REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak prawo chroni uczucia religijne?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Radca prawny, wykładowca akademicki różnych przedmiotów prawniczych, prelegent na konferencjach naukowych, absolwent Uniwersytetu Marii Curie – Skłodowskiej w Lublinie oraz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
Jak prawo chroni uczucia religijne?
Jak prawo chroni uczucia religijne?
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Religia stanowi ważną część życia wielu ludzi. Obrzędy religijne jak na przykład ślub, pogrzeb, pierwsza komunia święta odgrywają dużą rolę w polskim społeczeństwie. Każdy ma prawo uczestniczyć w publicznych wydarzeniach związanych z wyznawaną wiarą, a inni nie mogą mu tego utrudniać. Wolność wyznania wynika z konstytucji RP oraz z międzynarodowych aktów prawnych dotyczących ochrony praw i wolności człowieka.

Akty religijne 

Uniemożliwianie, utrudnianie udziału w uroczystościach religijnych jest zakazane przez prawo karne. Przede wszystkim należy przytoczyć  przepis art. 195 Kodeksu karnego:

REKLAMA

§ 1.Kto złośliwie przeszkadza publicznemu wykonywaniu aktu religijnego kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto złośliwie przeszkadza pogrzebowi, uroczystościom lub obrzędom żałobnym.

REKLAMA

Jak więc można zauważyć przeszkadzanie aktom religijnym może skończyć się nawet  karą pozbawienia wolności do lat 2. Przepis ten obejmuje swoim zakresem modlitwy, akty nie tylko kościoła rzymskokatolickiego, ale także i innych kościołów oraz związków wyznaniowych. Chroni więc nie tylko chrześcijaństwo, ale również i inne religie (np. judaizm). Nie obejmuje jednak wszystkich istniejących na świecie religii, ale jedynie te, które mają uregulowaną sytuację prawną w Polsce. 

We wskazanym wyżej przepisie prawodawca nie precyzuje jakich konkretnie aktów religijnych to unormowanie dotyczy, a więc obejmuje ono wiele różnych modlitw, obrzędów, uroczystości religijnych (np. msza święta, pogrzeb, ślub, chrzest, odmawianie różańca itp.). 

Co ważne, odpowiedzialność karna zachodzi tylko wtedy, gdy akt religijny jest wykonywany publicznie. Miejsce publiczne to według wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 maja 1971 r., Rw 441/71 miejsce ogólnie dostępne. Zachowanie publiczne to zachowanie rzeczywiście możliwe do zaobserwowania przez bliżej nieokreśloną liczbę niezindywidualizowanych osób. 

Pogrzeb, uroczystości żałobne

REKLAMA

W paragrafie drugim jest nawiązanie do pogrzebu oraz czynności żałobnych. Odnosi się on  więc do bardzo ważnych elementów życia, jakimi są śmierć oraz godne pożegnanie zmarłego człowieka. Dotyczy to zarówno obrzędów religijnych jak również i świeckich. Tak zatem tej samej karze (grzywny, ograniczenia wolności, pozbawienia wolności do lat 2) będzie podlegać także zakłócanie świeckiego pogrzebu (bez udziału duchownego, obrzędów religijnych). Dobrami chronionymi są tutaj szacunek do zmarłego oraz uczucia, wiara ludzi, którzy go żegnają. 

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Przeszkadzanie aktom religijnym może polegać na odbieraniu powagi uroczystości albo na zakłócaniu zaplanowanego jej przebiegu. Należy jednak nadmienić, iż nie każde przeszkadzanie aktom religijnych podlega odpowiedzialności karnej, ale jedynie takie, które można określić jako złośliwe. Wskazana w przepisie złośliwość odnosi się do umyślności. 

W tym miejscu warto nadmienić, iż w literaturze wskazuje się, że niewłaściwe zachowanie kapłana nad grobem zmarłego w trakcie pochówku może skutkować jego odpowiedzialnością karną z art. 195 § 2 k.k. 

Przykład

W trakcie pogrzebu kapłan stojący nad trumną w mowie pogrzebowej wytyka błędy, przewinienia, grzechy, słabości zmarłego. Takie zachowanie może niekiedy skutkować odpowiedzialnością karną kapłana z art. 195 k.k., szczególnie wtedy gdy zarzuty te są nieprawdziwe. Taki czyn duchownego może naruszać dobra osobiste osób bliskich zmarłej osoby.

