Przewóz z grzeczności

W dwóch przypadkach: zderzenia się pojazdów mechanicznych oraz przewozu z grzeczności posiadacze pojazdów mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych (tj. na zasadzie winy).

Grzeczność

Pojęcie „grzeczności” nie posiada ustawowej definicji legalnej. Zgodnie z doktryną i orzecznictwem należy rozumieć je w potocznym znaczeniu, zgodnie z codziennym, towarzyskim brzmieniem. Grzeczność definiowana jest więc jako pewna uprzejmość, która nie wynika z nałożonego na przewożącego obowiązku prawnego. Nie jest też związana z ekwiwalentem po jego stronie.

Przewóz z grzeczności to m.in. przewóz znajomych, przyjaciół, gości czy autostopowiczów.  

Przewóz grzecznościowy charakteryzuje się dwoma podstawowymi cechami. Jest jednocześnie nieodpłatny i dobrowolny. Potwierdza to wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 23 listopada 2006 roku (sygnatura akt I ACa 768/06), w którym SA stwierdził, że przewóz grzecznościowy nie jest identyczny z pojęciem przewozu nieodpłatnego. Przewóz z grzeczności ma miejsce tylko wówczas, gdy osoba przewożąca kieruje się poczuciem grzeczności w potocznym tego słowa znaczeniu.

Nieodpłatny charakter

Nieodpłatność przewozu z grzeczności rozumiana jest szeroko. Definiowana jest jako brak jakiejkolwiek korzyści po stronie przewożącego. Dotyczy to zarówno zapłaty w sensie materialnym (pieniężnym) jak i korzyści niemajątkowej. O nieodpłatnym charakterze przewozu decyduje już sam zamiar stron w chwili rozpoczęcia jazdy. Dokonanie faktycznej zapłaty, niezgodnej z pierwotnym zamiarem, po skorzystaniu z grzeczności, nie ma wpływu na zmianę jego charakteru. Możliwa jest więc sytuacja, w której podmioty zdecydowały się na brak zapłaty a przewożony spontanicznie, po dokonaniu przewozu, wręczył upominek. Nadal mamy do czynienia z nieodpłatnym przewozem z grzeczności. Zgodnie bowiem ze zdaniem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 11 stycznia 1978 roku (sygnatura akt II CR 487/44) przewóz z grzeczności ma miejsce tylko wówczas, gdy zamiarem przewożącego jest świadczenie przewozu bezinteresownie. W związku z powyższym nie jest traktowany jako przewóz grzecznościowy przewóz przechodnia, który wskaże kierowcy właściwą drogę czy przewóz lekarza do domu kierowcy, którego dziecko wymaga badania lekarskiego. Przewożący odnosi swoistą korzyść, mianowicie przy pomocy przewozu realizuje własne interesy.

Jako świadczenie nieodpłatne nie jest rozumiana jazda bez wymaganego biletu ani sytuacja, w której przewożący odnosi korzyść, stanowiąca tylko część kosztów przewozu.