Tajemnica lekarska po śmierci pacjenta

Obowiązująca od sierpnia 2016 roku ustawa o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego, ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta budzi ostatnio coraz więcej kontrowersji. Do głosów krytycznych, obok środowiska lekarskiego, przyłączył się Rzecznik Praw Obywatelskich, wskazując na liczne uchybienia legislacyjne w zakresie unormowania obowiązku tajemnicy lekarskiej po śmierci pacjenta.

Zachowanie tajemnicy lekarskiej jest obowiązkiem każdego lekarza. Wszelkie dostępne o pacjencie informacje może on udostępnić jedynie w prawnie określonych sytuacjach. Tajemnica obejmuje nie tylko dane dotyczące zdrowia pacjenta, ale również te, które zostały przekazane przez osoby trzecie lub które ich dotyczą, a zostały uzyskane przez lekarza w związku z wykonywaniem zawodu. Obecnie wprowadzone regulacje, zdaniem RPO, wyraźnie ten obowiązek ograniczają. Zauważa on również pewne nieprawidłowości w procedurze zwalniania lekarza z tajemnicy, która przybiera charakter nieprecyzyjny.

Obowiązek zachowania przez lekarza tajemnicy informacji dotyczących pacjenta jest wywodzony z kilku zasad konstytucyjnych. Do nich należą, jak wskazuje RPO, prawo obywatela do ochrony życia prywatnego, prawo do komunikowania się oraz prawo człowieka do ochrony przed ujawnieniem informacji dotyczących jego osoby. Sama instytucja tajemnicy lekarskiej, uregulowana na poziomie ustawowym, stanowi gwarancję dla wspomnianych konstytucyjnych wartości.

POLECAMY: E - wydanie Dziennika Gazety Prawnej

Kolejnym problemem, na który zwraca uwagę RPO, jest zbyt szerokie ujęcie podmiotów mogących zwolnić lekarza z obowiązku zachowania tajemnicy po śmierci pacjenta. Zgoda osoby bliskiej w rozumieniu art.3 ust.1 pkt.2 ustawy z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta wymienia takie podmioty jak:

małżonek,
krewny lub powinowaty do drugiego stopnia w linii prostej,
przedstawiciel ustawowy,
osoba pozostająca we wspólnym pożyciu
osoba wskazana przez pacjenta.

Ustawodawca nie wskazał jednak która z wyżej wymienionych osób ma pierwszeństwo przedłożenia wniosku oraz zbagatelizował możliwość wystąpienia sytuacji, gdy każda z nich, działając niezależnie będzie chciała zwolnić lekarza z obowiązku tajemnicy. Istnieje również prawdopodobieństwo, że wola osoby bliskiej może być sprzeczna z wolą wyrażoną przez pacjenta za jego życia. W tym przypadku lekarz będzie zobligowany do działania na korzyść osoby bliskiej pacjenta, nawet gdy wyrazi ona za życia wolę, aby tym osobom informacji jego dotyczących nie ujawniać.

W podobnym tonie wypowiada się Główny Inspektor Danych Osobowych, wskazując jednocześnie na fundamentalnie prawo każdego człowieka do życia prywatnego. Jego zdaniem, każdy pacjent, samodzielnie powinien decydować o zakresie udostępnienia informacji objętych tajemnicą.

Zobacz: Prawa pacjenta