Jak zrezygnować z konsolidacji sprawozdań?

Obowiązek ustawowy

Zgodnie z zasadą wynikającą z art. 55 ust. 1 ustawy o rachunkowości każda jednostka dominująca (co do zasady dysponująca większością udziałów lub decydującym wpływem na organy) ma obowiązek sporządzenia rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego, obejmującego tę jednostkę oraz wszystkie spółki zależne. W większości przypadków sprawozdanie takie musi być poddane badaniu biegłego rewidenta a następnie zatwierdzone. Z działaniami tymi wiążą się dodatkowe koszty.

Zobacz serwis: Spółki

Wyjątki od zasady

Obowiązek ten nie jest jednak obowiązkiem bezwzględnym, albowiem ustawa wprowadza trzy wyjątki od tego obowiązku:

a) małe grupy kapitałowe (kryterium wielkości). Zgodnie z art. 56 ust. 1 ustawy o rachunkowości jednostka dominująca może nie sporządzać skonsolidowanego sprawozdania finansowego, jeżeli w dwóch kolejnych okresach sprawozdawczych łączne dane jednostki dominującej oraz wszystkich jednostek zależnych każdego szczebla, spełniają co najmniej dwa z następujących warunków: 1) łączne średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło nie więcej niż 250 osób; 2) łączna suma bilansowa w walucie polskiej nie przekroczyła równowartości 7.500.000 euro; 3) łączne przychody netto ze sprzedaży produktów i towarów oraz operacji finansowych w walucie polskiej nie przekroczyły równowartości 15.000.000 euro.

Zobacz serwis: Kursy walut

b) grupy kapitałowe drugiego szczebla (kryterium wpływu). Zgodnie z art. 56 ust. 2 ustawy o rachunkowości jednostka dominująca, zależna od innej jednostki, mającej siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego (a więc także i w Polsce), może nie sporządzać skonsolidowanego sprawozdania finansowego, jeżeli spełnia łącznie dwa warunki: 1) jednostka dominująca wyższego szczebla posiada co najmniej 90 % udziałów tej jednostki, a wszyscy pozostali udziałowcy tej jednostki wyrazili zgodę; 2) jednostka dominująca wyższego szczebla obejmie konsolidacją zarówno zależną od niej jednostkę dominującą, jak i wszystkie jednostki zależne od jednostki dominującej zwolnionej ze sporządzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego. Oznacza to, że spółki dominujące, które same są zależne od innych podmiotów, mogą w pewnych sytuacjach odstąpić od konsolidacji. Najtrudniejszą do spełnienia przesłanką będzie zgoda wszystkich pozostałych akcjonariuszy, na zwolnienie ich spółki z obowiązku sporządzania sprawozdania skonsolidowanego. Wydaje się, że zgoda może być udzielona w formie uchwały (podjętej w głosowaniu imiennym i jednogłośnej, przy obecności 100% kapitału lub pisemnych oświadczeń. Oznacza to spory trud organizacyjny, zaś w spółkach z rozproszonym akcjonariatem (zwłaszcza z udziałem pracowników lub byłych pracowników) może być nawet niewykonalne.

c) sytuacje szczególne. Zgodnie z art. 56 ust. 2 ustawy o rachunkowości jednostka dominująca może nie sporządzać skonsolidowanego sprawozdania finansowego także wtedy, gdy wszystkie jednostki od niej zależne wyłącza się z obowiązku objęcia ich konsolidacją na podstawie art. 57 lub art. 58. Przepisy te dotyczą nabywania udziałów w celu sprzedaży lub ograniczeń w kontroli (art. 57) oraz nieistotności danych jednostki zależnej dla rzetelnego i jasnego przedstawiania sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego (art. 58).

Podsumowanie

Rezygnacja z obowiązkowej konsolidacji nie jest zatem łatwą procedurą, lecz na pewno wartą rozważenia, a to z uwagi na znaczne czasami koszty wynikające z badania sprawozdań skonsolidowanych przez biegłych rewidentów.