Sąd, Sąd najwyższy

Firma pokonała ZUS, ale nie uzyskała rekompensaty. „Ponad 871 decyzji ZUS, 150 tys. stron dokumentacji, tysiące godzin pracy. Wszystkie sprawy wygrane przez przedsiębiorcę przed sądami w I i II instancji. W teorii - spektakularny sukces. W praktyce ekonomiczna porażka" - pisze dzisiejszy „Dziennik Gazeta Prawna".

Przybywa prawomocnych orzeczeń w sprawach po wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. SK 140/20. Przedstawię wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach.

Sąd Najwyższy wyznaczył na 1 lipca 2025 r. jawne posiedzenie, podczas którego podejmie uchwałę w sprawie ważności wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych 18 maja i 1 czerwca 2025 r. Decyzja zapadnie o godz. 13:00 w sali A.

Infor.pl udostępnia czytelnikom miejsce na naszym portalu. Dziś list czytelnika, który od dekady toczy (z niezadawalającym efektem) boje o ponowne przeliczenie swojej emerytury. Ponowne przeliczanie emerytur stało się medialnym tematem po słynnych wyroku TK z 4 czerwca 20224 r. (słynnym bo daje podwyżki emerytury i wyrównania nawet do 64 000 zł dla około 200 000 osobom, ale nie można z tego skorzystać bez pojedynku z ZUS w sądzie bo wyrok nie jest opublikowany w Dzienniku Ustaw). Nasz czytelni walczy o przeliczenie emerytury dużo wcześniej niż pojawił się ten wyrok. Oto jego historia.

Nie ma się co dziwić, że są obawy co do utraty miesięcznie: 4 800 zł, 4 000 zł, czy 3 200 zł itd., aż do 800 przy odpowiednio 6. dzieci, 5., 4. czy przy 1. Wiele osób już pyta: Kiedy traci się prawo do 800 plus? Komu zabiorą 800 plus? Czasami dzieje się tak, że traci się prawo do świadczenia (nierzadko na skutek donosu "życzliwego" sąsiada) i sądy, najczęściej administracyjne, WSA i NSA orzekają w sprawie uchylenia prawa do świadczenia rodzinnego. Wcześniej w sprawę wkracza ZUS. Czy 800 plus jest w takim razie zagrożone - pytają zaniepokojeni świadczeniobiorcy. Coraz więcej spraw jest w sądach - czy spotka to i nas? Opisujemy jedną z trudniejszych spraw przed WSA z 21.05.2025 r.: decyzja uchylająca lub zmieniająca prawo do 800 plus ma charakter konstytutywny i działa ze skutkiem ex nunc.

Jakiś czas temu opisywaliśmy dodatki do emerytury czy renty dla kobiet, jak i świadczenie MAMA 4+. Teraz przyszedł czas na analizę bardzo aktualnego wyroku TSUE bo z 15 maja 2025 r. dotyczącego dodatku emerytalno-rentowego dla ojców, nie tylko dla matek mających jedno lub większą liczbę dzieci biologicznych lub przysposobionych. To wielki przełom w interpretacji przepisów. Czas więc zająć się bardziej szczegółowo zagadnieniami w sprawie stopniowego wprowadzania w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zabezpieczenia społecznego mężczyzn w dziedzinie zabezpieczenia społecznego.

Wielu z nas pamięta o możliwości dokonania w testamencie wydziedziczenia. Trzeba jednak wiedzieć, iż pozbawienie krewnego zachowku nie zawsze jest skuteczne. Od czego to zależy? Jakie są orzeczenia sądów?

Zabezpieczenie alimentów jest ważnym i pomocnym rozwiązaniem na czas trwania postępowania. Pozwala na uzyskanie świadczeń na dziecko jeszcze przed wydaniem przez sąd wyroku. Biorąc pod uwagę fakt, iż proces o alimenty może być rozciągnięty w czasie, takie rozwiązanie może realnie pomóc w zabezpieczeniu interesów dziecka.

W serii artykułów poświęconych sądownictwu z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych tym razem przyglądamy się temu, jak orzekał Sąd Najwyższy w ostatnich latach co do ochrony związkowej. Okazuje się bowiem, że są różne linie orzecznicze, bardziej liberalne i mniej. Jednak główny wniosek jak się nasuwa jest taki, że związkowcy nie zawsze są chronieni przed rozwiązaniem umowy, szczególnie w trybie bez zachowania okresu wypowiedzenia.

