REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Potrącenie w postępowaniu cywilnym po zmianach w 2023 roku. Warunki, zasady, przepisy i wątpliwości

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Potrącenie w postępowaniu cywilnym po zmianach w 2023 roku. Warunki, zasady, przepisy i wątpliwości
Potrącenie w postępowaniu cywilnym po zmianach w 2023 roku. Warunki, zasady, przepisy i wątpliwości
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Skuteczne złożenie zarzutu potrącenia w trakcie postępowania cywilnego, pomimo uregulowania tej kwestii przez ustawodawcę w kodeksie postępowania cywilnego nadal rodzi kontrowersje i rozbieżne rozstrzygnięcia sądu. Nowelizacja art. 203(1) kodeksu postępowania cywilnego wprowadzona od 1 lipca 2023 r. ustawą z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, zamiast powstałe rozbieżności usunąć, zrodziła nowe. 

Potrącenie w znaczeniu materialnoprawnym - czym jest

REKLAMA

Punktem wyjścia w zakresie omawianego tematu jest przybliżenie istoty instytucji potrącenia, jako środka prawnego uregulowanego w kodeksie cywilnym. 

Potrącenie (kompensata) jest jednym ze sposobów wywiązania się z zobowiązania, przy jednoczesnym zaoszczędzeniu czasu i środków finansowych. Skuteczne dokonanie potrącenia doprowadza do wygaszenia zobowiązania i skutkuje, zasadniczo, spełnieniem świadczenia

REKLAMA

Dokonanie skutecznego potrącenia, wymaga spełnienia następujących przesłanek: 
1) wierzytelności muszą być wzajemne, co oznacza, że każda ze stron jest wierzycielem drugiej i jednocześnie jej dłużnikiem, 
2) wierzytelności muszą być jednorodzajowe, 
3) wierzytelność strony korzystającej z instytucji potrącenia musi być wymagalna i zaskarżalna. 

Na gruncie materialnoprawnym, potrącenie skutkuje umorzeniem się wzajemnych wierzytelności, do wysokości wierzytelności o niższej wartości. 

Potrącenie w znaczeniu procesowym 

Na gruncie procesowym, zasady zgłoszenia zarzutu potrącenia są odmienne od tych wyżej wskazanych. Do skutecznego zgłoszenia zarzutu potrącenia w postępowaniu sądowym nie jest wystarczające spełnienie przesłanek wskazanych powyżej. Skuteczne dokonanie potrącenia na gruncie materialnoprawnym nie daje gwarancji, że sąd uzna taki zarzut za skuteczny w postępowaniu sądowym, co skutkować będzie wydaniem wyroku zasądzającego dochodzoną przez Powoda należność. 

Zgodnie z przepisami procedury cywilnej, podstawą zarzutu potrącenia może być wierzytelność pozwanego wynikające z tego samego stosunku prawnego co wierzytelności dochodzona przez Powoda, chyba że wierzytelność ta:
1) jest niesporna, 
2) została stwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu, orzeczeniem sądu polubownego, ugodą zawartą przed sądem polubownym, zatwierdzoną przez sąd ugodą zawartą przed mediatorem, 
3) jest uprawdopodobniona dokumentem potwierdzającym jej uznanie przez powoda. 

Nowością, którą należy ocenić w pełni pozytywnie, jest wprowadzenie przez ustawodawcę regulacji, zgodnie z którą spełnienie powyższych przesłanek nie jest konieczne w sytuacji, w której podstawą zarzutu potrącenia jest wierzytelność o zwrot spełnionego świadczenia przysługująca jednemu z dłużników solidarnych wobec pozostałych współdłużników.

Regulacja ta bez wątpienia będzie miała istotne znaczenie praktyczne, szczególnie w sporach dotyczących rozliczenia robót budowlanych, w których inwestor w ramach ponoszenia solidarnej odpowiedzialności z generalnym wykonawcą rozliczył wynagrodzenie zgłoszonego podwykonawcy. 

