REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Potrącenie w postępowaniu cywilnym po zmianach w 2023 roku. Warunki, zasady, przepisy i wątpliwości

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Potrącenie w postępowaniu cywilnym po zmianach w 2023 roku. Warunki, zasady, przepisy i wątpliwości
Potrącenie w postępowaniu cywilnym po zmianach w 2023 roku. Warunki, zasady, przepisy i wątpliwości
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Skuteczne złożenie zarzutu potrącenia w trakcie postępowania cywilnego, pomimo uregulowania tej kwestii przez ustawodawcę w kodeksie postępowania cywilnego nadal rodzi kontrowersje i rozbieżne rozstrzygnięcia sądu. Nowelizacja art. 203(1) kodeksu postępowania cywilnego wprowadzona od 1 lipca 2023 r. ustawą z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, zamiast powstałe rozbieżności usunąć, zrodziła nowe. 

Potrącenie w znaczeniu materialnoprawnym - czym jest

Punktem wyjścia w zakresie omawianego tematu jest przybliżenie istoty instytucji potrącenia, jako środka prawnego uregulowanego w kodeksie cywilnym. 

Potrącenie (kompensata) jest jednym ze sposobów wywiązania się z zobowiązania, przy jednoczesnym zaoszczędzeniu czasu i środków finansowych. Skuteczne dokonanie potrącenia doprowadza do wygaszenia zobowiązania i skutkuje, zasadniczo, spełnieniem świadczenia

REKLAMA

REKLAMA

Dokonanie skutecznego potrącenia, wymaga spełnienia następujących przesłanek: 
1) wierzytelności muszą być wzajemne, co oznacza, że każda ze stron jest wierzycielem drugiej i jednocześnie jej dłużnikiem, 
2) wierzytelności muszą być jednorodzajowe, 
3) wierzytelność strony korzystającej z instytucji potrącenia musi być wymagalna i zaskarżalna. 

Na gruncie materialnoprawnym, potrącenie skutkuje umorzeniem się wzajemnych wierzytelności, do wysokości wierzytelności o niższej wartości. 

Potrącenie w znaczeniu procesowym 

Na gruncie procesowym, zasady zgłoszenia zarzutu potrącenia są odmienne od tych wyżej wskazanych. Do skutecznego zgłoszenia zarzutu potrącenia w postępowaniu sądowym nie jest wystarczające spełnienie przesłanek wskazanych powyżej. Skuteczne dokonanie potrącenia na gruncie materialnoprawnym nie daje gwarancji, że sąd uzna taki zarzut za skuteczny w postępowaniu sądowym, co skutkować będzie wydaniem wyroku zasądzającego dochodzoną przez Powoda należność. 

Zgodnie z przepisami procedury cywilnej, podstawą zarzutu potrącenia może być wierzytelność pozwanego wynikające z tego samego stosunku prawnego co wierzytelności dochodzona przez Powoda, chyba że wierzytelność ta:
1) jest niesporna, 
2) została stwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu, orzeczeniem sądu polubownego, ugodą zawartą przed sądem polubownym, zatwierdzoną przez sąd ugodą zawartą przed mediatorem, 
3) jest uprawdopodobniona dokumentem potwierdzającym jej uznanie przez powoda. 

Nowością, którą należy ocenić w pełni pozytywnie, jest wprowadzenie przez ustawodawcę regulacji, zgodnie z którą spełnienie powyższych przesłanek nie jest konieczne w sytuacji, w której podstawą zarzutu potrącenia jest wierzytelność o zwrot spełnionego świadczenia przysługująca jednemu z dłużników solidarnych wobec pozostałych współdłużników.

Regulacja ta bez wątpienia będzie miała istotne znaczenie praktyczne, szczególnie w sporach dotyczących rozliczenia robót budowlanych, w których inwestor w ramach ponoszenia solidarnej odpowiedzialności z generalnym wykonawcą rozliczył wynagrodzenie zgłoszonego podwykonawcy. 

Wyżej wskazane przesłanki nie są jednak jedynymi, które muszą zostać spełnione, aby móc skutecznie podnieść zarzut potrącenia. Ustawodawca, w celu ograniczenia możliwości przedłużania postępowania sądowego zgłaszaniem zarzutu potrącenia zadecydował, że koniecznym jest wprowadzenie ram czasowych na skuteczne zgłoszenie takiego zarzutu. 

