REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Postępowanie mandatowe

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Nikodem Muszyński
Postępowanie mandatowe należy do katalogu postepowań szczególnych.
Postępowanie mandatowe należy do katalogu postepowań szczególnych.

REKLAMA

REKLAMA

Postępowanie mandatowe jest jednym z trzech postępowań szczególnych uregulowanych w kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia. Szczególny charakter tego postępowania wynika z jego częściowego odformalizowania, jak również z szybkości w prowadzeniu i zakończeniu tego postępowania. W postępowaniu mandatowym dochodzi do ukarania sprawcy wykroczenia mandatem karnym bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia, bez konieczności kierowania sprawy do sądu.

Postępowanie mandatowe – kiedy, wobec kogo

Postępowanie mandatowe regulują przepisy kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia w przepisach od art. 95 do 102.

REKLAMA

Ustawodawca jasno określił okoliczności, kiedy można prowadzić postępowanie mandatowe, a kiedy trzeba uruchomić inny tryb. Ustawodawca wymienia w stosunku do postępowania mandatowego:

  1. przesłanki dodatnie (ich wystąpienie warunkuje prowadzenie trybu mandatowego);
  2. przesłanki ujemne (wystąpienie choćby jednej z nich uniemożliwia prowadzenie postępowania).

Wystąpienie wszystkich przesłanek dodatnich umożliwia prowadzenie postępowania mandatowego, należą do nich:
1) popełnienie wykroczenia, w stosunku do którego można prowadzić postępowanie mandatowe;
2) brak wątpliwości co do faktu popełnienia wykroczenia i osoby sprawcy (art. 97 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia) mogące mieć źródło w:

  • a) schwytaniu sprawcy wykroczenia na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia;
  • b) stwierdzeniu popełnienia wykroczenia naocznie pod nieobecność sprawcy albo za pomocą urządzenia pomiarowego lub kontrolnego;

3) uznanie, że wystarczające jest orzeczenie (art. 96 k.p.w.):

  • a) kary grzywny do 500 zł (zasada),

choć można wymierzyć w drodze mandatu karnego:

Dalszy ciąg materiału pod wideo
  • b) karę grzywny do 1 000 zł, w sytuacji zbiegu dwóch przepisów;
  • c) karę grzywny do 2 000 zł, gdy oskarżycielem publicznym jest organ Państwowej Inspekcji Pracy;
  • d) karę grzywny do 5 000 zł, w sytuacji, gdy ukarany dwukrotnie za wykroczenie przeciwko prawo pracownika popełnia w ciągu dwóch lat od ostatniego ukarania ponownie takie wykroczenie.

Zobacz również: Mandat karny - co warto o nim wiedzieć?

REKLAMA

Ad 1 - Popełnienie wykroczenia, w stosunku do którego można prowadzić postępowanie mandatowe
Przepisy kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia określają również sytuacje, kiedy nie można prowadzić postępowania mandatowego. Przykładowo należy tu podać grupę wykroczeń o charakterze chuligańskim, wobec których stosuje się postępowanie przyspieszone (art. 90 § 3 k.p.w.).

Ad 2 - Brak wątpliwości co do faktu popełnienia wykroczenia i osoby sprawcy.
Brak wątpliwości co do faktu popełnienia wykroczenia oznacza, że okoliczności popełnienia wykroczenia są jednoznaczne, a więc nie wymagają podjęcia dodatkowych czynności procesowych. Brak wątpliwości co do osoby sprawcy oznacza, że organ procesowy ma pewność co do personaliów osoby, która dopuściła się czynu. Ponadto, nie istnieją wątpliwości czy w zdarzeniu uczestniczyły inne osoby (współsprawca, podżegacz, pomocnik), czy też zachodzi wątpliwość odnośnie poczytalności sprawcy, a więc okoliczności wyłączającej bezprawność czynu.

Pewność czy dana osoba popełniła wykroczenie może mieć dwa źródła:

Pierwsze: w fakcie schwytania sprawcy na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia. Oznacza to, że funkcjonariusz jest świadkiem popełnienia wykroczenia i zatrzymuje sprawcę w trakcie popełnienia wykroczenia (np. podczas przejścia na czerwonym świetle) lub bezpośrednio po popełnieniu, np. na skutek pościgu: funkcjonariusz widząc sprawcę wybiegającego ze sklepu zatrzymuje go prewencyjnie i odnajduje ukryty towar przez co ujawnia popełnioną kradzież w sklepie.