Wyżej wskazane przesłanki nie są jednak jedynymi, które muszą zostać spełnione, aby móc skutecznie podnieść zarzut potrącenia. Ustawodawca, w celu ograniczenia możliwości przedłużania postępowania sądowego zgłaszaniem zarzutu potrącenia zadecydował, że koniecznym jest wprowadzenie ram czasowych na skuteczne zgłoszenie takiego zarzutu. 

Zarzut ten może zostać złożony: 
1) nie później niż przy wdaniu się w spór co do istoty sprawy – najczęściej będzie to etap złożenia odpowiedzi na pozew, sprzeciwu lub zarzutów od nakazu zapłaty, sprzeciwu od wyroku zaocznego, albo 
2) w terminie dwóch tygodni od dnia, gdy wierzytelność przedstawiana do potrącenia stała się wymagalna. 

Skutecznie podniesienie zarzutu potrącenia wymaga jego złożenia w piśmie procesowym. Istotnym jest, że pismo to zasadniczo powinno spełniać wymagania formalne pozwu (za wyjątkiem przepisów o opłatach sądowych). Powyższe powoduje, że pismo, w którym podniesiono zarzut potrącenia powinno zawierać m.in.: 
1) dokładnie określoną wierzytelność, która jest przedstawiana do potrącenia, 
2) oznaczenie daty wymagalności wierzytelności, 
3) wskazanie faktów, które potwierdzać będą istnienie wierzytelności, jej wymagalność, możliwość skutecznego przedstawienia jej do potrącenia,
4) wskazanie dowodów na poparcie swoich twierdzeń, 
5) informację, czy strony podjęły próbę polubownego rozwiązania sporu. 

Biorąc pod uwagę to, że do pisma procesowego z zarzutem potrącenia należy w sposób odpowiedni stosować przepisy dotyczące pozwu, rodzi się pytanie czy pismo takie, w przypadku prowadzenia sporu sądowego, w którym każda ze stron reprezentowana jest przez profesjonalnego pełnomocnika powinno podlegać bezpośredniemu doręczeniu pomiędzy pełnomocnikami, czy też powinno zostać złożone wraz z odpisem. 

Z jednej strony oczywistym jest, że pozew składa się wraz z odpisem dla drugiej strony. Sąd Najwyższy przesądził także, że pismo zawierające rozszerzenie powództwa wymaga złożenia go z odpisem dla strony przeciwnej. Podyktowane jest to tym, że sąd musi dokonać formalnej weryfikacji pozwu (czy też rozszerzenia powództwa), a szczególnie zbadać, czy opłata od pozwu została dokonana w prawidłowej wysokości. 

Biorąc pod uwagę fakt, że pismo procesowe zawierające zarzut potrącenia nie podlega opłacie, a jego sformułowanie w sposób odbiegający od warunków formalnych pozwu, spowoduje wyłącznie to, że zarzut takie nie będzie mógł zostać uwzględniony przez sąd, to w ocenie autora nie ma potrzeb aby pismo to było składane z odpisem (w sytuacji, w której strony reprezentowane są przez profesjonalnych pełnomocników). Pismo takie, zdaniem autora podlega bezpośrednim doręczeniom pomiędzy profesjonalnymi pełnomocnikami. 

W celu uniknięcia negatywnych skutków procesowych przez stronę podnoszącą zarzut potrącenia warto rozważyć złożenie pisma w sposób, który uwzględniać będzie obydwie instytucje, tj. złożenie go zarówno z odpisem dla strony przeciwnej, jak i dokonanie jego bezpośredniego doręczenia. Problem ten powinien jednak zostać rozstrzygnięty przez orzecznictwo lub przez ustawodawcę. 

Nie można zapomnieć o tym, że postawienie w piśmie procesowym samego zarzutu potrącenia, bez złożenia oświadczenia o potrąceniu, nie może wywołać skutków ani materialnym ani procesowych. Oznacza to, że przed lub wraz z podniesieniem zarzutu przedawnienia, strona podnosząca ten zarzut powinna złożyć stronie przeciwnej oświadczenie o potrąceniu. 

