REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Szara strefa w Polsce wciąż się rozrasta

Subskrybuj nas na Youtube
szara strefa w polsce
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Na koniec 2022 roku szara strefa w Polsce prawdopodobnie przekroczyła 20 proc. PKB – wynika z raportu opublikowanego przez UN Global Compact Network Poland. Eksperci wskazują w nim, że do rozrostu szarej strefy przyczyniła się najpierw pandemia COVID-19, a obecnie wojna w Ukrainie, której skutkiem jest wysoka inflacja w niemal całej Europie. Ale w walce z szarą strefą i tak jest postęp. 

Kilka ostatnich lat i tak przyniosło znaczący postęp w walce z szarą strefą w polskiej gospodarce, zwłaszcza w branży paliw płynnych oraz tytoniowej. Jednak wyzwaniem wciąż pozostają nieuczciwi gracze w branży odpadowej, dystrybucji węgla czy w grach hazardowych, gdzie nowoczesne rozwiązania płatnicze przyczyniają się do coraz zręczniejszego omijania prawa przez nielegalnych operatorów gier.

REKLAMA

Szara strefa nie zniknie

– Szara strefa w Polsce i wszędzie na świecie istnieje, będzie istniała i cały czas ewoluuje, ponieważ podmioty, które nie chcą płacić podatków, są w stanie znaleźć różne inne miejsca, w których lokują swój kapitał. Kiedy działania rządu prowadzą do jakichś utrudnień, nadmiernej regulacji i kontroli, wówczas ten kapitał jest przekierowywany tam, gdzie tego typu utrudnień nie ma – mówi agencji Newseria Biznes Bohdan Wyżnikiewicz, ekonomista z Instytutu Prognoz i Analiz Gospodarczych.

W Polsce na początku lat 90. szara strefa sięgała 33,1 proc. PKB, a pierwsze dwie dekady, które nastąpiły po transformacji ustrojowej, były okresem jej wzrostu, skorelowanego ze wzrostem całej gospodarki. Przełom nastąpił dopiero w 2008 roku, kiedy wartość szarej strefy wyrażona w pieniądzu zaczęła spadać, a następnie się ustabilizowała. Na koniec 2019 roku szara strefa w Polsce wynosiła 13,55 proc. PKB. Jednak pandemia i związane z nią ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej spowodowały jej ponowny wzrost. Na koniec ubiegłego roku prawdopodobnie przekroczyła 20 proc. PKB – wynika z opublikowanego w ubiegłym tygodniu raportu, w którym eksperci UN Global Compact Network Poland przeanalizowali szarą strefę w 14 branżach w latach 2014–2022, uwzględniając to, jaki wpływ miała na nią zarówno pandemia, jak i trwająca obecnie inwazja Rosji na Ukrainę.

– Wiadomo, że przy dobrej koniunkturze rozmiary szarej strefy – rozumianej jako wkład w produkt krajowy brutto – zmniejsza się. Natomiast kiedy sytuacja gospodarcza się pogarsza, wtedy i szara strefa się zwiększa. W Polsce do czasu pandemii mieliśmy sytuację, w której szara strefa nieznacznie się kurczyła. Natomiast później, przy różnych ograniczeniach związanych z pandemią, ludzie starali się osiągać dochody bez rejestracji – mówi Bohdan Wyżnikiewicz.

Zmiany od czasu pandemii

Jak wynika z raportu, niepewność wynikająca z pandemii COVID-19 wpłynęła zarówno na zachowania konsumentów, jak i na decyzje przedsiębiorstw, a problem pogłębiła dodatkowo rosyjska inwazja na Ukrainę. Jej skutkiem jest występująca w całej Europie inflacja, która jeszcze bardziej przyczyniła się do rozrostu szarej strefy. Eksperci UN Global Compact Network Poland przewidują, że w konsekwencji obu tych zdarzeń szara strefa będzie dotykała w kolejnych latach szczególnie branżę paliwową (zwłaszcza import paliw płynnych), branżę napojów spirytusowych, części zamiennych dla motoryzacji, pożyczek finansowych, a także nielegalnych migracji i rynku pracy (tzw. praca „na czarno" i płatności „pod stołem").