Zarzut ten może zostać złożony: 
1) nie później niż przy wdaniu się w spór co do istoty sprawy – najczęściej będzie to etap złożenia odpowiedzi na pozew, sprzeciwu lub zarzutów od nakazu zapłaty, sprzeciwu od wyroku zaocznego, albo 
2) w terminie dwóch tygodni od dnia, gdy wierzytelność przedstawiana do potrącenia stała się wymagalna. 

Skutecznie podniesienie zarzutu potrącenia wymaga jego złożenia w piśmie procesowym. Istotnym jest, że pismo to zasadniczo powinno spełniać wymagania formalne pozwu (za wyjątkiem przepisów o opłatach sądowych). Powyższe powoduje, że pismo, w którym podniesiono zarzut potrącenia powinno zawierać m.in.: 
1) dokładnie określoną wierzytelność, która jest przedstawiana do potrącenia, 
2) oznaczenie daty wymagalności wierzytelności, 
3) wskazanie faktów, które potwierdzać będą istnienie wierzytelności, jej wymagalność, możliwość skutecznego przedstawienia jej do potrącenia,
4) wskazanie dowodów na poparcie swoich twierdzeń, 
5) informację, czy strony podjęły próbę polubownego rozwiązania sporu. 

Biorąc pod uwagę to, że do pisma procesowego z zarzutem potrącenia należy w sposób odpowiedni stosować przepisy dotyczące pozwu, rodzi się pytanie czy pismo takie, w przypadku prowadzenia sporu sądowego, w którym każda ze stron reprezentowana jest przez profesjonalnego pełnomocnika powinno podlegać bezpośredniemu doręczeniu pomiędzy pełnomocnikami, czy też powinno zostać złożone wraz z odpisem. 

Z jednej strony oczywistym jest, że pozew składa się wraz z odpisem dla drugiej strony. Sąd Najwyższy przesądził także, że pismo zawierające rozszerzenie powództwa wymaga złożenia go z odpisem dla strony przeciwnej. Podyktowane jest to tym, że sąd musi dokonać formalnej weryfikacji pozwu (czy też rozszerzenia powództwa), a szczególnie zbadać, czy opłata od pozwu została dokonana w prawidłowej wysokości. 

Biorąc pod uwagę fakt, że pismo procesowe zawierające zarzut potrącenia nie podlega opłacie, a jego sformułowanie w sposób odbiegający od warunków formalnych pozwu, spowoduje wyłącznie to, że zarzut takie nie będzie mógł zostać uwzględniony przez sąd, to w ocenie autora nie ma potrzeb aby pismo to było składane z odpisem (w sytuacji, w której strony reprezentowane są przez profesjonalnych pełnomocników). Pismo takie, zdaniem autora podlega bezpośrednim doręczeniom pomiędzy profesjonalnymi pełnomocnikami. 

W celu uniknięcia negatywnych skutków procesowych przez stronę podnoszącą zarzut potrącenia warto rozważyć złożenie pisma w sposób, który uwzględniać będzie obydwie instytucje, tj. złożenie go zarówno z odpisem dla strony przeciwnej, jak i dokonanie jego bezpośredniego doręczenia. Problem ten powinien jednak zostać rozstrzygnięty przez orzecznictwo lub przez ustawodawcę. 

Nie można zapomnieć o tym, że postawienie w piśmie procesowym samego zarzutu potrącenia, bez złożenia oświadczenia o potrąceniu, nie może wywołać skutków ani materialnym ani procesowych. Oznacza to, że przed lub wraz z podniesieniem zarzutu przedawnienia, strona podnosząca ten zarzut powinna złożyć stronie przeciwnej oświadczenie o potrąceniu. 

Powyższe zasadniczo nie budzi wątpliwości. Zwrócić jednak należy na problem powołania się w postępowaniu cywilnym na potrącenie, które zostało dokonane jeszcze przed doręczeniem odpisu pozwu pozwanemu, tj. przed zawisłością sporu. 

W ocenie autora, jeżeli oświadczenie o potrąceniu (pozaprocesowe) zostało złożone powodowi przez pozwanego przed doręczeniem pozwanemu odpisu pozwu, pozwany może udowadniać skuteczność złożonego oświadczenia o potrąceniu wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w KPC, a jeżeli nastąpiło to już po tym fakcie, ograniczenie przewidziane w art. 2031 § 1 KPC będzie miało zastosowanie nie tylko do zarzutu potrącenia, ale również do zarzutu wygaśnięcia zobowiązania w wyniku złożenia pozaprocesowego oświadczenia o potrąceniu

Inaczej rzecz ujmując, potrącenie dokonane przed zawisłością sporu powinno prowadzić do podniesienia zarzutu wygaśnięcia wierzytelności dochodzonej przez powoda z uwagi na wcześniej dokonane potrącenie. W takiej sytuacji sąd rozpoznający sprawę, nie powinien stosować ograniczeń wynikających z przepisów o zarzucie potrącenia. Orzecznictwo w tym zakresie nadal pozostaje niejednolite.