Sądy cywilne orzekają w Polsce coraz wyższe odszkodowania za naruszenie przepisów o obowiązku równego traktowania pracowników. To już nie są symboliczne odszkodowania, ale realnie bolące pracodawców. Przekonał się o tym jeden z MOPS (i gmina). Szereg zarzutów postawionych przez pracodawcę kobiecie zdumiewa - np. straciła możliwość kontynuacji pracy (nie przedłużono jej umowy okresowej o pracę) bo wydrukowała pacjentowi ulotki z żywieniem cukrzycowym. MOPS uznał to za udzielenie porady medycznej bez odpowiednich uprawnień! MOPS jakby zasugerował sądowi, że zwolniona z pracy osoba udawała lekarza? Trudno to zrozumieć (i uwierzyć).

Frankowicze tracą impet. W I kw. 2025 r. do sądów wpłynęło o 40 proc. mniej pozwów niż rok wcześniej, Do sądów wpływa coraz mniej spraw frankowych. Spadki są dwucyfrowe. Eksperci mówią o efekcie ugód.

Idea była taka. Osoba niepełnosprawna otrzymuje świadczenie wspierające w wysokości np. 30 000 zł. Za okres np. 10 miesięcy. Po otrzymaniu tych pieniędzy opiekun osoby niepełnosprawnej oddaje (do MOPS) równoważne 30 000 zł (świadczenie pielęgnacyjne). Chodziło o to, aby w okresie rozpatrywania wniosku o przyznanie świadczenia wspierającego, rodzina osoby niepełnosprawnej (najczęściej stopień znaczny) miała środki na utrzymanie osoby niepełnosprawnej. Finansować to miało świadczenie pielęgnacyjne, które następnie (jako pewien kredyt społeczny) trzeba zwrócić do MOPS. Taki miał być model rozliczenia między świadczeniem wspierającym a pielęgnacyjnym. W praktyce nie mamy z obu stron po 30 000 zł. Dla 2024 r. za okres 10 miesięcy otrzymywało się 29 880 zł świadczenia pielęgnacyjnego (miesięcznie 2988 zł), a maksymalna wysokość świadczenia wspierającego to za 10 miesięcy 39 180 zł (miesięcznie 3918 zł). W zależności od tempa przyznawania świadczenia wspierającego można było tak rozliczać okresy 5 miesięcy jak i np. 14 miesięcy.

W dniu 16 kwietnia 2025 r. Prezydent RP podpisał ustawę, która wprowadza zmiany w sądownictwie, a konkretnie w zakresie delegowania sędziów. Jednocześnie w Ministerstwie Sprawiedliwości toczą się rozmowy i prace nad rewolucją w sądach. W założeniu ma być wprowadzony Cyfrowy Sąd i Digitalny Asystent Sędziego. Czy rzeczywiście sztuczna inteligencja może decydować o sprawiedliwości? MS podkreśla: "Naszym celem jest to, żebyśmy przeszli z doręczania wszystkiego w formie papierowej, do sytuacji, kiedy możemy skorzystać z usług wymiaru sprawiedliwości, za pomocą komputera czy telefonu komórkowego"

Wydawało się, że to będzie archiwalny problem prawny – kilka lat służby wojskowej w czasach PRL pomijanych przy ustalaniu emerytury przez ZUS. To jednak wciąż aktualna sprawa, o czym świadczy to, że wciąż zajmują się nim sądy. Z ZUSem skutecznie spierają się byli żołnierze, którzy służyli w wojsku np. w latach 80-tych, a ZUS pomija ten okres w wyliczeniach emerytalnych. Np. ZUS uważa, że do czasu pracy w szczególnych warunkach nie zalicza się okresu zasadniczej służby wojskowej np. w 1983 r.

Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Wyższy zachowek przysługuje bowiem osobom trwale niezdolnym do pracy. Co to oznacza?

Zdarza się, iż o zachowek upominają się członkowie rodziny, którzy za życia nie interesowali się spadkodawcą albo nie mieli z nim dobrego kontaktu. Czy w takiej sytuacji można powoływać się na zasady współżycia społecznego? Kiedy sąd może zdecydować o zmniejszeniu należnego zachowku?

