Zachowek 2019 – planowane zmiany

Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych przewiduje ważne zmiany, których celem jest m.in. ułatwienie prowadzenia działalności gospodarczej małym i średnim przedsiębiorcom.

Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii jako jedną z przyczyn niepowodzenia sukcesji w firmie rodzinnej podaje konieczność niezwłocznej zapłaty zachowku przez sukcesorów kontynuujących działalność firmy. Wątpliwości dotyczące możliwości zawierania umów o zrzeczenie się zachowku – zdaniem projektodawcy – utrudniają planowanie sukcesji.

Dwa główne rozwiązania proponowane przez ministerstwo w kwestii zachowków dotyczą zatem możliwości obniżenia kwoty zachowku (a także odroczenia terminu płatności czy rozłożenia jej na raty), gdy w skład spadku wchodzi przedsiębiorstwo (jak to ma miejsce w przypadku gospodarstw rolnych) oraz wprowadzeniu przepisów o umowie zrzeczenia się zachowku.

Projekt ustawy jest na etapie konsultacji publicznych. Nowe przepisy, dotyczące zachowku mają wejść w życie 1 czerwca 2019 r.

Polecamy: Darowizny, testamenty, spadki (PDF)

Zmniejszenie kwoty zachowku

Jeżeli w skład spadku będzie wchodziło przedsiębiorstwo, to zobowiązany do zapłaty sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia będzie mógł żądać obniżenia, odroczenia terminu płatności lub rozłożenia tej sumy na raty. Istotne będą tu takie czynniki jak:

- typ, wielkość i stan przedsiębiorstwa wchodzącego do spadku oraz potrzeba zapewnienia kontynuacji prowadzonej przy jego wykorzystaniu działalności gospodarczej;

- sytuacja osobista i majątkowa uprawnionego do zachowku i zobowiązanego do pokrycia lub uzupełnienia zachowku.

Jeżeli nie dojdzie do porozumienia, to kwestie takie jak stopień obniżenia sumy pieniężnej, termin i sposób jej uiszczenia poszczególnych rat i odsetek czy ewentualny sposób ich zabezpieczenia oznaczy sąd po rozważeniu interesów stron.

Terminy uiszczenia rat nie będą mogły łącznie przekraczać dwóch lat.

Sąd będzie mógł odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych w wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie.

Umowa o zrzeczenie się zachowku

Umowa o zrzeczenie się zachowku to nowe rozwiązane, które ma pojawić się w Kodeksie cywilnym.

Dotychczas przepisy nie wskazywały jednoznacznie na możliwość zawarcia takiej umowy. Pogląd dopuszczający umowę zrzeczenia się prawa do zachowku był jednak wyrażany w orzecznictwie m.in. w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 lipca 2013 r. (sygn. akt P 56/11, OTK-A 2013, nr 6, poz. 85) i uchwale Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2017 r. (sygn. akt III CZP 110/16).