Rolnik także nie ucieknie przed ZUS-em. 31 maja upływa termin na złożenie ważnego dokumentu, którego uchybienie skutkować będzie poważnymi konsekwencjami

• Czy rolnik musi płacić składki na ubezpieczenie w ZUS?
• Rolnik prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą lub współpracujący przy prowadzeniu takiej działalności a ZUS
• 31 maja upływa ważny termin dla rolników, którego niedotrzymanie skutkować będzie utratą ubezpieczenia w KRUS
• Przed ZUS-em nie uciekną również rolnicy zatrudnieni na podstawie umowy zlecenia, umowy agencyjnej lub powołani do rady nadzorczej, ale nie wszyscy

Czy rolnik musi płacić składki na ubezpieczenie w ZUS?

Co do zasady – rolnicy są ubezpieczeni (w zakresie ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego, macierzyńskiego oraz emerytalno-rentowego) w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS), a nie w ZUS, jednak ustawa z dnia 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników przewiduje przypadki, w których rolnicy – pomimo, że nadal prowadzą działalność rolniczą – mogą utracić ubezpieczenie w KRUS i tym samym zostać zobowiązani do „przejścia” do ZUS.

Rolnik prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą lub współpracujący przy prowadzeniu takiej działalności a ZUS

Pierwszym z takich przypadków, jest rozpoczęcia przez rolnika, który przez co najmniej 3 lata podlegał ubezpieczeniu w KRS – prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpoczęcie współpracy przy prowadzeniu takiej działalności. Zgodnie z art. 5a ustawy z dnia 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników – rolnik-biznesmen może nadal „pozostać” w KRUS, ale tylko, jeżeli spełni łącznie wszystkie poniższe warunki, tj.:

1. złoży w KRUS oświadczenie o kontynuowaniu ubezpieczenia w KRUS w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy tej działalności,
2. jednocześnie z wykonywaniem pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracą przy tej działalności – nadal będzie prowadził działalność rolniczą lub stale współpracował w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego, lub w dziale specjalnym,
3. nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku służbowym,
4. nie ma ustalonego prawa do emerytury, renty ani do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz
5. kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy (czyli – aktualnie za rok 2024) od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie przekroczyła kwoty 4 576 zł¹ (tzw. rocznej kwoty granicznej).

W przypadku przekroczenia rocznej kwoty granicznej, o której mowa w pkt 5 powyżej lub niespełnienia któregokolwiek z pozostałych, wyżej wymienionych warunków – rolnik traci ubezpieczenie w KRUS i musi „przejść” do ZUS. Kwota graniczna, o której mowa w pkt 5 powyżej – podlega corocznej waloryzacji wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, określonym w ustawie budżetowej za rok, którego kwota dotyczy, ustawie o prowizorium budżetowym lub ich projektach, jeżeli odpowiednie ustawy nie zostały uchwalone i jest ona, co roku, ogłaszana w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez ministra właściwego do spraw rozwoju wsi. Wskazana powyżej kwota graniczna na rok 2025 – wynika z obwieszczenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 kwietnia 2025 r. w sprawie rocznej kwoty granicznej.

31 maja upływa ważny termin dla rolników, którego niedotrzymanie skutkować będzie utratą ubezpieczenia w KRUS

Rolnicy (jak również domownicy rolników, podlegający ubezpieczeniu z KRUS), którzy prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą lub współpracują przy prowadzeniu takiej działalności – do 31 maja każdego roku, zobowiązani są do złożenia w KRUS zaświadczenia lub oświadczenia, że nie została przekroczona kwota podatku dochodowego, czyli tzw. roczna kwota graniczna, która na 2025 r. (w odniesieniu do przychodów z roku 2024) została określona na 4 576 zł.