Zarzut potrącenia. Podsumowanie

Ustawodawca, decydując się na uregulowanie w procedurze zarzutu potrącenia, zwracał uwagę na fakt, iż zarzut ten w większości przypadków stanowił wyłącznie element strategii procesowej, zmierzającej do przedłużania postępowań. 

Samą ideę wprowadzenia regulacji ograniczającej nadużywanie powoływania zarzutu potrącenia należy ocenić pozytywnie. Wprowadzone przepisy, z uwagi na ich konstrukcje i ograniczenia powodują często nawet wśród doświadczonych praktyków problemy interpretacyjne, które z kolei prowadzą do błędnego stosowania tych przepisów. 

REKLAMA

Mateusz Nowakowski, radca prawny z Kancelarii Chmura i Partnerzy Radcowie Prawni sp. p.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Podstawa prawna: ustawa z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. 2023 poz. 614 - weszła w życie 1 lipca 2023 r.

***

Kontakt do autora znajdziesz tu: chmuralegal.pl
Kancelaria Chmura i Partnerzy zapewnia wszechstronną obsługę prawną dla przedsiębiorców, w tym w szczególności z branży budowlanej, nieruchomości. Działalność kancelarii koncentruje się na zapewnieniu klientom kompleksowego wsparcia w zakresie rozwiązywania ich problemów prawnych oraz pomocy w rozwijaniu działalności gospodarczej.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zakaz trzymania psów na łańcuchach coraz bliżej! Posłowie wprowadzają rewolucyjne zmiany – co czeka właścicieli czworonogów?

Polscy posłowie szykują prawdziwą rewolucję w traktowaniu czworonogów – Sejm pracuje nad ustawą, która zakaże trzymania psów na łańcuchach. Nowe przepisy przewidują liczne wyjątki, szczegółowe regulacje dotyczące kojców i obowiązek codziennego ruchu dla pupili.

Unia Europejska wprowadza zmiany w przepisach. Chodzi o piece na gaz

Zgodnie z opublikowanymi przez Komisję Europejską wytycznymi dotyczącymi dyrektywy EPBD, sprecyzowano, co oznacza "kocioł na paliwa kopalne" oraz "budynek o zerowej emisji". Celem tych wyjaśnień jest pomoc państwom członkowskim w interpretacji przepisów. Komisja wyjaśnia również, co oznaczają te regulacje w kontekście ewentualnego zakazu stosowania pieców gazowych.

Sejm na żywo: 24 września 2025 [Transmisja online]

W środę, 24 września rozpocznie się trzydniowe posiedzenie Sejmu. Początek obrad zaplanowany został na godzinę 10:00.

Zamknięcie granicy z Białorusią na 14 dni – konsekwencje dla gospodarki i biznesu

Jutro, w czwartek o godz. 0.01 w nocy, zostaną ponownie otwarte przejścia graniczne z Białorusią. Dwutygodniowy okres zamknięcia tej granicy to poważny wstrząs dla polskiej i europejskiej gospodarki. Zatrzymanie transportu na jednym z kluczowych korytarzy handlowych Unii Europejskiej – Jedwabnym Szlaku – powoduje straty liczone w setkach milionów euro, a skutki odczuwają nie tylko przedsiębiorstwa, lecz także konsumenci i lokalne społeczności.

REKLAMA

66 000 osób odeszło z WZON i ZUS bez choć jednej złotówki ze świadczenia wspierającego

120 000 osób niepełnosprawnych otrzymuje świadczenie wspierające (dane ZUS z marca 2025 r.) w tym około 54 000 osób niepełnosprawnych ma to świadczenie w najwyższej wysokości (po zaokrągleniu 4134 zł miesięcznie). Jednocześnie aż 66 000 osób niepełnosprawnych nie otrzymało od WZON nawet 70 punktów. W konsekwencji nie otrzymają choćby symbolicznej złotówki ze świadczenia wspierającego. Rząd często podnosi w Sejmie argument, że brak podwyżki zasiłku pielęgnacyjnego (tylko 215,84 zł) wynika z tego, że osoby mające ten zasiłek mogą otrzymać świadczenie wspierające. Jest tu argument "Tak, zasiłek pielęgnacyjny jest bardzo niski, ale nie podwyższamy go bo beneficjenci zasiłku pielęgnacyjnego mogą go uzupełnić świadczeniem wspierającym.

