Nowelizacja ustawy o księgach wieczystych i hipotece

Do najważniejszych zmian należy zaliczyć odstąpienie od podziału hipoteki na zwykłą i kaucyjną, możliwość zabezpieczenia jedną hipoteką kilku wierzytelności, wprowadzenie instytucji administratora hipoteki oraz możliwość rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym.

W obecnym stanie prawnym wyróżniamy hipoteki zwykłe i kaucyjne. Jest to związane zgodne z brzmieniem art. 65 ust. 1 ukwh, który mówi, że hipoteką zwykłą można objąć tylko oznaczoną wierzytelność, tj. wierzytelność o oznaczonej wartości. Z kolei art. 102 ukwh stanowi, że wierzytelności o wysokości nieustalonej mogą być zabezpieczone hipoteką kaucyjną do oznaczonej sumy najwyższej.

Zobacz: Podział nieruchomości a hipoteka

W noweli ustawodawca wykreślił przepisy dotyczące hipoteki kaucyjnej (art. 102–108 ukwh), rozbudowując przepisy dotyczące hipoteki zwykłej.

Zgodnie z nową regulacją suma hipoteczna obejmuje, oprócz zobowiązania głównego, także odsetki, przyznane koszty postępowania oraz inne roszczenia o świadczenia uboczne wymienione w dokumencie stanowiącym podstawę wpisu hipoteki do księgi wieczystej (art. 69 ukwh).

Stworzenie zunifikowanej konstrukcji hipoteki należy ocenić pozytywnie, gdyż zredukuje ona koszty transakcyjne związane z ustanowieniem hipoteki. Można mieć wątpliwość, czy wierzyciele nie będą żądali ustanowienia nieproporcjonalnie wysokiej sumy hipotecznej (tzw. nadzabezpieczenia), jednak wydaje się, że w tym zakresie dłużnik będzie chroniony z jednej strony wprost regulacją art. 68, ust. 2, zd. 2 ukwh, z drugiej zaś podmioty, które oferować będą finansowanie na niesymetrycznych warunkach, będą poddawane presji konkurencji.

Na mocy nowego art. 681 ust. 1 ukwh będzie możliwe zabezpieczenie jedną hipoteką kilku wierzytelności przypadających temu samemu wierzycielowi. W ust. 2 tego artykułu ustawodawca wprowadził wymóg określenia stosunków prawnych oraz wynikających z nich wierzytelności objętych zabezpieczeniem. Innymi słowy, zapis ustawodawcy wymaga, by wierzytelności istniały faktycznie (by wynikały ze zdefiniowanych stosunków), a nie by były jedynie abstrakcyjne. Jeżeli więc staramy się przykładowo o kilka kredytów w tym samym banku, albo po jakimś czasie uznamy, że przyznany nam kredyt jest niewystarczający - będziemy mogli zabezpieczyć te wierzytelności jedną i tą samą hipoteką, nie zaś, jak jest to obecnie, ustanawiać kolejne hipoteki i uiszczać kolejne opłaty sądowe, za każdą z nich.

Zobacz: Jak złożyć pozew zbiorowy?