REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.
Porada Infor.pl

Uznanie za zmarłego w polskim prawie

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Uznanie za zmarłego. /Fot.Fotolia
Uznanie za zmarłego. /Fot.Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Jakie przesłanki muszą być spełnione, aby osoba mogła zostać uznana za zmarłą? Ile czasu od zaginięcia osoby musi upłynąć aby uznać ją za zmarłą?

Uznanie za zmarłego

Uznanie za zmarłego to instytucja prawna stosowana w przypadku zaginięcia osoby fizycznej i polegająca na sądowym uznaniu śmierci danej osoby po upływie określonego czasu. Przesłanki uznania za zmarłego zostały uregulowane w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm., dalej „Kodeks cywilny”). Natomiast przepisy proceduralne, dotyczące postępowania o uznanie za zmarłego znajdują się w ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.).

REKLAMA

Przesłanki oraz terminy uznania za zmarłego

REKLAMA

Na wstępie należy wskazać, że najważniejszą przesłanką uznania za zmarłego jest zaginięcie osoby, które trwa przez określony w Kodeksie cywilnym czas. Przez zaginięcie należy rozumieć sytuację, w której nie jest pewne, czy osoba zaginiona żyje, czy też zmarła. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, zaginiony może zostać uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło dziesięć lat od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości jeszcze żył. Oznacza to, że upływ czasu wymagany do uznania danej osoby za zmarłą wynosi z zasady dziesięć lat od końca roku, w którym osoba ta zaginęła.

REKLAMA

Od powyższej zasady występują jednak wyjątki. Po pierwsze, jeżeli w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończyłby lat siedemdziesiąt, do uznania za zmarłego wystarcza upływ pięciu lat (np. kiedy zaginęła osoba mająca sześćdziesiąt pięć lat). Po drugie, uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym osoba zaginiona ukończyłaby dwadzieścia trzy lata, co w praktyce może przedłużyć dziesięcioletni okres wymagany do uznania danej osoby za zmarłą.

Odmienne, krótsze terminy dopuszczalności uznania za zmarłego zostały przewidziane w przypadku osób, które zaginęły w katastrofach lotniczych, morskich lub innych okolicznościach w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia (np. pożar czy trzęsienie ziemi). Osoba, która zaginęła w czasie podróży powietrznej lub morskiej w związku z katastrofą statku, okrętu lub innym szczególnym zdarzeniem, może być uznana za zmarłą już po upływie sześciu miesięcy od dnia katastrofy lub wystąpienia innego szczególnego zdarzenia. Jeżeli natomiast nie można stwierdzić wystąpienia katastrofy (np. statek zaginął), osoba zaginiona może zostać uznana za zmarłą z upływem roku od dnia, w którym statek lub okręt miał przybyć do portu przeznaczenia, a jeśli takiego portu przeznaczenia nie było, z upływem dwóch lat od dnia, w którym była ostatnia o nim wiadomość. W wypadku zaginięcia osoby w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia w przypadkach wcześniej nieprzewidzianych (np. lawina górska), może ona zostać uznana za zmarłą po upływie roku od dnia, w którym niebezpieczeństwo ustało albo według okoliczności powinno było ustać.

Właściwość sądu do złożenia wniosku

Warunkiem uznania osoby za zmarłą jest przeprowadzenie postępowania sądowego oraz wydanie przez właściwy sąd postanowienia o uznaniu danej osoby za zmarłą. W sprawach o uznanie za zmarłego z reguły właściwy jest sąd rejonowy ostatniego miejsca zamieszkania zaginionego, a w przypadku braku miejsca zamieszkania - sąd miejsca jego pobytu. Jeżeli natomiast nie można ustalić miejsca zamieszkania i pobytu osoby zaginionej, wyjątkowo właściwy będzie Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Z wnioskiem o uznanie określonej osoby za zmarłą może wystąpić każdy zainteresowany (np. małżonek czy spadkobierca), a sam wniosek powinien zawierać w szczególności imię, nazwisko i wiek zaginionego, imiona jego rodziców oraz nazwisko rodowe matki, a także informacje o jego ostatnim miejscu zamieszkania i pobytu. Zgodnie z ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594, ze zm.), koszt wniosku o uznanie za zmarłego wynosi 40 złotych.