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Z raportu wynika jednocześnie, że dzięki nowym instrumentom wprowadzonym przez administrację rządową (jak np. powołanie Krajowej Administracji Skarbowej, wprowadzenie Jednolitego Pliku Kontrolnego oraz pakietu przewozowego i systemu SENT) kilka ostatnich lat i tak przyniosło znaczący postęp w walce z szarą strefą w polskiej gospodarce.

– Jeszcze w 2014 roku byliśmy u szczytu szarej strefy w branży paliwowej, z miliardowymi stratami dla budżetu i uczciwie działających przedsiębiorców. Jednak cały pakiet rozwiązań, które przyjęto w 2016 roku, spowodował, że szara strefa w branży paliwowej została praktycznie zniwelowana – mówi Leszek Wieciech, dyrektor Anti-Corruption Programme, United Nations Global Compact Network Poland.

Według szacunków Ministerstwa Finansów luka VAT w Polsce zmniejszyła się z 24,1 proc. w 2015 roku do 10,4 proc. w 2020 roku, a w kolejnym spadła o dodatkowe 6,1 pp., do 4,3 proc. Według ekspertów Polska jeszcze kilka lat temu była w gronie państw Unii Europejskiej, w których luka VAT była największa. Natomiast pod koniec 2022 roku znalazła się na drugim biegunie – w czołówce tych państw UE, w których udało się znacznie zmniejszyć zakres i skalę wyłudzeń VAT, a obecnie polskie rozwiązania często są stawiane za wzór dla innych państw zmagających się z tym problemem.

– Obecnie mamy do czynienia z propozycją dalszego uszczelnienia luki w branży paliwowej, ale tu trzeba zwrócić uwagę, żeby nie wylać dziecka z kąpielą, ponieważ pojawiają się głosy, że zbytnie uszczelnienie tych rozwiązań spowoduje wyeliminowanie z rynku drobnych, niezależnych przedsiębiorców. Trzeba to więc zrównoważyć – podkreśla Leszek Wieciech. – Inny obszar, w którym doprowadzono w ostatnich latach do ograniczenia rozmiarów szarej strefy, to branża tytoniowa. Z olbrzymiego, dwucyfrowego poziomu szara strefa spadła do ok. 4–5 proc. Można powiedzieć, że dziś Polska jest stawiana w Unii Europejskiej jako wzór działań eliminujących szarą strefę również w branży tytoniowej.

Dystrybucja węgla, hazard i odpady to największe wyzwania

Na drugim biegunie znajduje się m.in. branża dystrybucji węgla, zmagająca się z narastającymi problemami. Eksperci wskazują również na trudną sytuację związaną ze skalą zjawiska podrabianych towarów w handlu elektronicznym.

– Na pewno musimy też ponownie pochylić się nad branżą hazardową, ponieważ tutaj nowoczesne rozwiązania płatnicze, które mamy obecnie, powodują, że bardzo łatwo jest unikać regulacji, bardzo łatwo jest nielegalnym operatorom wchodzić na polski rynek. Ustawa z 2016 roku spowodowała pewne uszczelnienie tego rynku, ale tutaj wciąż pozostaje dużo do zrobienia – podkreśla dyrektor Anti-Corruption Programme UN Global Compact Network Poland.

Coraz większym problemem – również w skali światowej – staje się także szara strefa w branży odpadowej. Ma to znaczenie nie tylko dla budżetów państw i legalnie działających przedsiębiorców, ale również dla środowiska.

– Praktycznie codziennie mamy do czynienia z informacjami o nielegalnych wysypiskach. Krajowa Administracja Skarbowa i Ministerstwo Finansów robią naprawdę bardzo dużo, ale tutaj potrzebna jest współpraca całego szeregu innych resortów, które zajmują się tym problemem, w tym Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz Głównego Inspektora Ochrony Środowiska – ocenia Leszek Wieciech. – Z wyzwaniami mamy również do czynienia w branży recyklingu pojazdów, gdzie szara strefa się solidnie rozwija, w branży przewozowej, gdzie mamy doniesienia o tym, że kierowcy unikają stosowania się do przepisów prawa pracy, czy chociażby w branży lekowej, gdzie również mamy do czynienia z podróbkami leków oraz nielegalnym obrotem leków refundowanych.

