacji niepełnosprawnych. Jest źle, potrzebne są zmiany

Alarmujący raport NIK o sytuacji niepełnosprawnych. Jest źle, potrzebne są zmiany. Co to są warsztaty terapii zajęciowej (WTZ)? Kto organizuje i po co są warsztaty terapii zajęciowej (WTZ)? Co się dzieje z pieniędzmi z PFRON i jakie nadużycie wykryto - wszystko to wynika z najnowszego raportu NIK.

Abonament RTV: drożej w 2026 roku. Jakie zniżki za zapłatę z góry? Jakie kary za niepłacenie abonamentu i brak rejestracji odbiornika?

W 2026 roku obowiązywać będą wyższe stawki abonamentu RTV niż w 2025 roku. Tak wynika z rozporządzenia Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z 27 czerwca 2025 r. w sprawie wysokości opłat abonamentowych za używanie odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych oraz zniżek za ich uiszczanie z góry za okres dłuższy niż jeden miesiąc w 2026 r. 

REKLAMA

22 lipca 2025 r.: rekonstrukcja rządu

Rekonstrukcja rządu odbędzie się we wtorek 22 lipca 2025 roku. Została opóźniona o tydzień na wniosek marszałka Sejmu Szymona Hołowni. Czym zostało podyktowane opóźnienie zmian w rządzie?

Co daje niepełnosprawność sprzężona?

Co daje niepełnosprawność sprzężona? Chociaż większość osób, które cierpi na różnego rodzaju zaburzenia powiedziałoby raczej: co odbiera niepełnosprawność sprzężona? (sic!). Odbiera zdrowie i jakość życia, a czasami nawet samo życie. W artykule skupimy się omówieniu podstawowych pojęć i uprawnień, szczególnie dla dzieci, związanych z niepełnosprawnością sprzężoną. Zatem: co to jest niepełnosprawność sprzężona? Jakie to są niepełnosprawności sprzężone? Czy autyzm to niepełnosprawność sprzężoną? Kto orzeka o niepełnosprawności sprzężonej?

REKLAMA