Organ procesowy ma 14 dni na wymierzenie kary grzywny w drodze mandatu. Mandat wystawiony po upływie tego czasu dotknięty jest zatem wadą.

Drugie: stwierdzenie popełnienia wykroczenia następuje naocznie pod nieobecność sprawcy albo za pomocą urządzenia pomiarowego lub kontrolnego.

Określenie "za pomocą urządzenia pomiarowego lub rejestrującego" oznacza sytuację, gdy wykroczenie zostanie zarejestrowane, np. za pomocą wideo rejestratora, ręcznego przyrządu pomiaru prędkości albo stacjonarnego fotoradaru.

REKLAMA

Odnośnie urządzeń pomiarowych i rejestrujących istnieje wymóg nieprzekraczalnego terminu 30 dni na nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego. Oznacza to, że organ procesowy ma 30 dni na wymierzenia kary w drodze mandatu karnego. Termin ten liczy się od momentu, gdy wykroczenie to zostało ujawnione (organ procesowy powziął informację o popełnieniu wykroczenia). Mandat karny wystawiony po upływie tego terminu jest dotknięty wadą procesową.

Ad 3 - Uznanie za wystarczające orzeczenia kary grzywny do 500 zł (zasada)
W sytuacji, gdy okoliczności czynu przemawiają za tym, szkodliwość społeczna czynu nie jest niewielka, niewystarczające jest orzeczenie kary grzywny poniżej 500 zł, bo nie spełnia ona celów karania, wtedy nie można uruchomić postępowania mandatowego.

W przypadku, gdy sprawca dopuścił się wykroczenia z art. 97 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, polegającego na naruszeniu przepisów o bezpieczeństwie lub o porządku ruchu na drogach publicznych zagrażającego w sposób znaczny bezpieczeństwu, niewłaściwe byłoby wymierzenie kary poniżej 500 zł; należałoby wówczas rozważyć wymierzenie kary wyższej, do 3 000 zł, co nastąpiłoby w postępowaniu zwyczajnym.

Z kolei wystąpienie choćby jednej z przesłanek ujemnych uniemożliwia prowadzenie postępowania mandatowego, należą do nich:

  1. konieczność orzeczenia środka karnego (np. zakazu prowadzenia pojazdu) obok kary, która wynika albo z obowiązku, albo z potrzeby gdy orzeczenie jest fakultatywne, ale okoliczności uzasadniają jego wymierzenie;
  2. sytuacja, gdy wykroczenie wypełnia znamiona przestępstwa.

Zobacz również: Kiedy można uchylić mandat karny?


Organy postępowania mandatowego – kto je prowadzi

Postępowanie mandatowe prowadzi co do zasady Policja i Inspektor Pracy (w sprawach o wykroczenia przeciwko prawo pracownika), a także inne organy, jeśli są do tego upoważnione. Do grupy organów upoważnionych (na podstawie przepisów ustawy bądź rozporządzenia) zaliczyć można m.in.: Straż Gminną (Miejską), Straż Graniczną, Straż Ochrony Kolei, Straż Leśną, Państwową Straż Łowiecką, Państwową Straż Rybacką, Inspekcję Handlową, Państwową Inspekcję Sanitarną, Inspekcję Ochrony Środowiska, Inspekcję Budowlaną. Wymienione przykładowo powyżej organy muszą działać w ramach swojej właściwości, co oznacza, że, np. Inspektor Nadzoru Budowlanego nie może prowadzić postępowania i wystawić mandatu za wykroczenia z zakresu uchybienia obowiązkom sanitarnym, bo chociaż stanowią one wykroczenie, to jednak należące do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

Obecnie ma miejsce poszerzanie uprawnień poszczególnych organów i ich krzyżowanie się. Projektowane zmiany dotyczą poszerzenia, np. uprawnień Inspekcji Transportu Drogowego w ten sposób, że mogłaby prowadzić postępowanie mandatowe wobec prywatnych uczestników ruchu drogowego, co do tej pory zastrzeżone było dla Policji.

Postępowanie mandatowe zakończone wystawieniem mandatu przez organ nieuprawniony jest postępowaniem dotkniętym wadą, a więc taki mandat jest nieważny.