Niezachowanie ww. terminu na złożenie zaświadczenia lub oświadczenia do KRUS – skutkować będzie utratą ubezpieczenia w KRUS przez rolnika (lub odpowiednio – jego domownika, który był objęty tym ubezpieczeniem), prowadzącego pozarolniczą działalność gospodarczą lub współpracującego przy prowadzeniu takiej działalności. Ustanie ubezpieczenia w KRUS nastąpi z dniem, do którego rolnik lub domownik obowiązany był złożyć zaświadczenie albo oświadczenie w KRUS, czyli z dniem 31 maja br. Na powyższych zasadach – ubezpieczenia w KRUS, nie utraci wyłącznie rolnik (lub odpowiednio – jego domownik), który zaprzestał prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w sposób trwały lub okresowy przed upływem terminu na złożenie tego zaświadczenia albo oświadczenia (czyli przed 31 maja br.).

Warto w tym miejscu również nadmienić, że utratą ubezpieczenia w KRUS – skutkować będzie również, na tożsamych zasadach – niezłożenie przez rolnika (lub odpowiednio – jego domownika, objętego ubezpieczeniem w KRUS) – oświadczenia w KRUS, o którym mowa w pkt 1 powyżej, tj. dotyczącego kontynuowania ubezpieczenia w KRUS w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy tej działalności. Niezachowanie powyższego terminu – w tym przypadku – skutkować będzie ustaniem ubezpieczenia w KRUS nie od dnia upływu terminu na złożenie oświadczenia, a – od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy prowadzeniu tej działalności.

Rolnik (lub odpowiednio – jego domownik, objęty dotychczas ubezpieczeniem w KRUS) – który nie dochował terminów na złożenie ww. oświadczeń (dot. kontunuowania ubezpieczenia w KRUS po rozpoczęciu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej i odpowiednio – dot. nieprzekroczenia kwoty podatku dochodowego, czyli tzw. rocznej kwoty granicznej) – może wystąpić do KRUS z wnioskiem o przywrócenie ww. terminów, jeżeli udowodni, że ich niezachowanie nastąpiło wskutek zdarzeń losowych.

Rolnik (lub odpowiednio – jego domownik, który dotychczas był objęty ubezpieczeniem w KRUS), który utracił ubezpieczenie w KRUS, a prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą lub współpracuje przy prowadzeniu tej działalności – zobowiązany jest do rozpoczęcia opłacania składek na ubezpieczenie w ZUS.

Przed ZUS-em nie uciekną również rolnicy zatrudnieni na podstawie umowy zlecenia, umowy agencyjnej lub powołani do rady nadzorczej, ale nie wszyscy

Ustaniem ubezpieczenia w KRUS i koniecznością przejścia na ubezpieczenie w ZUS – skutkować będzie również podjęcie przez rolnika (lub odpowiednio – jego domownika, który dotychczas był objęty ubezpieczeniem w KRUS) zatrudnienia na podstawie:

• umowy zlecenia,
• umowy agencyjnej,
• innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia jak również
• powołanie do rady nadzorczej,

jeżeli przychód osiągany z powyższych tytułów, w rozliczeniu miesięcznym, przekraczać będzie kwotę stanowiącą równowartość minimalnego wynagrodzenia za pracę, które aktualnie opiewa na 4 666 zł brutto.² Jeżeli natomiast przychód z ww. tytułów, osiągany przez rolnika (lub odpowiednio – jego domownika), nie przekracza miesięcznie ww. kwoty, a rolnik (lub odpowiednio – jego domownik) był objęty ubezpieczeniem w KRUS w pełnym zakresie, przed rozpoczęciem pracy na podstawie którejś z ww. umów lub w radzie nadzorczej – może on kontynuować ubezpieczenie w KRUS, chyba, że dobrowolnie odstąpi od tego ubezpieczenia, składając w KRUS – w dowolnym czasie – oświadczenie o odstąpieniu.

¹ Zgodnie z obwieszczeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18.04.2025 r. w sprawie rocznej kwoty granicznej (M.P. z 2025 r., poz. 351)

² Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 12.09.2024 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2025 r. (Dz.U. z 2024 r., poz. 1362)

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 197)
• Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 350)