Nieuczciwe promocje – przykłady, prawa konsumenta

Nieuczciwe praktyki rynkowe zakazane

Wieli konsumentów pamięta o swoich prawach dotyczących reklamacji czy prawa do odstąpienia od umowy zawartej na odległość. Warto jednaj znać swoje uprawnienia, jakie przysługują nam przypadku nieuczciwych praktyk sprzedawców.

Zostały one zawarte w ustawie z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.

Polecamy: Seria 5 książek. Poznaj swoje prawa!

Zgodnie z ustawą stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych jest zakazane.

Praktyka stosowana przez przedsiębiorców wobec konsumentów jest nieuczciwa, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca lub może przekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu.

W szczególności za nieuczciwą praktykę rynkową uznaje się praktykę rynkową wprowadzającą w błąd. Chodzi tu o takie działanie, które w jakikolwiek sposób powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął. Na czym takie działanie może polegać?

Wprowadzające w błąd działanie może w szczególności dotyczyć:

• istnienia produktu, jego rodzaju lub dostępności;
• cech produktu, w szczególności jego pochodzenia geograficznego lub handlowego, ilości, jakości, sposobu wykonania, składników, daty produkcji, przydatności, możliwości i spodziewanych wyników zastosowania produktu, wyposażenia dodatkowego, testów i wyników badań lub kontroli przeprowadzanych na produkcie, zezwoleń, nagród lub wyróżnień uzyskanych przez produkt, ryzyka i korzyści związanych z produktem;
• obowiązków przedsiębiorcy związanych z produktem, w tym usług serwisowych i procedury reklamacyjnej, dostawy, niezbędnych usług, części, wymiany lub naprawy;
• praw konsumenta, w szczególności prawa do naprawy lub wymiany produktu na nowy albo prawa do obniżenia ceny lub do odstąpienia od umowy;
• ceny, sposobu obliczania ceny lub istnienia szczególnej korzyści cenowej;
• rodzaju sprzedaży, powodów stosowania przez przedsiębiorcę praktyki rynkowej, oświadczeń i symboli dotyczących bezpośredniego lub pośredniego sponsorowania, informacji dotyczących sytuacji gospodarczej lub prawnej przedsiębiorcy lub jego przedstawiciela, w tym jego imienia i nazwiska (nazwy) i majątku, kwalifikacji, statusu, posiadanych zezwoleń, członkostwa lub powiązań oraz praw własności przemysłowej i intelektualnej lub nagród i wyróżnień.

Przy ocenie, czy praktyka rynkowa wprowadza w błąd przez działanie, należy uwzględnić wszystkie jej elementy oraz okoliczności wprowadzenia produktu na rynek, w tym sposób jego prezentacji.

Przykłady działań wprowadzających w błąd

Z okazji Black Friday ceny produktów sprzedawanych w sklepie internetowym nie zmieniły się. Sprzedawca jednak do aktualnych cen dodał ceny podwyższone, które zostały przekreślone i opatrzone informacją o wysokich rabatach.

Zgodnie z informacją podaną przez sprzedawcę atrakcyjna obniżona cena produktu ma obowiązywać tylko jednego dnia, w Cyber Monday. W rzeczywistości jednak po tym dniu sprzedawca nadal sprzedaje produkt w tej cenie.

Sprzedawca zapewnia, iż liczba produktów objętych promocyjną ceną jest ograniczona czasowo, gdy jest to niezgodne z rzeczywistością.

Jakie roszczenia konsumentów?

W razie dokonania nieuczciwej praktyki rynkowej konsument, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać:

1) zaniechania tej praktyki;

2) usunięcia skutków tej praktyki;

3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;

4) naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych, w szczególności żądania unieważnienia umowy z obowiązkiem wzajemnego zwrotu świadczeń oraz zwrotu przez przedsiębiorcę kosztów związanych z nabyciem produktu;

5) zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej, ochroną dziedzictwa narodowego lub ochroną konsumentów.

Z powyższymi roszczeniami (za wyjątkiem żądania usunięcia skutków praktyki oraz naprawienia szkody) mogą również wystąpić:

• Rzecznik Praw Obywatelskich;
• Rzecznik Finansowy;
• krajowa lub regionalna organizacja, której celem statutowym jest ochrona interesów konsumentów;
• powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów.

Ciężar dowodu, że dana praktyka rynkowa nie stanowi nieuczciwej praktyki wprowadzającej w błąd spoczywa na przedsiębiorcy, któremu zarzuca się stosowanie nieuczciwej praktyki rynkowej.

Roszczenia z tytułu nieuczciwej praktyki rynkowej (poza żądaniem naprawienia szkody) ulegają przedawnieniu z upływem lat trzech. Bieg przedawnienia rozpoczyna się oddzielnie, co do każdego naruszenia.

Naruszenie zbiorowych interesów konsumentów

Jeżeli bezprawna praktyka przedsiębiorcy dotyka pewnej grupy lub nieograniczonej liczby konsumentów, zagrażając interesom każdego konsumenta będącego lub mogącego być potencjalnie kontrahentem przedsiębiorcy, to mamy do czynienia z naruszeniem zbiorowych interesów konsumentów.

Katalog praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów jest otwarty.

Przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami zachowanie przedsiębiorcy, w szczególności:

• naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji;
• nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji;
• proponowanie konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają potrzebom tych konsumentów ustalonym z uwzględnieniem dostępnych przedsiębiorcy informacji w zakresie cech tych konsumentów lub proponowanie nabycia tych usług w sposób nieadekwatny do ich charakteru.

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może uznać, iż wprowadzona przez sprzedawcę promocja narusza zbiorowe interesy konsumentów. Wówczas wydaje decyzję nakazującą zaniechania danej praktyki. W ramach decyzji Prezes UOKiK może nałożyć na przedsiębiorcę karę w wysokości do 10 procent osiągniętego przez przedsiębiorcę w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary.

W decyzji Prezes UOKiK może określić środki usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów w celu zapewnienia wykonania nakazu, w szczególności zobowiązać przedsiębiorcę do złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia o treści i w formie określonej w decyzji. Może również nakazać publikację decyzji w całości lub w części, z zaznaczeniem, czy decyzja ta jest prawomocna, w określonej w niej formie, na koszt przedsiębiorcy.

Środki te powinny być proporcjonalne do wagi i rodzaju naruszenia oraz konieczne do usunięcia jego skutków.

Konsument może zgłosić do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zawiadomienie o podejrzeniu stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, które mogą stanowić podstawę do wszczęcia postępowania administracyjnego.

Zawiadomienie składa się na piśmie na adres urzędu. Warto pamiętać, iż UOKiK nie rozpatruje zgłoszeń anonimowych.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (j. t. Dz. U. z 2017 r., poz. 2070);

Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (j. t. Dz. U. z 2020 r., poz. 1076, ost. zm. Dz. U. z 2020 r., poz. 1086).

Polecamy serwis: Prawa konsumenta