Termin zgłoszenia wniosku

Warto również wskazać, że wniosek o uznanie za zmarłego można zgłosić nie wcześniej niż na rok przed końcem terminu, po upływie którego zaginiony może być uznany za zmarłego. Gdy jednak uznanie za zmarłego może nastąpić po upływie roku lub krótszego niż rok terminu od zdarzenia, które uzasadnia prawdopodobieństwo śmierci zaginionego (np. w przypadku katastrofy lotniczej lub morskiej), wniosek o uznanie za zmarłego zgłosić można dopiero po upływie tego terminu. 

Postanowienie o uznaniu za zmarłego

Sąd uznaje daną osobę za zmarłą poprzez wydanie postanowienia o uznaniu za zmarłego. W postanowieniu tym sąd oznacza chwilę domniemanej śmierci zaginionego, która jest najbardziej prawdopodobna. W przypadku braku danych, za chwilę domniemanej śmierci oznacza się pierwszy dzień terminu, z którego upływem uznanie za zmarłego stało się możliwe. Na podstawie postanowienia sądu o uznaniu za zmarłego, urząd stanu cywilnego sporządza akt zgonu zaginionej osoby.

Z postanowieniem o uznaniu za zmarłego wiąże się domniemanie, że osoba wskazana w postanowieniu zmarła w chwili oznaczonej w tym postanowieniu. Domniemanie takie może zostać obalone przez wykazanie, że osoba uznana za zmarłą jednak żyje lub że zmarła w innej chwili, niż chwila wskazana w postanowieniu.

Podsumowanie

Podsumowując, uznanie za zmarłego jest instytucją mającą szczególne znaczenie na gruncie prawa spadkowego i rodzinnego, która pozwala zlikwidować stan niepewności związany z zaginięciem osoby. Dopiero po uznaniu osoby zaginionej za zmarłą i wydaniu aktu zgonu przez urząd stanu cywilnego, możliwe jest np. przeprowadzenie postępowania spadkowego i uregulowanie wszystkich spraw niezakończonych przez tę osobę.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Koniec z biciem dzwonów kościelnych o dowolnej porze dnia i nocy, bo – „Religia nie musi siłą presji fali dźwiękowej przekonywać o przewadze aksjologicznej”. Senat zajmie się problemem, który dzieli społeczeństwo

W dniu 7 sierpnia 2025 r. Senat zajmie się rozpatrzeniem petycji zbiorowej w sprawie ograniczenia używania dzwonów kościelnych. Fundacja Dobre Państwo, która jest jej autorem, postuluje oddanie samorządom władztwa w zakresie określania dopuszczalnych godzin, w których mogą wybrzmiewać dzwony kościelne oraz dopuszczalnego poziomu emitowanego przez nie hałasu. „Religia nie musi siłą presji fali dźwiękowej przekonywać o przewadze aksjologicznej”, aktualnie obowiązujące przepisy natomiast – „zezwalają Kościołowi na poszerzenie swych wpływów daleko ponad obszar posiadanych nieruchomości” – przekonuje Fundacja.

Twoje 4 prawa w czasie podróży koleją [Mini poradnik]

Masz 4 prawa podczas podróży koleją: prawo do informacji, prawo do odszkodowania lub zwrotu kosztów, prawo do pomocy i prawo do kontynuacji podróży. Co one w praktyce oznaczają? Jeśli potrzebujesz pomocy, bezpłatnie udzieli jej Europejskie Centrum Ochrony Konsumentów.

Tego nie podpiszę! Co Karol Nawrocki jako prezydent RP na pewno zawetuje?

