Kiedy wygasa mandat członka zarządu spółki z o.o.?

Czyli w terminie przewidzianym w art. 202 § 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych także wtedy, gdy według uchwały wspólników powołanie tego członka zarządu nastąpiło na czas nieokreślony. Powyższe potwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 21 lipca 2010 r. (sygn. akt III CZP 23/10).

Stan faktyczny

Stan faktyczny w tej sprawie przedstawiał się następująco: sąd rejonowy postanowieniem oddalił wniosek H. D. I. sp. z o. o. (dalej „Spółka”) reprezentowanej przez Marka K. o wykreślenie z rejestru przedsiębiorców danych dotyczących prokurenta Spółki. Sąd rejonowy ustalił, że Marek K. został powołany do zarządu Spółki na czas nieokreślony uchwałą zgromadzenia wspólników z dnia 17 lutego 2006 r. Zgodnie z umową spółki, był on uprawniony do reprezentowania Spółki samodzielnie, zaś sama umowa nie zawierała żadnych postanowień dotyczących czasu trwania kadencji członków zarządu. 

Zobacz serwis: Spółki

W związku z powyższym, sąd rejonowy uznał, że, zgodnie z art. 202 § 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 ze zm., dalej „k.s.h.”), mandat Marka K. wygasł z dniem 29 maja 2008 r., w którym odbyło się zgromadzenie wspólników Spółki zatwierdzające sprawozdanie finansowe za rok obrotowy 2007 i z tej przyczyny nie mógł on skutecznie odwołać prokury w dniu 16 czerwca 2009 r.

Przy rozpoznawaniu apelacji od postanowienia sądu rejonowego oddalającego wniosek o wykreślenie danych dotyczących prokurenta Spółki, sąd drugiej instancji powziął wątpliwość, czy – w braku odmiennych postanowień w umowie spółki – mandat członka zarządu powołanego uchwałą wspólników na czas nieokreślony, wygasa w terminie wskazanym w art. 202 § 1 k.s.h., i w związku z tym przedstawił Sądowi Najwyższemu (dalej „SN”) do rozstrzygnięcia powyższe zagadnienie prawne.

Zobacz serwis: W sądzie

Argumentacja SN

Zdaniem SN, nie powinna budzić obecnie wątpliwości wzajemna relacja pojęć „mandat” i „kadencja” z tego względu, że oba te pojęcia uzyskały w k.s.h. kwalifikację pojęć normatywnych. Pierwsze z nich oznacza kompetencję do sprawowania funkcji członka organu spółki, a drugie – okres sprawowania tej funkcji. SN zauważył przy tym, że nie chodzi o faktyczny czas pełnienia funkcji, lecz o okres, na jaki członek organu spółki został powołany. Faktyczny okres pełnienia funkcji członka zarządu może być krótszy od kadencji ustalonej w umowie spółki, ale może też ulec przedłużeniu. Wykonywanie mandatu członka zarządu jest równoznaczne z pełnieniem funkcji, a wygaśnięcie mandatu z utratą tej kompetencji.

SN podkreślił, że regułą w spółkach kapitałowych jest kadencyjność organów zarządzających i nadzorujących, a same przepisy k.s.h. nie zawierają regulacji określającej wprost długość kadencji członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Z art. 202 § 2 k.s.h. wynika jedynie, że członek zarządu może być powołany na okres dłuższy niż rok. Jednakże, zgodnie z art. 202 § 1 k.s.h., jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu. Oznacza to, że – w braku odmiennych postanowień w umowie spółki – kadencyjność odnosi się także do członków zarządu spółki z o.o. W praktyce, co podkreślił SN, zastosowanie art. 202 § 1 k.s.h. prowadzi do wniosku, że kadencja członka zarządu wynosi zasadniczo jeden rok. Należy jednak ponownie podkreślić, że przepis ten znajduje zastosowanie tylko wtedy, gdy strony nie uregulowały kwestii wygaśnięcia mandatu w odmienny sposób w umowie spółki. 

Zobacz serwis: Umowy

Zdaniem SN można twierdzić, że powyższa reguła nie dotyczy sytuacji, w której umowa spółki stanowi inaczej, oraz odmiennie uregulowanej w art. 202 § 2 k.s.h. sytuacji powołania członka zarządu na okres dłuższy niż rok. Natomiast w pozostałych sytuacjach ma zastosowanie reguła przewidująca wygaśnięcie mandatu z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji. Dotyczy to i tych sytuacji, w których – w braku odmiennej regulacji w umowie spółki – według uchwały wspólników powołanie członków zarządu nastąpiło „na czas nieokreślony”.

Kadencyjność, co podkreślił SN, jest równoznaczna z obowiązkiem poddania się przez członka zarządu okresowej ocenie dokonywanej przez wspólników, którzy nie tylko mogą w każdej chwili odwołać członków zarządu, ale muszą ich także ponownie powołać, aby utrzymali dotychczasowe stanowiska.

Ponadto SN zauważył, że nie ma przeszkód, by w umowie spółki uregulować kwestię wygaśnięcia mandatu w odmienny sposób i określić, że powołanie członków zarządu następuje „na czas nieokreślony”. Zamieszczenie właśnie takiego postanowienia będzie równoznaczne z wyłączeniem stosowania reguły wygaśnięcia mandatu z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji.

Zobacz: Jak zrezygnować z konsolidacji sprawozdań?

Podsumowanie

Podsumowując należy stwierdzić, że tylko w umowie spółki wspólnicy mogą wyłączyć stosowanie reguły wygaśnięcia mandatu członka zarządu z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia przez niego tej funkcji. Oznacza to, że jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, mandat członka zarządu wygasa także wtedy, gdy według uchwały wspólników powołanie nastąpiło na czas nieokreślony.