Uczucia religijne 

Kolejną ważną regulacją prawną jest przepis art. 196 k.k., zgodnie z którym:

Kto obraża uczucia religijne innych osób, znieważając publicznie przedmiot czci religijnej lub miejsce przeznaczone do publicznego wykonywania obrzędów religijnych,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Przytoczona regulacja wzbudza u niektórych zastrzeżenia co do tego, czy nie ogranicza wolności słowa. Jednakże Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 6 października 2015 roku, SK 54/13 uznał, że przepis ten jest zgodny z konstytucją RP, a w szczególności nie narusza zasady wolności słowa. 

Ważne

Przedmiotem czci religijnej jest np. modlitwa, obrzęd, a miejsce przeznaczone do publicznego wykonywania obrzędów to m.in. świątynia, a także miejsce pochówku. 

Przykład

Zdewastowanie nagrobka to czyn, który narusza zarówno art.195 kk (złośliwe przeszkadzanie w wykonywaniu aktów religijnych) jak również art.196 kk (obraza uczuć religijnych). 

Zdaniem J. Sobczaka przestępstwo obrazy uczuć religijnych z art.196 k.k. można popełnić wyłącznie umyślnie z zamiarem bezpośrednim (gdy sprawca chce je popełnić). Jednakże W. Wróbel uważa, że można je popełnić z zamiarem bezpośrednim albo z zamiarem ewentualnym (gdy sprawca godzi się na popełnienie czynu zabronionego).

Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 2015 r., II KK 274/14 Forma artystyczna lub cel naukowy działania mającego charakter znieważający nie powodują same przez się wyłączenia odpowiedzialności karnej za obrazę uczuć religijnych bądź znieważenie publiczne przedmiotu czci religijnej. Zdaniem M. Makarskiej zachowania wykorzystujące przedmiot kultu religijnego jako element kreacji artystycznej nie będą podlegały pod art. 196 kk „o ile ze względu na formę nie zawierają elementów poniżających lub obelżywych”

Podsumowanie

Religia jest ważną częścią życia dla wielu ludzi. Każdy ma prawo uczestniczyć w modlitwach i innych uroczystościach związanych z wyznawaną wiarą. Jeżeli ktoś będzie utrudniał, uniemożliwiał udział w tych obrzędach, może ponieść dość surową odpowiedzialność karną. 

Prawo karne mocno chroni wydarzenie, jakim jest pochówek zmarłego. Dotyczy to także świeckich uroczystości pogrzebowych, ponieważ ochronie podlegają szacunek do zmarłego oraz uczucia, wyznania bliskich mu osób. Znieważenie nagrobka jest nagannym i karalnym czynem. Wytykanie słabości, przewinień zmarłego w czasie jego pochówku może niekiedy narazić duchownego na odpowiedzialność karną. 

Radca prawny dr Kamil Lorek

Bibliografia: 

  1. Ustawa z dnia 06 czerwca 1997 roku kodeks karny, Dz. U. 1997 Nr 88 poz. 553, tj. Dz. U. 2024 r. poz. 17
  2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 maja 1971 r., Rw 441/71
  3. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego w wyroku z dnia 6 października 2015 roku, SK 54/13
  4. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 2015 r., II KK 274/14
  5. Budyn-Kulik M., „Znieważenie uczuć religijnych – analiza dogmatyczna i praktyka ścigania”, Prawo w Działaniu 2014, nr 19, s. 110-111.
  6. Zarys treści art. 194 – 196 kodeksu karnego, z dnia 28.05.2020 r., [https://fideidefensor.pl/2020/05/28/adam-kurek-przestepstwa-przeciw-sumieniu-i-wyznaniu-z-xxiv-rozdzialu-kodeksu-karnego/], [dostęp w dniu 20.08.2024 r.]
  7. Sobczak J., [w:] Kodeks karny. Komentarz, (red. R.A. Stefański), Warszawa 2017 r., s. 1197 – 1227.
  8. Wróbel W., [w:] Kodeks karny, (red. Zoll) t.2, 2006 r., s. 587 – 588
  9. Makarska M., Przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania w kodeksie karnym z 1997 roku, 2005 r., s. 177. 
oprac. Wioleta Matela-Marszałek
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Źródło zewnętrzne

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Empatia zamiast strachu? Apel w sprawie małoletnich pasażerów

Kontrolerzy powinni być świadomi emocji dzieci i podchodzić do nich z empatią stosowną do ich wieku - podkreśla Rzeczniczka Praw Dziecka Monika Horna-Cieślak. Do biura RPD wpływa wiele zgłoszeń dotyczących łamania praw dziecka w środkach transportu publicznego.