Zasiedzenie cudzego udziału w działce tylko wtedy, gdy posiadacz tego udziału zachowywał się jak właściciel działki (ma przecież tylko ułamek jej własności). Uważał siebie za wyłącznego właściciela nieruchomości stanowiącej przedmiot współwłasności i dawał termu wyraz na zewnątrz. Nie ma znaczenia, że np. Anna miała 60% udziałów w działce, a Piotr 40%. I tak Piotr może zasiedzieć 60% należące do Anny. Musi się tylko zachowywać jakby całość należała do niego (np. ogrodzić, postawić jakieś budowle, dostać zezwolenia na prace z urzędu).

Sąd Najwyższy wydał uchwałę przyznającą nauczycielom prawo do nadgodzin (wynika z niej połączenie przywilejów z Karty Nauczyciela i kodeksu pracy). Załóżmy, że wartość 1 nadgodziny to 45 zł. Nauczyciel opiekuje się na wycieczce uczniami w poniedziałek, wtorek i środę - czas opieki 72h. Od tego odejmujemy 24 h, które spędziłby w szkole (3 dni razy 8 godzin). Pozostaje do rozliczenia 48 h nadgodzin, które przy stawce 45 zł dają 2160 zł. Kwota pokazuje jaką puszkę Pandory otworzył SN i dlaczego samorządy oczekują pieniędzy od min. edukacji Barbary Nowackiej na pokrycie wypłat za nadgodziny dla nauczycieli.

Sąd Najwyższy przesądził - nauczyciel ma prawo do wynagrodzenia za godziny nadliczbowe albo do wolnego od pracy. Uchwała Sądu Najwyższego z 26 lutego 2025 r. zmieni wynagrodzenia nauczycieli na wyższe.

Podczas posiedzenia Sejmu w dniu 6 lutego br., zakończono pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy, który wprowadza istotne zmiany w zakresie jawności wynagrodzeń. Zgodnie z jego założeniami – pracodawcy, na wniosek pracowników, będą zobowiązani do ujawniania im średnich poziomów wynagrodzenia pracowników zatrudnionych na równorzędnych stanowiskach, jak również do informowania o wysokości proponowanego wynagrodzenia w ofertach pracy. Istotne zastrzeżenie do ww. projektu – w ramach jego opiniowania – zgłosił m.in. Sąd Najwyższy, którego zdaniem – regulacje przewidziane w projekcie, nie zapewniają należytej ochrony danych osobowych pracowników.

Nieobecność oznacza brak działania. Brak działania z kolei oznacza brak kosztów i utraconych korzyści. Wszystko to razem oznacza natomiast, że za ten czas nie należą się diety i nie ma w tym zakresie swobody dokonywania ustaleń.

Czy samorząd zawodowy może działać jak przedsiębiorca? Sąd Najwyższy uznał, że w przypadku Naczelnej Izby Aptekarskiej to możliwe. Wyrok zapadł w sprawie sporu z siecią aptek Gemini, dotyczącego ochrony dóbr osobistych i nieuczciwej konkurencji. Sprawa wraca do ponownego rozpatrzenia, a decyzja SN może mieć dalekosiężne konsekwencje dla funkcjonowania organizacji samorządowych.

Sposobem na skrócenie czasu oczekiwania na wyrok sądu jest uniknięcie przeprowadzania rozprawy. Sąd wydaje wtedy wyrok w czasie posiedzenia niejawnego (na podstawie dostarczonych przez nas dokumentów). Nie zaszkodzi złożyć wniosek o wydanie wyroku na takim posiedzeniu. Ale prawdziwym warunkiem jest to, aby w pozwie nie było wniosku o wysłuchanie - ten wniosek z automatu zmusza sędziego do przeprowadzenia rozprawy. Brzmi skomplikowanie, ale nie jest takie.

Coraz więcej pracowników świadczy pracę zdalnie albo hybrydowo. Mają służbowy laptop. I zabierają go na urlop. Często sami - bez wezwania ze strony pracodawcy - logują się wtedy do firmowych zasobów. A jest to w praktyce możliwe tylko ze służbowego laptopa. Bo tak konfigurują tą opcję pracodawcy. W przypadku odejścia z pracy staje się to podstawą do twierdzeń, że pracownik był pozornie na urlopie. Idzie za tym roszczenie o wypłatę ekwiwalentu za rzekomo niewykorzystany urlop.

Sądy uzyskają dostęp do danych z Centralnego rejestru Pieczy Zastępczej. Przed umieszczeniem dziecka w pieczy zastępczej sąd będzie mógł dokonać rezerwacji miejsca za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.