Nękanie lokatorów jest przestępstwem

Ochrona lokatorów

Nowelizacja Kodeksu karnego z dnia 7 stycznia 2016 r. wprowadziła do art. 191 kk paragraf 1a, który uczynił z uporczywego utrudniania korzystania z lokalu przestępstwo. Przytoczona regulacja jest odpowiedzą na poważny problem społeczny, jaki stanowi nękanie lokatorów przez nieuczciwych właścicieli lokali lub przez tzw. „czyścicieli kamienic”, czyli administratorów budynków, działających w intencji właścicieli.

O powadze problemu świadczy zainteresowanie Rzecznika Praw Obywatelskich, który zwrócił uwagę na to, że jedną z okoliczności wpływających na obserwowaną od lat trudną sytuację lokatorów zamieszkujących budynki przejęte przez nowych właścicieli może być brzmienie przepisu art. 191 § 1 Kodeksu karnego. Wprowadzona zmiana tego przepisu znacznie ułatwi pociąganie „czyścicieli kamienic” do odpowiedzialności karnej.

Idea znowelizowanego przepisu sprowadza się do usunięcia wymogu, aby przemoc stosowana przez "czyścicieli" była bezpośrednia. Znowelizowany art. 191 kk stanowi, że karze do trzech lat pozbawienia wolności podlega ten, kto stosuje przemoc innego rodzaju uporczywie lub w sposób istotnie utrudniający innej osobie korzystanie z zajmowanego lokalu mieszkalnego, a więc mowa tu o przemocy pośredniej. Od tej pory wszelkie przejawy nękania lokatorów - a jest ich naprawdę sporo począwszy od odcinania prądu, wody i gazu, poprzez przeprowadzanie długotrwałych i niepotrzebnych remontów, aż po usuwanie drzwi i okien we wspólnej część budynku oraz zamykanie pomieszczeń na kłódkę - stanowią występek ścigany na wniosek pokrzywdzonego.

Zobacz również: Przedawnienie karalności przestępstw

Art. 191 § 1a kk chroni zarówno przez zachowaniami uporczywymi, jak i jednorazowym. W świetle ustalonej linii orzecznictwa przez „uporczywość” rozumie się zachowanie długotrwałe, powtarzalne, nacechowane złą wolą i nieustępliwością (por. wyrok SN z dnia 27 lutego 1996 r., II KRN 200/95, Orz. Prok. i Pr. 1996, nr 10 oraz postanowienie SA w Krakowie z dnia 13 grudnia 2000 r., II AKz 289/00, KZS 2000, z. 12, poz. 28). Wprowadzenie spójnika „lub” pozwoli na objęcie penalizacją czynów jednokrotnych, nie noszących cechy uporczywości, lecz których natężenie i dotkliwość odpowiadają znamieniu „istotnego utrudniania zaspokajania potrzeb życiowych”. Równocześnie wykładnia wyrażenia „podstawowe potrzeby życiowe” została wypracowana w orzecznictwie dotyczącym przepisu art. 209 k.k. Nie budzi wątpliwości jednak, że pojęcie to nie ma charakteru stałego i że zależeć będzie od konkretnych warunków i podlegać będzie każdorazowej ocenie sądu orzekającego w sprawie.

Sytuacja odwrotna

Czy nowelizując art. 191 kodeksu karnego ustawodawca  wzmocnił pozycję lokatorów, całkowicie zapominając o negatywnych konsekwencjach, jakie nowy przepis może mieć w stosunku do uczciwych właścicieli lokali?

Wydaje się, że największym zastrzeżeniem do omawianej nowelizacji jest zupełne nieuregulowanie kwestii „nękania” właścicieli przez nieuczciwych lokatorów. Czy przepis ten nie spowoduje bezkarności najemców, którym od tej pory nie będzie można nic zrobić, mimo że nie płacą czynszu, nie dbają o wynajmowany lokal, użytkują go niezgodnie z umową? Przyznanie szeregu uprawnień lokatorom powinno iść w parze ze wzmocnieniem pozycji właścicieli. W obecnej sytuacji walka z nieuczciwymi najemcami jest żmudna i czasochłonna - jeżeli lokator odmawia opuszczenia lokalu należy wnieść powództwo o opróżnienie lokalu, czyli o wydanie wyroku eksmisyjnego. Dobrym rozwiązaniem tej sytuacji mogłaby być nowelizacja procedury cywilnej poprzez przyśpieszenie rozpoznawania spraw o eksmisję i prowadzenie egzekucji w ciągu kilku tygodni od złożenia pozwu.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553).

Polecamy serwis: Sprawy karne