Informacja publiczna – podstawowe zagadnienia

Podstawa prawna i definicja

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej (dalej: UstInfPubl), informacją publiczną jest każda informacja o sprawach publicznych. Niniejsza ustawa reguluje również zasady i tryb dostępu do informacji publicznych, zaś przekazanie informacji publicznej następuje do centralnego repozytorium.

Przepisy innych ustaw mogą odmiennie regulować zasady i tryb dostępu do informacji publicznych (art. 1 ust. 2 UstInfPubl).

Polecamy: INFORLEX Administracja

Wyłączenie stosowania przepisów

W myśl art. 1 ust. 3 UstInfPubl przepisów w zakresie przekazywania informacji publicznej do centralnego repozytorium oraz jej udostępniania w repozytorium nie stosuje się do:

- centralnej bazy ksiąg wieczystych,

- Krajowego Rejestru Karnego,

- Krajowego Rejestru Sądowego,

- rejestru zastawów oraz

- Rejestru Należności Publicznych.

Prawo do informacji publicznej i ograniczenia:

Prawo do informacji publicznej przysługuje każdemu (art. 2 ust. 1 UstInfPubl), przy czym podlega ono ograniczeniu w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych (art. 5 ust.1 UstInfPubl). Niniejsze prawo podlega również ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy, z wyłączeniem osób pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji oraz w przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnuje z przysługującego mu prawa (art. 5 ust. 2 UstInfPubl).

Nie można, poza wskazanymi wyżej wyjątkami, ograniczać dostępu do informacji o sprawach rozstrzyganych w postępowaniu przed organami państwa, w szczególności w postępowaniu administracyjnym, karnym lub cywilnym, ze względu na ochronę interesu strony, jeżeli postępowanie dotyczy władz publicznych lub innych podmiotów wykonujących zadania publiczne albo osób pełniących funkcje publiczne - w zakresie tych zadań lub funkcji (art. 5 ust. 3 UstInfPubl).

Zgodnie z art. 3 ust 1 i 2 UstInfPubl, prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienie do: uzyskania informacji publicznej, w tym uzyskania informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego, wglądu do dokumentów lub dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów. Nadto należy zwrócić uwagę, iż prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienie do niezwłocznego uzyskania informacji publicznej zawierającej aktualną wiedzę o sprawach publicznych.

Podmioty udostępniające informację publiczną

W myśl art. 4 UstInfPubl, obowiązane do udostępniania informacji publicznej są władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne, do których zaliczamy:

- organy władzy publicznej,

- organy samorządów gospodarczych i zawodowych,

- podmioty reprezentujące zgodnie z odrębnymi przepisami Skarb Państwa,

- podmioty reprezentujące państwowe osoby prawne albo osoby prawne samorządu terytorialnego oraz podmioty reprezentujące inne państwowe jednostki organizacyjne albo jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego.

- podmioty reprezentujące inne osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym, oraz osoby prawne, w których Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub samorządu gospodarczego albo zawodowego mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów.

Nadto obowiązane do udostępnienia informacji publicznej są organizacje związkowe i pracodawców, reprezentatywne w rozumieniu ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego oraz partie polityczne.

Wyżej wymienione organy i podmioty w zależności od swoich właściwości udostępniają informacje (art. 6 UstInfPubl) takie jak np.:

- programach w zakresie realizacji zadań publicznych, sposobie ich realizacji, wykonywaniu i skutkach realizacji tych zadań,

- statusie prawnym lub formie prawnej,

- majątku, którym dysponują,

- trybie działania państwowych osób prawnych i osób prawnych samorządu terytorialnego w zakresie wykonywania zadań publicznych i ich działalności w ramach gospodarki budżetowej i pozabudżetowej,

- naborze kandydatów do zatrudnienia na wolne stanowiska, w zakresie określonym w przepisach odrębnych,

- stanowiska w sprawach publicznych zajęte przez organy władzy publicznej i przez funkcjonariuszy publicznych w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego,

- informacja o stanie państwa, samorządów i ich jednostek organizacyjnych,

- majątku jednostek samorządu terytorialnego oraz samorządów zawodowych i gospodarczych oraz majątku osób prawnych samorządu terytorialnego, a także kas chorych,

- długu publicznym itd.

Udostępnianie informacji publicznej

Informacje publiczne są udostępniane w drodze ogłaszania informacji publicznych, w tym dokumentów urzędowych, w Biuletynie Informacji Publicznej (dalej: BIP). Udostępnienie jest możliwe również w formie wstępu na posiedzenie organów i udostępniania materiałów, w tym audiowizualnych i teleinformatycznych, które dokumentują te posiedzenia. Informacja publiczna jest także udostępniona w centralnych repozytorium (art. 7 UstInfPubl).

W przypadku, gdy informacja publiczna nie została udostępniona w BIP-ie lub centralnym repozytorium, to jest ona udostępniana na wniosek (art. 10 ust.1 UstInfPubl). Z kolei, gdy informacja może być udostępniona niezwłocznie w formie ustnej lub pisemnej, to wówczas pisemny wniosek nie jest konieczny (art. 10 ust. 2 UstInfPubl). W przypadku złożenia wniosku o udostępnienie informacji publicznej, wówczas termin udzielenia informacji wynosi 14 dni od dnia złożenia wniosku lub nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia złożenia wniosku (art. 13 ust. 1 i 2 UstInfPubl).

Udostępnienie informacji publicznej, w myśl art. 11 UstInfPubl następuję w drodze wyłożenia lub wywieszenia w miejscach ogólnie dostępnych jak również przez zainstalowanie urządzenia umożliwiającego zapoznanie się z tą informacją.

Informacja publiczna, która została udostępniona, zawiera dane określające tożsamość osoby, która wytworzyła informację lub odpowiada za treść informacji, danymi określającymi tożsamość osoby, która udostępniła informację, oraz datą udostępnienia (art. 12 ust. 1 UstInfPubl).

Podmiot udostępniający informację publiczną jest obowiązany zapewnić możliwość kopiowania informacji publicznej albo jej wydruk lub przesłania informacji publicznej albo przeniesienia jej na odpowiedni, powszechnie stosowany nośnik informacji (art. 12 ust. 1 UstInfPubl).

Opłata za udostępnianie informacji publicznej

Zgodnie z art. 8 ust. 2 UstInfPubl dostęp do informacji publicznej jest bezpłatny. Jednak, w sytuacji, gdy udostępniając informację na wniosek, podmiot ponosi dodatkowe koszty związane z udzieleniem informacji, to wówczas podmiot udostępniający jest obowiązany pobrać od wnioskodawcy opłatę w wysokości odpowiadającej poniesionym kosztom (art. 15 ust. 1 UstInfPubl).

Polecamy serwis: Sprawy urzędowe