Upadłość konsumencka

Ogłoszenie upadłości przez niewypłacalną spółkę, to nic nowego. Ustawodawca w 2009 roku wprowadził do polskiego porządku prawnego nową, długo wyczekiwaną instytucję upadłości konsumenckiej. Niestety po czterech latach należy stwierdzić, że wprowadzona nowelizacja Prawa upadłościowego i naprawczego dotycząca upadłości konsumenckiej nie spełniła pokładanych w niej oczekiwań.

Ogłoszenie upadłość konsumenckiej, to nic innego jak możliwość umorzenia części zobowiązań osoby fizycznej. W tym celu ustawodawca w 2009 roku wprowadził do Prawa upadłościowego i naprawczego (dalej pr.up. i n.) „tytuł V postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej.” Oczywiście wprowadzone przepisy dają formalnie szansę ogłoszenia upadłości przez osobę fizyczną nie prowadzącą działalności gospodarczej, jednakże ustawodawca postawił trudne do spełnienia wymogi formalne.

Po pierwsze, ustawodawca zakreślił dość wąskie grono osób fizycznych, które mogą ogłosić upadłość. Na podstawie art. 491¹ pr.up. i n. upadłość mogą ogłosić:

1. osoby fizyczne, które nie są przedsiębiorcami (nie prowadzą we własnym imieniu działalności gospodarczej lub zawodowej);
2. wspólnicy osobowych spółek handlowych ponoszących ograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, taką jak komandytariusze w spółkach komandytowych, akcjonariusze w spółkach komandytowo-akcyjnych;
3. akcjonariusze w spółkach akcyjnych bez względu na liczbę i rodzaj posiadanych akcji, jak również udziałowcy spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i to także wtedy, gdy są jedynymi akcjonariuszami lub udziałowcami, jeśli nie są przedsiębiorcami;
4. osoby fizyczne prowadzące gospodarstwo rolne, jeżeli obok gospodarstwa rolnego nie prowadzą innego przedsiębiorstwa.

Ustawa przewiduje, że w przeciwieństwie do osób prawnych, wniosek o upadłość osoby fizycznej może zostać złożony wyłącznie przez samego dłużnika. Osoby wskazane powyższej mogą złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości w sądzie rejonowym (sądzie gospodarczym) właściwym do rozpatrywania spraw upadłościowych z obszaru miejsca zamieszkania osoby składającej wniosek. Należy wskazać, że wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może złożyć konsument, który jest zadłużony u dwóch lub więcej wierzycieli, a zadłużenie nie powstało z jego winy, ale w wyniku zewnętrznych i niemożliwych do przewidzenia okoliczności (np. utrata możliwości zarobkowania w wyniku ciężkiej lub długotrwałej choroby albo nieszczęśliwego wypadku, czy też niezawiniona utrata pracy, etc.). Kluczowe dla pozytywnego rozpatrzenia wniosku jest wykazanie braku winy w powstaniu zadłużenia. Sąd zapewne oddali wniosek konsumenta o ogłoszenie upadłości w przypadku gdy zadłużenie powstało w wyniku utraty pracy − zwolnienia dyscyplinarnego pracownika lub gdy sam pracownik wypowiedział umowę lub rozwiązał stosunek pracy w wyniku porozumienia stron, a także w przypadku gdy konsument „bezmyślnie” zaciąga kolejne zobowiązania na spłatę już istniejącego zadłużenia.

Zobacz: Konsument w sądzie