REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak prawo chroni uczucia religijne?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Radca prawny, wykładowca akademicki różnych przedmiotów prawniczych, prelegent na konferencjach naukowych, absolwent Uniwersytetu Marii Curie – Skłodowskiej w Lublinie oraz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
Jak prawo chroni uczucia religijne?
Jak prawo chroni uczucia religijne?
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Religia stanowi ważną część życia wielu ludzi. Obrzędy religijne jak na przykład ślub, pogrzeb, pierwsza komunia święta odgrywają dużą rolę w polskim społeczeństwie. Każdy ma prawo uczestniczyć w publicznych wydarzeniach związanych z wyznawaną wiarą, a inni nie mogą mu tego utrudniać. Wolność wyznania wynika z konstytucji RP oraz z międzynarodowych aktów prawnych dotyczących ochrony praw i wolności człowieka.

Akty religijne 

Uniemożliwianie, utrudnianie udziału w uroczystościach religijnych jest zakazane przez prawo karne. Przede wszystkim należy przytoczyć  przepis art. 195 Kodeksu karnego:

REKLAMA

REKLAMA

§ 1.Kto złośliwie przeszkadza publicznemu wykonywaniu aktu religijnego kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto złośliwie przeszkadza pogrzebowi, uroczystościom lub obrzędom żałobnym.

Jak więc można zauważyć przeszkadzanie aktom religijnym może skończyć się nawet  karą pozbawienia wolności do lat 2. Przepis ten obejmuje swoim zakresem modlitwy, akty nie tylko kościoła rzymskokatolickiego, ale także i innych kościołów oraz związków wyznaniowych. Chroni więc nie tylko chrześcijaństwo, ale również i inne religie (np. judaizm). Nie obejmuje jednak wszystkich istniejących na świecie religii, ale jedynie te, które mają uregulowaną sytuację prawną w Polsce. 

We wskazanym wyżej przepisie prawodawca nie precyzuje jakich konkretnie aktów religijnych to unormowanie dotyczy, a więc obejmuje ono wiele różnych modlitw, obrzędów, uroczystości religijnych (np. msza święta, pogrzeb, ślub, chrzest, odmawianie różańca itp.). 

Co ważne, odpowiedzialność karna zachodzi tylko wtedy, gdy akt religijny jest wykonywany publicznie. Miejsce publiczne to według wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 maja 1971 r., Rw 441/71 miejsce ogólnie dostępne. Zachowanie publiczne to zachowanie rzeczywiście możliwe do zaobserwowania przez bliżej nieokreśloną liczbę niezindywidualizowanych osób. 

REKLAMA

Pogrzeb, uroczystości żałobne

W paragrafie drugim jest nawiązanie do pogrzebu oraz czynności żałobnych. Odnosi się on  więc do bardzo ważnych elementów życia, jakimi są śmierć oraz godne pożegnanie zmarłego człowieka. Dotyczy to zarówno obrzędów religijnych jak również i świeckich. Tak zatem tej samej karze (grzywny, ograniczenia wolności, pozbawienia wolności do lat 2) będzie podlegać także zakłócanie świeckiego pogrzebu (bez udziału duchownego, obrzędów religijnych). Dobrami chronionymi są tutaj szacunek do zmarłego oraz uczucia, wiara ludzi, którzy go żegnają. 

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Przeszkadzanie aktom religijnym może polegać na odbieraniu powagi uroczystości albo na zakłócaniu zaplanowanego jej przebiegu. Należy jednak nadmienić, iż nie każde przeszkadzanie aktom religijnych podlega odpowiedzialności karnej, ale jedynie takie, które można określić jako złośliwe. Wskazana w przepisie złośliwość odnosi się do umyślności. 

W tym miejscu warto nadmienić, iż w literaturze wskazuje się, że niewłaściwe zachowanie kapłana nad grobem zmarłego w trakcie pochówku może skutkować jego odpowiedzialnością karną z art. 195 § 2 k.k. 

Przykład

W trakcie pogrzebu kapłan stojący nad trumną w mowie pogrzebowej wytyka błędy, przewinienia, grzechy, słabości zmarłego. Takie zachowanie może niekiedy skutkować odpowiedzialnością karną kapłana z art. 195 k.k., szczególnie wtedy gdy zarzuty te są nieprawdziwe. Taki czyn duchownego może naruszać dobra osobiste osób bliskich zmarłej osoby.

Uczucia religijne 

Kolejną ważną regulacją prawną jest przepis art. 196 k.k., zgodnie z którym:

Kto obraża uczucia religijne innych osób, znieważając publicznie przedmiot czci religijnej lub miejsce przeznaczone do publicznego wykonywania obrzędów religijnych,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Przytoczona regulacja wzbudza u niektórych zastrzeżenia co do tego, czy nie ogranicza wolności słowa. Jednakże Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 6 października 2015 roku, SK 54/13 uznał, że przepis ten jest zgodny z konstytucją RP, a w szczególności nie narusza zasady wolności słowa. 