Mandat karny i jego konsekwencje – przyjąć czy odmówić przyjęcia, zapłacić grzywnę czy nie

Rezultatem postępowania mandatowego jest mandat karny wystawiany przez funkcjonariusza uprawnionego do prowadzenia postępowania. Wystawia on mandat:

  1. gotówkowy – odbiera go osobiście ukarany za pokwitowaniem uiszczenia grzywny; wydaje się go osobom czasowo przebywającym na terytorium RP lub niemającym stałego miejsca zamieszkania albo pobytu; staje się on prawomocny z chwilą uiszczenia grzywny funkcjonariuszowi;
  2. kredytowany – odbiera go bezpośrednio ukarany za potwierdzeniem odbioru, zgoda na jego przyjęcie (potwierdzenie odbioru) stanowi o jego prawomocności; niezapłacenie grzywny w terminie 7 dni powoduje wszczęcie postępowania egzekucyjnego;
  3. kredytowany zaoczny – wysyłany pocztą bądź dostarczany przez uprawnionego pracownika/funkcjonariusza sprawcy w sytuacji, gdy wykroczenie stwierdzono pod nieobecność sprawcy; prawomocność zyskuje z chwilą uiszczenia grzywny; nieuiszczenie grzywny w terminie równoznaczne jest z odmową przyjęcia zwykłego mandatu kredytowanego i powoduje skierowanie wniosku o ukaranie do sądu.

Mandat karny powinien zawierać pouczenie o sposobie uiszczenia grzywny, terminie uiszczenia grzywny (ustalony jest on na 7 dni od momentu otrzymania mandatu) i konsekwencjach nieuiszczenia grzywny.

Sprawca wykroczenia ma prawo odmówić przyjęcia mandatu.

Sprawca może nawet bez podania przyczyn odmówić przyjęcia mandatu. Pożądane i korzystne jest jednak (dla późniejszego postępowania sądowego) podać przyczynę odmowy przyjęcia (funkcjonariusz musi odnotować powód). Można bowiem kwestionować w ogóle fakt popełnienia wykroczenia, jak również wysokość grzywny, czy wskazywać na inne okoliczności, np. że pomiaru drogowego dokonała osoba nieuprawniona z naruszeniem zasad: pod złym kątem, urządzeniem bez świadectwa legalizacji itp.

Odmowa przyjęcia mandatu skutkuje sporządzeniem wniosku o ukaranie i skierowaniem go do sądu grodzkiego. W tym przypadku kończy się postępowanie mandatowe  i zostaje ono zastąpione przez sądowe postępowanie zwyczajne. Sąd nie jest związany ustaleniami dokonanymi przez organ postępowania mandatowego ani wysokością kary grzywny nałożonej w drodze mandatu.

Organ postępowania mandatowego ma obowiązek pouczyć sprawcę wykroczenia o prawie odmowy przyjęcia mandatu i o konsekwencjach odmowy przyjęcia.

Pouczenie to nie może oczywiście przybierać formy presji. Ma być informacją o konsekwencjach odmowy przyjęcia mandatu, czyli informować o sporządzeniu wniosku o ukaranie do sądu, o postępowaniu sadowym, jak również o ewentualnych dodatkowych kosztach sądowych w przypadku potwierdzenia zaistnienia wykroczenia.

Egzekucja mandatu karnego

Egzekucja należności z tytułu grzywny nałożonej w drodze mandatu karnego odbywa się na podstawie prawomocnego mandatu. Zastosowanie mają tu przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, gdyż grzywna stanowi dochód budżetu państwa, bądź dochód określonej jednostki samorządu terytorialnego.

Zobacz także: Postępowanie wykroczeniowe

Podstawa prawna:  art. 95 - 102 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Krwiodawcy nie zawodzą – statystyki mówią jasno: Polacy chcą pomagać!

W ubiegłym roku ponad 650 tysięcy osób oddało krew w Polsce – to więcej niż kiedykolwiek wcześniej. Rośnie liczba donacji i zaangażowanie społeczne. Polacy coraz częściej decydują się na ten bezcenny gest, ratując życie innym i pokazując prawdziwą solidarność.

Długi seniorów biją rekordy. Każdy z nich ma średnio ponad 33 tys. zł zaległości

Choć liczba zadłużonych seniorów spada, ich łączne zobowiązania rosną w zastraszającym tempie – sięgają już ponad 12,3 mld zł. Przeciętny 65-latek ma dziś do oddania blisko 34 tys. zł, a wielu z nich wpada w spiralę długów przez oszustwa, wyłudzenia i rosnące koszty życia. Eksperci alarmują: sytuacja finansowa starszego pokolenia staje się coraz bardziej dramatyczna.

