Czy należy płacić alimenty na rzecz winnego separacji małżonka?

Aby sąd mógł orzec separację musi nastąpić zupełny rozkład pożycia między małżonkami, wówczas każdy z małżonków może żądać jej orzeczenia. Przy orzekaniu separacji stosuje się odpowiednio regulacje dotyczące orzekania o rozwodzie. Wobec tego sąd orzeka również o tym, który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Zgodnie z sentencją wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2004 r. (IV CK 406/02) za zawinione uznaje się działania lub zaniechania małżonka będące wyrazem jego woli, które stanowią naruszenie obowiązków wynikających z przepisów prawa małżeńskiego lub zasad współżycia społecznego. Możliwość przypisania małżonkowi winy w rozkładzie pożycia jest wyłączona w razie jego niepoczytalności, a także w wypadku przemijających nawet zakłóceń psychicznych. Przy orzekaniu separacji sąd ustala również prawo do alimentów z zastrzeżeniem, że podczas trwania separacji małżonek objęty obowiązkiem alimentacyjnym jest nim związany na czas nieokreślony. Jest to spowodowane tym, iż separacja nie powoduje ustania małżeństwa.

Obowiązek alimentacyjny

Jeżeli jeden z małżonków znajduje się w stanie niedostatku, a który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia może żądać od drugiego małżonka dostarczenia  środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Ocena możliwości zobowiązanego ma na celu ochronę zobowiązanego, bowiem sąd nie może nałożyć obowiązku alimentacyjnego osobie, której sytuacja materialna uległaby znacznemu pogorszeniu  mimo niedostatku uprawnionego. Chodzi m.in. o sytuację, gdy osoba zobowiązana jest inwalidą oraz płaci alimenty na rzecz dzieci. Również w sytuacji, gdy separacja pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnego małżonka niewinnego, wówczas małżonek wyłącznie winny ma obowiązek przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

Zobacz też: Alimenty od byłego męża

Przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wskazują na obowiązek alimentacyjny małżonka wyłącznie winnego. W sytuacji odmowy korzystania ze świadczeń pomocy społecznej przez rozwiedzionego małżonka, znajdującego się w niedostatku, nie wyłącza obowiązku dostarczania mu środków utrzymania, obciążającego drugiego małżonka rozwiedzionego w zakresie określonym w art. 60 § 1 k.r.o. (wyr. SN z dnia 3 września 1998 r., I CKN 908/97). Powyższa regulacja ma zastosowanie również w odniesieniu do orzeczonej separacji.

Obowiązek alimentacyjny małżonka niewinnego

Regulacje kodeksowe, zgodnie z którymi obowiązek alimentacyjny istnieje wyłącznie po stronie małżonka winnego powodują wyłączenie możliwości żądania dostarczenia od małżonka niewinnego środków utrzymania nawet w sytuacji, gdyby małżonek wyłącznie winny znajdował się w niedostatku. Obowiązek alimentacyjny przy orzeczonej separacji nie jest ograniczony ramami czasowymi. Oznacza to bowiem, że nie wygasa po upływie 5 lat tak jak ma to miejsce przy orzeczeniu rozwodu (jeżeli sąd nie orzeknie o przedłużeniu) od chwili uprawomocnienia się wyroku. Jeżeli zatem, małżonek w separacji chciałby uchylić się od obowiązku alimentacyjnego może wnieść pozew o rozwód ze wskazaniem winy drugiego małżonka. Wskazany obowiązek wygasłby również po zawarciu nowego związku małżeńskiego przez uprawnionego małżonka.

Zobacz również: Alimenty a rozwód z orzeczeniem o winie