Trudno oszacować straty z szarej strefy

Eksperci podkreślają, że trudno jest szacować, jak duże straty wiążą się z istnieniem szarej strefy.

– W branży paliwowej kilka lat temu szara strefa stanowiła 30 proc., więc to są miliardowe straty. Tak samo było w branży tytoniowej – to nie jest 1, 2 czy 3 mld, tylko kilkanaście, kilkadziesiąt miliardów złotych, według różnych szacunków. Na tym polega szara strefa, że trudno ją oszacować – podkreśla dyrektor Anti-Corruption Programme UN Global Compact Network Poland.

– W Ministerstwie Finansów liczy się straty z tytułu niezapłaconych podatków, ale trzeba pamiętać – zwłaszcza kiedy mówimy o szarej strefie poza dużymi branżami, jak paliwa czy hazard – że ludzie przechodzą do niej przez nadmierne regulacje nakładane przez państwo, którym nie wszyscy pracodawcy są w stanie sprostać. Wobec czego szacunki strat budżetu są w jakiś sposób hipotetyczne. Gdyby chcieć opodatkować ludzi czynnych w szarej strefie, to oni po prostu musieliby zamknąć swoje interesy. Szara strefa jest często ratunkiem przed bankructwem. Poza tym daje zatrudnienie ludziom, którzy w normalnych warunkach nie mogliby znaleźć pracy ze względu na kwalifikacje czy właśnie różnego rodzaju regulacje, a w szarej strefie mogą dorabiać – mówi Bohdan Wyżnikiewicz.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Newseria.pl

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Niższy wiek emerytalny już od 2026 roku. Dla kobiet i mężczyzn. Senat już przegłosował, ale nie dla wszystkich grup zawodowych

Czy kolejna grupa zawodowa uzyska szczególne uprawnienia emerytalne? Toczą się prace na przepisami, które miałyby umożliwić niektórym osobom wcześniejsze zakończenie aktywności zawodowej. Nie każdego będzie obowiązywała granica 60 i 65 lat.

Pieniądze z subkonta ZUS i OFE po zmarłym mogą trafić do rodziny. ZUS wyjaśnia na jakich zasadach i co muszą zrobić spadkobiercy

W razie rozwodu, unieważnienia małżeństwa lub śmierci osoby, dla której ZUS prowadzi subkonto, zgromadzone środki mogą zostać podzielone i wypłacone uprawnionym. Jeśli zmarły ukończył 65 lat i miał już przyznaną tzw. emeryturę docelową, pieniądze co do zasady nie podlegają dziedziczeniu. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy od wypłaty pierwszej emerytury docelowej minęło mniej niż trzy lata. Wtedy możliwa jest tzw. wypłata gwarantowana.

Nareszcie koniec tej opłaty - rząd podaje konkrety

Wreszcie został ogłoszony projekt ustawy, która definitywnie zniesie obowiązek tej przykrej opłaty obciążającej budżet niemal każdego gospodarstwa domowego, ale także przedsiębiorców korzystających z radia lub telewizora. Chodzi bowiem o zniesienie opłaty za abonament radiowotelewizyjny. Rząd, a konkretnie Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wreszcie ogłosiła konkrety.

Skomplikowane. Najpierw otrzymuje się świadczenie pielęgnacyjne. Potem oddaje. Można uprościć, ale traci się do 847 zł miesięcznie

W okresie przyznawania świadczenia wspierającego (kiedy nie wiadomo, czy osoba niepełnosprawna otrzyma odpowiednio dużo punktów poziomu potrzeby wsparcia), opiekun otrzymuje świadczenie pielęgnacyjne. Potem musi je oddać wstecznie, a za ten sam okres osoba niepełnosprawna ma świadczenie wspierające. Rząd podpowiada (za przepisami), że rodzina osoby niepełnosprawnej może wybrać świadczenie pielęgnacyjne rezygnując ze wspierającego. Tyle, że to się nie opłaca bo świadczenie pielęgnacyjne jest niższe od wspierającego (w jego maksymalnej wysokości).