Świadczenie wspierające 2025: zasady, punktacja. Jak złożyć wniosek? ZUS: Nie płać pośrednikowi, nie podpisuj podejrzanych pełnomocnictw!

ZUS przypomina, że nie trzeba płacić kancelariom ani pośrednikom za pomoc w uzyskaniu świadczenia wspierającego. Wniosek można złożyć samodzielnie przez stronę internetową ZUS-u lub bezpośrednio w placówkach Zakładu.

Trzymiesięczny urlop bezpłatny dla każdego – bez ograniczeń stażowych. Co musisz wiedzieć?

Pracownicy zatrudnieni na umowie o pracę mają prawo do różnego rodzaju urlopów gwarantowanych przez Kodeks pracy. Jednym z nich jest urlop bezpłatny, który zawiesza prawa i obowiązki obu stron - zarówno pracownika, jak i pracodawcy. Kiedy pracownik może z niego skorzystać i czy w trakcie takiego urlopu otrzymuje wynagrodzenie? Oto szczegóły.

Liczne zmiany przepisów dla spółdzielni mieszkaniowych i ich członków w 2026 roku. Co się zmieni?

W dniu 19 września 2025 r. opublikowano założenia projektu nowelizacji ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz ustawy - Prawo spółdzielcze. Nowelizacja ta ma trzy zasadnicze cele: (1) przywrócenie członkostwa w spółdzielni osobom, które je utraciły na skutek wejścia w życie art. 4 nowelizacji ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych z 20 lipca 2017 r., (2) wprowadzenie rozwiązań prawnych skłaniających spółdzielnie do podejmowania inwestycji mających na celu ustanawianie lokatorskich praw do lokali. Ponadto (3) nowelizacja ma wprowadzić liczne przepisy wzmacniające pozycję prawną członków spółdzielni mieszkaniowych, usprawniające funkcjonowanie tych spółdzielni mieszkaniowych i zwiększające transparentność ich funkcjonowania.

REKLAMA

W tym roku, zmiana czasu letniego na zimowy, zaskoczy nas szybciej niż w roku ubiegłym. Czy tym razem, zegarki przestawimy po raz ostatni i jak wpłynie to na wynagrodzenie osób, które pracują w noc zmiany czasu? [czas zimowy 2025]

Już niebawem czeka nas kolejna zmiana czasu – tym razem z letniego, na zimowy W tym roku, przypada ona szybciej, niż w roku ubiegłym. W noc zmiany czasu, będziemy spali godzinę dłużej, tym samym jednak – po przestawieniu zegarków, zmrok będzie zapadał wcześniej. W związku z trwającą od kilku lat (zarówno na szczeblu krajowym, jak i UE) ożywioną dyskusją na temat likwidacji dwukrotnych zmian czasu w ciągu roku – wiele osób zadaje sobie pytanie, czy to tym razem, przestawimy zegarki po raz ostatni? Zmiana czasu letniego na zimowy, nie bez znaczenia pozostaje również dla wynagrodzenia osób pracujących w momencie, kiedy jest ona dokonywana.

Nowe przepisy ważne dla wspólnot mieszkaniowych od 2026 r. Podwyższanie zaliczek, balkony, liczniki, kontrola zarządu, udostępnienie lokalu, definicja wspólnoty i inne zmiany

W dniu 19 września 2025 r. opublikowano założenia nowelizacji ustawy o własności lokali oraz ustawy - Prawo budowlane. Podstawowym celem tej nowelizacji jest dostosowanie działalności wspólnot mieszkaniowych do zmian, jakie zaszły na rynku zarządzania wspólnotami na przestrzeni minionych 30 lat, tj. od wejścia w życie tej ustawy. Jak wyjaśnia Minister Finansów i Gospodarki (odpowiedzialny za przygotowanie projektu zmian przepisów), zmiany te są podsumowaniem zapadłego na tym tle orzecznictwa, praktyki zarządców nieruchomości, rozwoju technologii budownictwa wielorodzinnego oraz zmian w innych aktach prawnych dotyczących działalności wspólnot. Poniżej prześledzimy najważniejsze zmiany jakie przynieść ma ta nowelizacja.

REKLAMA