Ograniczenie dostępu do informacji publicznej

W dniu 18 kwietnia 2012 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok (sygn. akt K 33/11, dalej „wyrok”), w którym orzekł, że art. 1 pkt 4 lit. a oraz art. 1 pkt 4 lit. b ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o dostępie do informacji publicznej
oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 204, poz. 1195, dalej „ustawa nowelizująca”) są niezgodne z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej (dalej „Konstytucja RP”).

Wniosek Prezydenta RP

Należy zaznaczyć, że wyrok został wydany na skutek wniosku Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (dalej „Prezydent RP”), który wystąpił o zbadanie przez Trybunał Konstytucyjny (dalej „TK”) konstytucyjności procedury uchwalania ustawy nowelizującej. W związku z powyższym, TK nie badał ww. przepisów pod względem merytorycznym, lecz kontrolował jedynie konstytucyjność samego procesu legislacyjnego, tzn. trybu wprowadzenia zmian do ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2001 r. Nr 112, poz. 1198 ze zm.).

Ograniczenie prawa do informacji publicznej

Celem wyjaśnienia należy wskazać, że przepisy art. 1 pkt 4 lit. a oraz art. 1 pkt 4 lit. b ustawy nowelizującej wprowadzały możliwość m.in. ograniczenia prawa do informacji publicznej ze względu na ochronę ważnego interesu gospodarczego państwa, jeżeli udostępnienie informacji publicznej osłabiłoby zdolność negocjacyjną państwa w procesie gospodarowania jego mieniem lub w procesie zawierania umowy międzynarodowej, a także utrudniałoby ochronę interesów Rzeczypospolitej Polskiej lub Skarbu Państwa w postępowaniach przed sądami, trybunałami lub innymi organami.

Poprawki Senatu

Należy zwrócić uwagę, że ustawa nowelizująca pierwotnie uchwalona przez Sejm nie zawierała przepisów, które wprowadzałyby powyższe ograniczenia prawa do informacji publicznej. Wskazane powyżej przepisy ograniczające prawo do informacji publicznej zostały wprowadzone do ustawy nowelizującej na ostatnim etapie prac legislacyjnych, w drodze poprawek uchwalonych przez Senat, które ostatecznie nie zostały odrzucone przez Sejm.

Stanowisko Prezydenta RP

W ocenie Prezydenta RP, Senat, wprowadzając przepisy ograniczające prawo do informacji publicznej, wykroczył poza materię ustawy przekazanej mu do rozpoznania przez Sejm i tym samym przekroczył swoje kompetencje. Zdaniem Prezydenta RP, poprawki Senatu mają bowiem wyraźnie ograniczony zakres i nie mogą dotyczyć spraw, które nie były przedtem rozpoznane przez Sejm. Wprowadzenie przez Senat poprawek, które dotyczą spraw wcześniej nie rozpatrywanych przez Sejm stanowiłoby bowiem w istocie nową inicjatywę ustawodawczą Senatu.