REKLAMA

Nie jest źle. Świadczenie pielęgnacyjne z podwyżką o 99 zł. Tragedia w zasiłku pielęgnacyjnym 215,84 zł

Jak wygląda ranking świadczeń w 2026 r.? Zasiłek pielęgnacyjny nie będzie miał podwyżki (aż do początku 2028 r.). Jak rząd tłumaczy, dlatego, że 1 mln osób z zasiłkiem pielęgnacyjnym (większa część ze stopniem umiarkowanym niepełnosprawności) może się starać o świadczenie wspierające, które otrzymywało na koniec marca 2025 r. około 120 000 osób niepełnosprawnych (większa część beneficjentów ma stopień znaczny niepełnosprawności). Zupełnie inna sytuacja w 2026 r. (i kolejnych latach jest w świadczeniu pielęgnacyjnym (zarówno "starym" jak i "nowym"). W 2026 r. świadczenie to będzie podwyższone o 99 zł. To 3% podwyżka na 2026 r. Nie tak duża jak w latach minionych, kiedy mieliśmy galopująca inflację. Ale porównując z 0% podwyżki dla zasiłku pielęgnacyjnego, nie wygląda to źle. Opiekunowie osób niepełnosprawnych otrzymają w 2026 r. 3386 zł.

MOPS: Można dostać 6 zasiłków w 3 miesiące. Czytelnik: Nie można [List]

Wiele osób piszących do Infor.pl opisuje swoje doświadczenia co do teorii, że zostało wydane odgórne polecenie ograniczania świadczeń wypłacanych przez MOPS. Przykładowo w artykule publikujemy list czytelnika, który twierdzi, że ma informację o poleceniach wydawanych dla pracowników socjalnych w MOPS, aby starali się ograniczyć kwoty przeznaczane na świadczenia dla potrzebujących. Od czasu zaniżania punktacji w WZON co do świadczenia wspierającego (poziom potrzeby wsparcia) stale widzę na forach internetowych tego typu opinie. Jak w każdej teorii spiskowej nie wiadomo, kto miałby wydawać takie zalecenia oraz jak możliwe jest ich wdrożenie i kontrolowanie. Niemniej zjawisko takiego postrzegania MOPS, PZON. WZON, PFRON istnieje od lat i chyba się nasila od 2024 r. (prawdopodobnie z uwagi na powszechnie krytykowaną praktykę przyznawania punktów do świadczenia wspierającego).

Spadek i zachowek a obowiązki rodzinne. Przepisy po zmianach

Niedopełnianie obowiązków rodzinnych może wpływać na późniejsze kwestie dotyczące dziedziczenia. Niekiedy jednak odsunięcie krewnych od spadku nie należy do najłatwiejszych. Trzeba pamiętać o szeregu wymogów. Jakich?

Znalazłeś pracę, ale ją straciłeś? Nowe przepisy pozwalają bezrobotnym wrócić do zasiłku

1 czerwca 2025 roku weszła w życie nowa ustawa o rynku pracy, która wprowadza zmiany dotyczące powrotu do zasiłku dla bezrobotnych. Zgodnie z nowymi przepisami, osoba bezrobotna, która podjęła pracę lub rozpoczęła działalność gospodarczą, będzie mogła ponownie ubiegać się o zasiłek, jeśli spełni ustalone kryteria. Jakie? Oto szczegóły.

REKLAMA

W 2026 roku pracownik z najniższym wynagrodzeniem dostanie ponad 14 tys. zł za rozwiązanie umowy. Skąd ta kwota?

Na co mogą liczyć najniżej wynagradzani pracownicy w przypadku niespodziewanej utraty pracy? Obowiązujące przepisy jasno regulują ich prawa i obowiązki pracodawców. Należy do nich wypłata odprawy pieniężnej. Ale czy przysługuje każdemu?

Umiarkowany stopień niepełnosprawności. Co przysługuje [LISTA 2026]

Osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności nierzadko zastanawiają się nad tym, na jakiego rodzaju wsparcie mogą liczyć. Co daje orzeczenie? Jakie są przywileje w pracy? Czy w 2026 r. wzrosną kwoty dostępnych świadczeń i zasiłków? Co z kryteriami dochodowymi? Kto może dostać świadczenie wspierające z ZUS? Prezentujemy najważniejsze zasady w MOPS, PFRON i nie tylko.

REKLAMA