Ważne

Przedmiotem czci religijnej jest np. modlitwa, obrzęd, a miejsce przeznaczone do publicznego wykonywania obrzędów to m.in. świątynia, a także miejsce pochówku. 

Przykład

Zdewastowanie nagrobka to czyn, który narusza zarówno art.195 kk (złośliwe przeszkadzanie w wykonywaniu aktów religijnych) jak również art.196 kk (obraza uczuć religijnych). 

Zdaniem J. Sobczaka przestępstwo obrazy uczuć religijnych z art.196 k.k. można popełnić wyłącznie umyślnie z zamiarem bezpośrednim (gdy sprawca chce je popełnić). Jednakże W. Wróbel uważa, że można je popełnić z zamiarem bezpośrednim albo z zamiarem ewentualnym (gdy sprawca godzi się na popełnienie czynu zabronionego).

Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 2015 r., II KK 274/14 Forma artystyczna lub cel naukowy działania mającego charakter znieważający nie powodują same przez się wyłączenia odpowiedzialności karnej za obrazę uczuć religijnych bądź znieważenie publiczne przedmiotu czci religijnej. Zdaniem M. Makarskiej zachowania wykorzystujące przedmiot kultu religijnego jako element kreacji artystycznej nie będą podlegały pod art. 196 kk „o ile ze względu na formę nie zawierają elementów poniżających lub obelżywych”

Podsumowanie

Religia jest ważną częścią życia dla wielu ludzi. Każdy ma prawo uczestniczyć w modlitwach i innych uroczystościach związanych z wyznawaną wiarą. Jeżeli ktoś będzie utrudniał, uniemożliwiał udział w tych obrzędach, może ponieść dość surową odpowiedzialność karną. 

Prawo karne mocno chroni wydarzenie, jakim jest pochówek zmarłego. Dotyczy to także świeckich uroczystości pogrzebowych, ponieważ ochronie podlegają szacunek do zmarłego oraz uczucia, wyznania bliskich mu osób. Znieważenie nagrobka jest nagannym i karalnym czynem. Wytykanie słabości, przewinień zmarłego w czasie jego pochówku może niekiedy narazić duchownego na odpowiedzialność karną. 

Radca prawny dr Kamil Lorek

Bibliografia: 

  1. Ustawa z dnia 06 czerwca 1997 roku kodeks karny, Dz. U. 1997 Nr 88 poz. 553, tj. Dz. U. 2024 r. poz. 17
  2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 maja 1971 r., Rw 441/71
  3. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego w wyroku z dnia 6 października 2015 roku, SK 54/13
  4. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 2015 r., II KK 274/14
  5. Budyn-Kulik M., „Znieważenie uczuć religijnych – analiza dogmatyczna i praktyka ścigania”, Prawo w Działaniu 2014, nr 19, s. 110-111.
  6. Zarys treści art. 194 – 196 kodeksu karnego, z dnia 28.05.2020 r., [https://fideidefensor.pl/2020/05/28/adam-kurek-przestepstwa-przeciw-sumieniu-i-wyznaniu-z-xxiv-rozdzialu-kodeksu-karnego/], [dostęp w dniu 20.08.2024 r.]
  7. Sobczak J., [w:] Kodeks karny. Komentarz, (red. R.A. Stefański), Warszawa 2017 r., s. 1197 – 1227.
  8. Wróbel W., [w:] Kodeks karny, (red. Zoll) t.2, 2006 r., s. 587 – 588
  9. Makarska M., Przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania w kodeksie karnym z 1997 roku, 2005 r., s. 177. 
oprac. Wioleta Matela-Marszałek
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Źródło zewnętrzne

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Nowe przepis ważne dla wspólnot mieszkaniowych od 2026 roku. Podwyższanie zaliczek, balkony, liczniki, kontrola zarządu, udostępnienie lokalu, definicja wspólnoty i inne zmiany

W dniu 19 września 2025 r. opublikowano założenia nowelizacji ustawy o własności lokali oraz ustawy - Prawo budowlane. Podstawowym celem tej nowelizacji jest dostosowanie działalności wspólnot mieszkaniowych do zmian, jakie zaszły na rynku zarządzania wspólnotami na przestrzeni minionych 30 lat, tj. od wejścia w życie tej ustawy. Jak wyjaśnia Minister Finansów i Gospodarki (odpowiedzialny za przygotowanie projektu zmian przepisów), zmiany te są podsumowaniem zapadłego na tym tle orzecznictwa, praktyki zarządców nieruchomości, rozwoju technologii budownictwa wielorodzinnego oraz zmian w innych aktach prawnych dotyczących działalności wspólnot. Poniżej prześledzimy najważniejsze zmiany jakie przynieść ma ta nowelizacja.

PFRON: Dofinansowanie uzyskasz mając punkty - od 1 do 10. Stopień niepełnosprawności, wiek, praca, pierwszy wniosek

W artykule porównujemy system punktów preferencyjnych w programie "Aktywny samorząd” w 2025 roku z punktami dla zakupu samochodu przez osoby niepełnosprawne (program „Samodzielność-Aktywność-Mobilność!” – Mobilność osób z niepełnosprawnością).