Świadczenie wspierające od 752 zł. Dla kogo, kiedy wniosek? Kolejne zmiany już w 2026 roku – kto zyska prawo do wsparcia?

W 2025 roku rozszerzono program świadczenia wspierającego. Od stycznia prawo do comiesięcznego wsparcia zyskały osoby z ustalonym poziomem potrzeby wsparcia na poziomie 78–86 punktów. Świadczenie przysługuje pełnoletnim osobom z niepełnosprawnością, niezależnie od dochodu – a wniosek można złożyć wyłącznie online.

Rynek kryptoaktywów – polski sceptycyzm kontra unijna otwartość. Co zmieni nowa ustawa?

Rada Ministrów przyjęła 24 czerwca 2025 r. projekt ustawy o rynku kryptoaktywów. Ustawa wdraża do krajowego systemu unijne regulacje dotyczące nadzoru nad rynkiem krypto. Czy ta ustawa zmieni podejście polskich organów do rynku kryptoaktywów? Jak polskie państwo patrzy na kryptoaktywa i czy to dobra perspektywa?

REKLAMA

Przypadkowe zakupy nastolatków w sieci. Przykładowe sprawy i wskazówki

Nieświadome zawieranie umów lub przypadkowe subskrypcje mogą prowadzić do niechcianych kosztów i problemów prawnych, o których młodzież często nie ma pojęcia. Z jakimi sytuacjami spotyka się Europejskie Centrum Konsumenckie (ECK)?

Od 5 lipca nowe przepisy. Zakaz sprzedaży wszystkich rodzajów papierosów elektronicznych oraz pojemników zapasowych. Kiedy i dla kogo? Ustawa z podpisem Prezydenta

Ustawa z dnia 21 maja 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz.U. 2025 poz. 799) została podpisana przez Prezydenta, a już od 5 lipca 2025 r. wchodzi w życie. Będzie zakaz sprzedaży wszystkich rodzajów papierosów elektronicznych oraz pojemników zapasowych. Kiedy i dla kogo?

Zniecierpliwienie o nowy dodatek do renty. Petycje i interpelacje nic nie dają. Rząd wciąż konsultuje

Osoby niesamodzielne (renciści) są zniecierpliwione postawą rządu co do obiecanego drugiego dodatku dla rencistów. Obecnie taki dodatek jest przypisany do renty socjalnej. Rząd obiecał go także dodać do renty z tytułu niezdolności do pracy. Niestety od miesięcy rząd jednolicie komunikuje - "trwają konsultacje".

Kiedy kwota wolna od podatku 60 000 zł? Czy nowo wybrany prezydent Karol Nawrocki wyprzedzi rząd?

Nowo wybrany prezydent Karol Nawrocki nie czeka z działaniem. Już w kampanii zapowiadał, że jednym z jego priorytetów będzie podwyższenie kwoty wolnej od podatku do 60 tys. zł rocznie. Teraz potwierdza: jeśli rząd nie przedstawi odpowiedniego projektu ustawy, sam podejmie inicjatywę.

REKLAMA

Potrącenie – przepisy i orzecznictwo

W polskim prawie są przewidziane różne sposoby na wygaśnięcie zobowiązania. Oczywiście, jednym z nich jest między innymi zapłata zobowiązania pieniężnego. Oprócz tego są także inne sposoby. Przykładem kolejnego jest potrącenie.

Sejm: Projekt ustawy po śmierci 4-miesięcznego syna kobiety odbywającej karę więzienia

W Sejmie posłowie PIS złożyli projekt nowelizacji przepisów, który ma wykluczyć takie sytuacje jak śmierć 4-miesięcznego Oskara w rodzinie zastępczej. Informacja o odebraniu przez policję niemowlęcia matce, a następnie śmierci dziecka w rodzinie zastępczej wstrząsnęła Polską. Posłowie PIS proponują wprowadzenie generalnej zasady (nie tylko dotyczącej bieżących interwencji policji), aby pierwszeństwo w przekazywaniu dzieci odbieranym rodzicom mieli krewni dzieci. I dopiero w ich braku dzieci trafiały do rodziny zastępczej.

REKLAMA