Ubezwłasnowolnienie - czym jest oraz jaka obowiązuje procedura

Procedura

Procedura ubezwłasnowolnienia jest szczegółowo uregulowana w art. 544 - 560 Kodeksu postępowania cywilnego. Art. 544 mówi, że postępowanie rozpoczyna się na wniosek. Prawo do jego złożenia przysługuje:

• małżonkowi osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie;
• krewnym w linii prostej oraz rodzeństwu;
• przedstawicielowi ustawowemu.

Osoby inne niż w/w widzące potrzebę ubezwłasnowolnienia danej osoby, mogą złożyć wniosek do prokuratora o wszczęcie postępowania o ubezwłasnowolnienie.

Krewni osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, nie mogą zgłaszać tego wniosku, jeżeli osoba ta ma przedstawiciela ustawowego.

Wniosek można zgłosić już na rok przed dojściem do pełnoletniości osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie. Osoba, która złożyła wniosek o ubezwłasnowolnienie w złej wierze lub lekkomyślnie, podlega karze grzywny.

Osoba, której dotyczy postępowanie powinna zostać niezwłocznie zbadana i przesłuchana po wszczęciu postępowania. Wysłuchanie powinno odbyć się w obecności biegłego psychologa, a razie potrzeby także biegłego psychiatry lub neurologa.

Sąd może na podstawie opinii dwóch biegłych lekarzy, gdy uzna to za niezbędne, zarządzić  obserwację w zakładzie leczniczym na czas nie dłuższy niż sześć tygodni. W wyjątkowych wypadkach termin można przedłużyć do 3 miesięcy.

Wniosek jest rozpatrywany przez sąd okręgowy miejsca zamieszkania osoby, której dotyczy postępowanie. Sąd rozpoznaje go w składzie 3 zawodowych sędziów. Uczestnikami postępowania o ubezwłasnowolnienie są:

• osoba, której dotyczy wniosek
• jej przedstawiciel ustawowy;
• małżonek osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie

Postępowanie toczy się z udziałem prokuratora. Ponadto, organizacje pozarządowe, do których zadań statutowych należy ochrona praw osób niepełnosprawnych, udzielanie pomocy takim osobom lub ochrona praw człowieka, mogą wstąpić do postępowania w każdym jego stadium.

Sąd rozstrzyga sprawę w drodze postanowienia. W tym postanowieniu określa rodzaj ubezwłasnowolnienia oraz uzasadnia swoją decyzję. Takie postanowienie podlega zaskarżeniu nawet przez samą osobę ubezwłasnowolnioną.

Sąd może zmienić rodzaj ubezwłasnowolnienia a także uchylić postanowienie o ubezwłasnowolnieniu gdy ustaną przyczyny, dla których je orzeczono. Może to nastąpić również na wniosek samego ubezwłasnowolnionego.

Opracowano na podstawie:

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93 z późn. zm.)

Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296 z późn. zm.)

Postanowienie SN z dnia 14 stycznia 1983 r., I CR 480/82)