Groźby karalne - jaka odpowiedzialność karna?

Zgodnie z art. 190 k.k., ten „kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”. Jest to przestępstwo wnioskowe – innymi słowy ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Kiedy mamy do czynienia z groźbami karalnymi?

W tej kwestii wypowiedział się m. in Sąd Okręgowy w Poznaniu, w wyroku z dnia 13 stycznia 2016 r. (sygn. akt. IV Ka 1155/15). Groźba karalna niekoniecznie oznacza, że sprawca ma faktycznie zamiar i możliwość popełnienia przestępstwa. Wystarczy, aby groźba wzbudziła w pokrzywdzonym silny, uzasadniony lęk. Uzasadniona obawa to taka, która z dużym prawdopodobieństwem mogłaby pojawić się u przeciętnej osoby o podobnych do ofiary cechach osobowości, psychiki, intelektu i umysłowości, w podobnych okolicznościach [2].

O groźbie można więc mówić, jeżeli sprawca oddziałuje na psychikę ofiary w ten sposób, że wzbudza w niej uzasadnioną obawę. Celem grożącego może być zastraszenie ofiary albo podporządkowanie jej sobie. Nie popełnia przestępstwa opisanego w art. 190 k.k. ten, kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa skarbowego, wykroczenia albo czynu stanowiącego naruszenie prawa cywilnego bądź prawa administracyjnego [3]. Ustawodawca nie wskazał jednak żadnych konkretnych przestępstw, jakich popełnieniem może grozić sprawca czynu z art. 190 k.k.

Czyny zabronione, których popełnieniem może grozić sprawca, mogą być skierowane zarówno przeciwko osobie adresata groźby lub osoby jemu najbliższej (np. zabójstwo, uszczerbek na zdrowiu – zwłaszcza ciężki, pobicie, zgwałcenie itp.), jak i przeciwko mieniu należącemu do tych osób (np. podpalenie domu, zniszczenie samochodu) [4].

Groźba jest tylko umyślna i może być wyrażona w dowolnej formie

Przestępstwo określone w art. 190 k.k. można popełnić jedynie umyślnie. To oznacza, iż odpowiedzialności karnej podlega jedynie ten, kto jest świadomy tego, że wywołuje poczucie strachu u ofiary. Jeżeli groźba miała charakter np. żartu, nie można przypisać winy sprawcy [5].

Groźba karalna może być wyrażona w dowolnej, zrozumiałej dla adresata formie – pisemnej, ustnej czy w formie gestu (np. wycelowaniem broni w kierunku osoby, której dotyczy groźba) [6]. Sąd Okręgowy w Kielcach orzekł, że sprawca nie musi grozić pokrzywdzonemu osobiście. Zdaniem Sądu, o przestępstwie określonym w art. 190 k.k. można mówić również w przypadku, gdy osoba trzecia pełni rolę posłańca sprawcy i przekazuje treść groźby pokrzywdzonemu [7].