Karol Nawrocki jako nowy prezydent jasno wyznaczył granice swojej kadencji. W orędziu zapowiedział, czego na pewno nie podpisze: podniesienia wieku emerytalnego, wprowadzenia euro i legalizacji nielegalnej imigracji. Z kolei CPK i inwestycje strategiczne to projekty, które zamierza aktywnie wspierać.

Karol Nawrocki nowym prezydentem RP. Jaka będzie jego pierwsza decyzja ustawodawcza?

Karol Nawrocki rozpoczął kadencję od mocnego akcentu – już w czwartek 7 sierpnia złoży projekt ustawy dotyczący Centralnego Portu Komunikacyjnego. Prezydent zapowiada powrót do „tradycyjnego kształtu” inwestycji i zwołuje Radę Gabinetową, by omówić kluczowe projekty rozwojowe i stan finansów państwa.

REKLAMA

Eksport jeszcze bardziej pod lupą: Co zmienia 18. pakiet sankcji wobec Rosji?

Nowy, 18. pakiet unijnych sankcji wobec Rosji radykalnie zaostrza wymogi wobec firm działających w handlu międzynarodowym. Obejmuje nie tylko zakazy eksportowe, lecz także obowiązek aktywnego monitorowania partnerów i kontroli dalszego obrotu towarami. Przedsiębiorstwa muszą pilnie dostosować swoje procedury compliance.

Karol Nawrocki rozpoczyna prezydenturę z konkretnym planem działania: CPK, ulgi podatkowe i wsparcie dla rolników już wkrótce w Sejmie

Już w najbliższych dniach do Sejmu trafią pierwsze prezydenckie projekty ustaw zapowiadane jeszcze w kampanii wyborczej przez Karola Nawrockiego, który oficjalnie rozpoczyna swoją pięcioletnią kadencję jako Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Oto szczegóły.

Emerytura i renta z ZUS po śmierci. Co się dzieje z rentą i emeryturą po śmierci? Kiedy można zatrzymać rentę i emeryturę po śmierci?

Zgodnie z informacjami przekazanymi przez ZUS, po śmierci osoby pobierającej emeryturę lub rentę, instytucja wstrzymuje wypłatę świadczenia, ponieważ prawo do niego wygasa. Jednak jeśli emerytura lub renta została wypłacona po śmierci, ale w miesiącu, w którym ta śmierć miała miejsce, nie zawsze trzeba zwracać te środki. W niektórych sytuacjach rodzina może zatrzymać ostatnią wypłatę.

To już dzisiaj: długo wyczekiwana likwidacja „podatku Belki". Oszczędzanie wreszcie stanie się opłacalne

Jednym z największych problemów w Polskiej gospodarce jest niski poziom inwestycji prywatnych. Aż 46% Polaków nie posiada żadnych oszczędności – co oznacza, że znaczna część Polaków nie widzi sensu w ich gromadzeniu. Jedną z głównych przyczyn takiego stanu rzeczy jest słynny "podatek Belki". Został on wprowadzony w 2002 r. jako doraźne rozwiązanie na załatanie dziury budżetowej, ale jak to w Polsce zwykle bywa – prowizorka jest najtrwalsza. Nowy Prezydent RP - Karol Nawrocki, zapowiedział że złoży projekt likwidujący podatek Belki już pierwszego dnia sprawowania urzędu.

REKLAMA

Zaprzysiężenie prezydenta RP Karola Nawrockiego [Relacja na żywo]

W środę, 6 sierpnia 2025 r. o godz. 10:00 rozpoczęły się uroczystości z okazji zaprzysiężenia prezydenta RP Karola Nawrockiego.

Andrzej Duda: podsumowanie prezydentury [Orędzie]

Andrzej Duda kończy swoją 10-letnią prezydenturę w dniu 6 sierpnia 2025 roku. W tym dniu o godzinie 10:00 odbywa się zaprzysiężenie nowego prezydenta RP Karola Nawrockiego. Jak Andrzej Duda podsumował swoją prezydenturę w orędziu?

REKLAMA