Na co Polacy najczęściej donoszą fiskusowi? Katalog jest dość szeroki [DANE Z KAS]

Do jednostek KAS docierają informacje sygnalne, zwane potocznie donosami, dotyczące różnych naruszeń przepisów prawa podatkowego. Sygnaliści zwracają uwagę m.in. na brak wydawania paragonów, nieopodatkowany najem oraz tzw. życie ponad stan. Są też zgłoszenia związane z działalnością handlową w Internecie, a także z organizacją nielegalnych gier hazardowych i loterii. Izby Administracji Skarbowej podają przykładowe sytuacje, w których informacje sygnalne przyczyniły się do ujawnienia nieprawidłowości.

PFRON: Do 10 punktów dla osób niepełnosprawnych. Głównie stopień znaczny. Jest też kryterium wieku

W PFRON funkcjonuje system punktów. Aby otrzymać dofinansowanie do np. zakupu samochodu w PFRON (przez osobę niepełnosprawną) trzeba złożyć wniosek. Dzięki systemowi punktów można otrzymać dodatkowe punkty. Maksymalna korzyść to 10 punktów. Dzięki nim osoba niepełnosprawna ma szanse na wyższe dofinansowanie z PFRON.

REKLAMA

Zasiłki z MOPS dla osób z niepełnosprawnościami i opiekunów w 2026 r. [FAQ]

Wraz ze zbliżającym się początkiem 2026 roku rośnie ilość pytań o zasiłki dla osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów. Które świadczenia wzrosną i dlaczego? Czy zmienią się kryteria dochodowe? Odpowiadamy!

Przewrót w dziedziczeniu nieruchomości: nie odziedziczysz już mieszkania po zmarłym z mocy prawa i niezależnie od wysokości dochodów, tylko dlatego, że „twoi rodzice w tym lokalu mieszkali i miałeś takie szczęście”

W dniu 19 września 2025 r., w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów zostały opublikowane założenia ustawy o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz ustawy o dodatkach mieszkaniowych, która ma wprowadzić przewrót w zasadach „dziedziczenia” stosunku najmu mieszkań komunalnych. Jest to projekt, który podczas posiedzenia Senatu, które odbyło się w dniu 17 lipca br., został zapowiedziany przez wiceministra rozwoju i technologii Tomasza Lewandowskiego i którego celem – jak zostało wówczas wspomniane – jest ukrócenie bogacenia się na komunalnych zasobach mieszkaniowych przez osoby o wysokich dochodach, które są już w posiadaniu innych nieruchomości w danym mieście.

Obowiązkowa fotowoltaika na budynkach [harmonogram]. Tak nowe przepisy unijne zmienią polski rynek budowlany

Unijna dyrektywa EPBD (Energy Performance of Buildings Directive), której implementacja w Polsce nastąpi do 2026 roku, wprowadza obowiązek instalacji paneli fotowoltaicznych lub kolektorów słonecznych na dachach określonych typów budynków. To jedno z najważniejszych rozwiązań prawnych w obszarze transformacji energetycznej ostatnich lat, które może na trwałe zmienić sposób projektowania i eksploatacji nieruchomości w Polsce. Sprawdź, czy zmiany dotyczą również ciebie

Rozczarowanie w Sejmie. Kierowcy nie dostaną ulgi od składki OC

Nie będzie można wycofać samochód osobowy (każdy) z użytkowania i nie płacić OC. Komisja Sejmowa proponuje umieszczenie w koszu większości postulatów deregulacji polskiego prawa. Miał skorzystać każdy kierowca. Urzędów miało nie będzie już interesował powód wycofania samochodu z ruchy. Autorzy ustawy chcieli dać kierowcom możliwość wycofania z użytkowania samochodu bo: "drugi samochód w rodzinie", "wyjazd za granicę", "kamper używany raz na jakiś czas" (powodu nie trzeba było uzasadniać).

REKLAMA

Czy będzie dodatek dla rencistów niezdolnych do pracy i samodzielnej egzystencji?

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nadal prowadzi prace nad wprowadzeniem dodatku dla osób z orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy oraz orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, pobierających inne świadczenia niż renta socjalna. Tak wynika z odpowiedzi udzielonej portalowi Infor.pl. Aktualnie nie można jednak wskazać terminu wejścia w życie planowanych zmian.

Rewolucja w księgach wieczystych? Nowe przepisy zmienią dostęp do danych właścicieli nieruchomości i uderzą w nielegalne portale

Nowelizacja ustawy o księgach wieczystych i hipotece ma całkowicie zmienić sposób, w jaki Polacy uzyskują dostęp do danych o nieruchomościach. Koniec z anonimowym podglądaniem rejestrów – rząd chce wprowadzić obowiązkowe logowanie i pełną identyfikację użytkowników, by powstrzymać kradzież danych, handel informacjami i działalność nielegalnych portali.

REKLAMA