Kto może dostać orzeczenie o niepełnosprawności na stałe? Przepisy w 2025 r.

• Jak orzeka się o stopniu niepełnosprawności?
• Dla kogo orzeczenie o stopniu niepełnosprawności na stałe?
• Na jaki okres orzeczenie o niepełnosprawności dziecka?
• Podsumowanie

Jak orzeka się o stopniu niepełnosprawności?

Definicję niepełnosprawności znajdziemy w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Zgodnie z tym przepisem, niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy. Ustawa określa również trzy stopnie niepełnosprawności:

• znaczny;
• umiarkowany;
• lekki.

Do stopnia znacznego są zaliczane osoby z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolne do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagające - w celu pełnienia ról społecznych - stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osoby z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolne do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagające czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.

Z kolei do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osoby o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazują osoby o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mające ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Przy orzekaniu o stopniu niepełnosprawności bierze się pod uwagę m.in. zaświadczenie lekarskie zawierającej opis stanu zdrowia i rozpoznanie choroby zasadniczej, a także chorób współistniejących potwierdzone aktualnymi wynikami badań. Powiatowy zespół o spraw orzekania o niepełnosprawności (PZON) czy zespół wojewódzki (WZON) opierają się też na możliwości poprawy funkcjonowania osoby z niepełnosprawnością w jej samodzielnej egzystencji oraz pełnieniu ról społecznych.

Dla kogo orzeczenie o stopniu niepełnosprawności na stałe?

Każdy ze stopni niepełnosprawności (znaczny, umiarkowany, lekki) orzeka się na czas określony lub na stałe.

Naruszenie sprawności organizmu uważa się za:

• trwałe (stałe) – jeżeli według wiedzy medycznej stan zdrowia nie rokuje poprawy;

• okresowe – jeżeli według wiedzy medycznej może nastąpić poprawa stanu zdrowia.

Stanowi o tym § 3 ust. 4 rozporządzenia w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności. Ten przepis nie zmienił się w tym roku. Nowelizacja rozporządzenia, obowiązująca od 11 czerwca 2025 r., wprowadziła za to minimalne okresy orzekania o niepełnosprawności w określonych przypadkach. Zgodnie z nowym § 3 ust. 5a, orzeczenie na czas określony o stopniu niepełnosprawności wydaje się na okres nie krótszy niż 7 lat w przypadku potwierdzenia u osoby zainteresowanej spełniającej warunki zaliczenia do określonego stopnia niepełnosprawności:

• rzadkiej choroby genetycznej o jednorodnym i niezmiennym przebiegu lub
• zespołu Downa.

Wykaz rzadkich chorób genetycznych o jednorodnym i niezmiennym przebiegu stanowi załącznik do rozporządzenia.

Na jaki okres orzeczenie o niepełnosprawności dziecka?

Jeśli wyżej wymienione choroby zostaną stwierdzone u dziecka, to niepełnosprawności powinna zostać orzeczona do ukończenia przez dziecko 16 roku życia, czyli na maksymalny okres. W pozostałych schorzeniach niepełnosprawność dziecka orzeka się na czas określony, nie krótszy niż 3 lata i nie dłuższy niż do ukończenia przez dziecka 16 roku życia.

Przypomnijmy, iż dzieci przed ukończeniem 16 roku życia mogą otrzymać orzeczenie o niepełnosprawności, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

Podsumowanie

W 2025 r. przepisy dotyczące wydawania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności na stałe nie zmieniły się. Oznacza to, iż nadal decydujące znaczenie w tego typu sprawach ma brak rokowania co do poprawy stanu zdrowia.

Polecamy: Kalendarz 2026