Powyższe zasadniczo nie budzi wątpliwości. Zwrócić jednak należy na problem powołania się w postępowaniu cywilnym na potrącenie, które zostało dokonane jeszcze przed doręczeniem odpisu pozwu pozwanemu, tj. przed zawisłością sporu. 

W ocenie autora, jeżeli oświadczenie o potrąceniu (pozaprocesowe) zostało złożone powodowi przez pozwanego przed doręczeniem pozwanemu odpisu pozwu, pozwany może udowadniać skuteczność złożonego oświadczenia o potrąceniu wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w KPC, a jeżeli nastąpiło to już po tym fakcie, ograniczenie przewidziane w art. 2031 § 1 KPC będzie miało zastosowanie nie tylko do zarzutu potrącenia, ale również do zarzutu wygaśnięcia zobowiązania w wyniku złożenia pozaprocesowego oświadczenia o potrąceniu

Inaczej rzecz ujmując, potrącenie dokonane przed zawisłością sporu powinno prowadzić do podniesienia zarzutu wygaśnięcia wierzytelności dochodzonej przez powoda z uwagi na wcześniej dokonane potrącenie. W takiej sytuacji sąd rozpoznający sprawę, nie powinien stosować ograniczeń wynikających z przepisów o zarzucie potrącenia. Orzecznictwo w tym zakresie nadal pozostaje niejednolite.

Zarzut potrącenia. Podsumowanie

Ustawodawca, decydując się na uregulowanie w procedurze zarzutu potrącenia, zwracał uwagę na fakt, iż zarzut ten w większości przypadków stanowił wyłącznie element strategii procesowej, zmierzającej do przedłużania postępowań. 

Samą ideę wprowadzenia regulacji ograniczającej nadużywanie powoływania zarzutu potrącenia należy ocenić pozytywnie. Wprowadzone przepisy, z uwagi na ich konstrukcje i ograniczenia powodują często nawet wśród doświadczonych praktyków problemy interpretacyjne, które z kolei prowadzą do błędnego stosowania tych przepisów. 

Mateusz Nowakowski, radca prawny z Kancelarii Chmura i Partnerzy Radcowie Prawni sp. p.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Podstawa prawna: ustawa z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. 2023 poz. 614 - weszła w życie 1 lipca 2023 r.

***

Kontakt do autora znajdziesz tu: chmuralegal.pl
Kancelaria Chmura i Partnerzy zapewnia wszechstronną obsługę prawną dla przedsiębiorców, w tym w szczególności z branży budowlanej, nieruchomości. Działalność kancelarii koncentruje się na zapewnieniu klientom kompleksowego wsparcia w zakresie rozwiązywania ich problemów prawnych oraz pomocy w rozwijaniu działalności gospodarczej.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Wysokość alimentów w 2025 r. według nowej tablicy alimentacyjnej [Przykład]

Ministerstwo Sprawiedliwości zaprezentowało nową tablicę alimentacyjną. Co istotne, nie ma ona charakteru wiążącego. Jak podkreśla resort, tabele będą narzędziem pomocowym dla sędziów i uczestników postępowania.

Polacy chcą szybko na emeryturę, ale nie chcą przestać żyć aktywnie. Tylko nieliczni pracują po 60-tce

Choć prawo pozwala łączyć emeryturę z pracą, robi to zaledwie 11,6 proc. Polaków w wieku 50–74 lat. Ponad połowa osób zbliżających się do wieku emerytalnego nie wyobraża sobie dalszej aktywności zawodowej. Eksperci ostrzegają: bez zachęt do pracy po 60. roku życia system emerytalny może się nie utrzymać.