Czym jest świadczenie urlopowe, ile wynosi w 2025 roku i czym różni się od tzw. wczasów pod gruszą. Podatki i składki ZUS

W sezonie wakacyjnym wielu pracowników zadaje sobie pytanie: czy oprócz wynagrodzenia za urlop przysługuje mi jakieś dodatkowe świadczenie? Odpowiedź brzmi: tak, jeśli spełnione są odpowiednie warunki — możesz otrzymać tzw. świadczenie urlopowe lub „wczasy pod gruszą”. Co to dokładnie oznacza? Wyjaśniamy!

Upoważnienie do opieki nad dzieckiem: do pobrania na wyjazd w wakacje [WZÓR]

Wakacje to okres częstych wyjazdów dzieci, czasami również z innymi osobami niż rodzice. Dzieci, które wyjeżdżają z babcią, dziadkiem, ciocią, wujkiem czy innymi osobami, muszą mieć ze sobą upoważnienie. Rodzice przygotowują takie pismo i najlepiej, aby podpisali je wspólnie.

Więcej i lepiej dla Ukraińców? Jest projekt zmian ustawy [dot. pobytu, 800 plus, świadczeń, zakwaterowania, pracy]

Więcej i lepiej dla Ukraińców? Jest projekt zmian ustawy w zakresie pobytu, świadczeń, zakwaterowania i pracy Ukraińców na terytorium Polski. Najważniejszym uprawnieniem jest przedłużenie tymczasowej ochrony i związanych z nią uprawnień dla uchodźców do 4 marca 2026 roku. Jednocześnie planowane są zmiany w procedurach pobytowych, rejestracji PESEL, a także w funkcjonowaniu ośrodków zbiorowego zakwaterowania.

REKLAMA

Jednorazowo 7000 zł z ZUS: łatwiej, szybciej, bez decyzji

Jednorazowo 7000 zł z ZUS: łatwiej, szybciej, bez decyzji. A wszystko to za sprawą rozporządzenia, które ma się zmienić, aby ułatwić świadczeniobiorcom sprawne uzyskanie pieniędzy i uniknięcie zbędnych procedur i biurokracji. Co zatem się zmieni?

Wygrana bez rekompensaty: Firma pokonała ZUS na całej linii, ale kosztów nie odzyskała

Firma pokonała ZUS, ale nie uzyskała rekompensaty. „Ponad 871 decyzji ZUS, 150 tys. stron dokumentacji, tysiące godzin pracy. Wszystkie sprawy wygrane przez przedsiębiorcę przed sądami w I i II instancji. W teorii - spektakularny sukces. W praktyce ekonomiczna porażka" - pisze dzisiejszy „Dziennik Gazeta Prawna".

Alarmujący raport NIK o sytuacji niepełnosprawnych. Jest źle, potrzebne są zmiany

Alarmujący raport NIK o sytuacji niepełnosprawnych. Jest źle, potrzebne są zmiany. Co to są warsztaty terapii zajęciowej (WTZ)? Kto organizuje i po co są warsztaty terapii zajęciowej (WTZ)? Co się dzieje z pieniędzmi z PFRON i jakie nadużycie wykryto - wszystko to wynika z najnowszego raportu NIK.

Abonament RTV: drożej w 2026 roku. Jakie zniżki za zapłatę z góry? Jakie kary za niepłacenie abonamentu i brak rejestracji odbiornika?

W 2026 roku obowiązywać będą wyższe stawki abonamentu RTV niż w 2025 roku. Tak wynika z rozporządzenia Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z 27 czerwca 2025 r. w sprawie wysokości opłat abonamentowych za używanie odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych oraz zniżek za ich uiszczanie z góry za okres dłuższy niż jeden miesiąc w 2026 r. 

REKLAMA

22 lipca 2025 r.: rekonstrukcja rządu

Rekonstrukcja rządu odbędzie się we wtorek 22 lipca 2025 roku. Została opóźniona o tydzień na wniosek marszałka Sejmu Szymona Hołowni. Czym zostało podyktowane opóźnienie zmian w rządzie?

Co daje niepełnosprawność sprzężona?

Co daje niepełnosprawność sprzężona? Chociaż większość osób, które cierpi na różnego rodzaju zaburzenia powiedziałoby raczej: co odbiera niepełnosprawność sprzężona? (sic!). Odbiera zdrowie i jakość życia, a czasami nawet samo życie. W artykule skupimy się omówieniu podstawowych pojęć i uprawnień, szczególnie dla dzieci, związanych z niepełnosprawnością sprzężoną. Zatem: co to jest niepełnosprawność sprzężona? Jakie to są niepełnosprawności sprzężone? Czy autyzm to niepełnosprawność sprzężoną? Kto orzeka o niepełnosprawności sprzężonej?

REKLAMA