Okiem Eksperta: Odprawa za utratę miejsca pracy w Niemczech

Ta wolność jest jednak dla pracodawców ograniczona przez przepisy ustawy o ochronie przed wypowiedzeniem (Kündigungsschutzgesetz) i przez poszczególne ustawy dotyczące np. ochrony kobiet ciężarnych. Ustawa o ochronie przed wypowiedzeniem ma jednak zastosowanie tylko dla pracowników o co najmniej sześciomiesięcznej przynależności zakładowej. Poza tym nie obowiązuje ona w zakładach pracy, które zatrudniają w regule 10 albo mniej pracowników.

Ustawa o ochronie przed wypowiedzeniem przewiduje od 2004 r. możliwość uzyskania odprawy od pracodawcy.

Na podstawie § 1a tej ustawy pracownicy mają roszczenie o zapłacenie odprawy (Abfindung) za utratę miejsca pracy, jeżeli pracodawca wymówi umowę o pracę z pilnych przyczyn zakładowych i zaproponuje on zarazem pracownikowi odprawę na ten wypadek, że on nie wniesie w terminie trzech tygodni pozwu do sądu pracy.

Wymagalne roszczenie pracownika do zapłaty odprawy zakłada, że pismo zawierające wypowiedzenie (Kündigungsschreiben) zawiera oświadczenie pracodawcy, że wypowiedzenie nastąpiło z pilnych przyczyn zakładowych i pracownik ma prawo do odprawy, jeżeli w terminie trzech tygodni nie wniesie pozwu do sądu pracy.

Wysokość odprawy nie musi być przez pracodawcę podana. Na podstawie § 1 a ust. 2 tej ustawy wynosi ona połowę miesięcznego wynagrodzenia za każdy rok przynależności zakładowej pracownika. Jeżeli pracownik nie złoży pozwu do sądu pracy, to ma roszczenie do zapłacenia odprawy. Strony umowy o pracę - pracodawca i pracownik - nie są związane ustawą i mogą wypertraktować wyższą albo niszą odprawę. W tych wypadkach nie jest to odprawa w sensie ustawy o ochronie przed wypowiedzeniem. Jeżeli zatem pracodawca chce wypłacić niższą odprawę od wysokości przewidzianej w ustawie, to musi pouczyć pracownika, że jego propozycja nie jest propozycją przewidzianą przez ustawę. Pracownik ma wtedy prawo wnieść pozew do sądu pracy.

W praktyce pracodawcy korzystają w bardzo wąskim zakresie z tej regulacji ustawowej przewidującej obowiązek płacenia odprawy przez pracodawcę i jej wysokość.

Zobacz również: Jak niemieckie prawo pracy chroni pracownika przed wypowiedzeniem?

Poza tym płacenie odprawy za utratę miejsca pracy przewiduje § 9 ustawy o ochronie przed wypowiedzeniem w wypadku, gdy rozwiązanie stosunku pracy następuje przez wyrok sądowy.

Jest to bardzo szczególny przypadek. Ustawa przewiduje, że jeżeli sąd stwierdzi, że stosunek pracy nie został przez wypowiedzenie rozwiązany a pracownikowi dalsze zatrudnienie u pracodawcy nie jest do zaakceptowania, to sąd może na wniosek pracownika rozwiązać stosunek pracy i zasądzić od pracodawcy płacenie odprawy, której wysokość określona jest w § 10.

Wysokość odprawy nie może przekraczać 12-krotnego wynagrodzenia pracownika. Poza tym wysokość odprawy zależy od wieku i długości przynależności zakładowej pracownika. Tego rodzaju wyroki sądów pracy, skazujące pracodawcę na zapłacenie odprawy są w praktyce rzadkie. A więc to, co jest ustawowo uregulowane, jest w praktyce mało stosowane.

W rzeczywistości procesy przed sądem pracy kończą się w większości przypadków przez ugodę, w której przewidziane jest płacenie odprawy. Na podstawie orzecznictwa sądów pracy wysokość odprawy wynosi w regule 50% miesięcznego wynagrodzenia za rok przynależności zakładowej.

Powyższe informacje dotyczą tylko indywidualnego prawa pracy. Zbiorowe prawo pracy przewiduje też możliwości rekompensaty za utratę miejsca pracy (np. plany socjalne, układy zbiorowe pracy).

Zobacz również serwis: Praca za granicą