Nowe prawo planistyczne 2026: Co oznacza dla właścicieli gruntów rolnych? Ekspert wyjaśnia

Najistotniejszą zmianą wydaje się fakt, iż „dla właścicieli gruntów rolnych tych najlepszych klas bonitacyjnych, położonych poza granicami miast zasadniczo do czasu uchwalenia planu ogólnego nie będzie możliwe uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy, a więc i faktyczne odrolnienie nieruchomości.” – mówi Barbara Pancer w wywiadzie z ekspertem INFOR, [Radca prawny, local partner w warszawskiej praktyce nieruchomości kancelarii Greenberg Traurig].

Rekonstrukcja rządu stała się faktem. Premier Donald Tusk ogłosił: mniej ministrów, więcej odpowiedzialności, nowa jakość zarządzania państwem

Rekonstrukcja rządu: „Porządek, bezpieczeństwo i przyszłość” – to trzy filary, które mają kierować nowym gabinetem Donalda Tuska. Premier ogłosił zmniejszenie liczby ministrów konstytucyjnych z 26 do 21, utworzenie nowych superministerstw, powołanie kontrolingu pracy ministrów i całkowicie nowe podejście do energetyki, finansów i relacji międzynarodowych.

REKLAMA

Niższa renta: dla jednych tak a dla drugich nie. RPO interweniuje

Niższa renta: dla jednych tak a dla drugich nie. RPO interweniuje - dlaczego? Chodzi o osiemnaste urodziny i rentę rodzinną. Mówi się, że 18-stka to symboliczny próg dorosłości, czas nowych praw, ale też i obowiązków. Chociaż dla większości młodych ludzi to radosny moment, to istnieje jednak grupa, dla której ten dzień, zamiast otwierać nowe możliwości, przynosi pewne bolesne finansowe rozczarowanie. Chodzi o rentę rodzinną, która dla niektórych nie jest już tak wysoka, jak przed ukończeniem 18. roku życia.

Rewolucja technologiczna bez kobiet? Sztuczna inteligencja może pogłębić nierówności

Rewolucja technologiczna bez kobiet? Sztuczna inteligencja może pogłębić nierówności, chociaż sektor sztucznej inteligencji woła o nowych specjalistów, ale kobiet wciąż jest w nim jak na lekarstwo. Choć to one częściej niż mężczyźni kończą studia wyższe, rzadziej wybierają karierę w branży technologicznej. Jaki będzie miało to wpływ na sytuację kobiet na rynku pracy?

Koniec z ulgami na dzieci. Rodzice lawinowo tracą wsparcie: paradoksalnie za sprawą dzieci i wzrostu płac

Koniec z ulgami na dzieci. Rodzice lawinowo tracą wsparcie: paradoksalnie za sprawą dzieci i wzrostu płac. Jak to możliwe? A no tak, że dzieci często dorabiają w wakacje a ich zarobki mają wpływ na sytuację finansową rodziców i przekroczenie pewnych progów podatkowych, które wpływają na utratę różnych ulg.

Rekonstrukcja rządu. 23 lipca 2025 r. premier przedstawi nową Radę Ministrów

Premier ogłosi skład nowej Rady Ministrów w środę o godz. 10:00. Zgodnie z deklaracjami rządu celem rekonstrukcji ma być efektywniejsza i skuteczniejsza praca Rady Ministrów.

REKLAMA

Hołownia chce badać posłów alkomatem. Projekt ustawy po incydentach w Sejmie

Marszałek Sejmu Szymon Hołownia przygotował projekt ustawy, który umożliwi marszałkowi zlecenie badania alkomatem posła podejrzewanego o nietrzeźwość w czasie obrad. "Kończymy tolerowanie pijanych posłów" – zapowiedział. Projekt ma być odpowiedzią na incydenty, do których dochodziło już kilkukrotnie.

Jak wspierać naukę i zaangażowanie pracowników?

Dla 70 proc. pracowników z pokolenia Z cotygodniowe zdobywanie nowych umiejętności jest jednym z podstawowych oczekiwań wobec pracodawcy. Młode pokolenie coraz częściej poszukuje w pracy sensu, wyzwań i realnych możliwości rozwoju. Dlatego firmy oferują coraz więcej różnorodnych inicjatyw wspierających naukę i zaangażowanie.

REKLAMA