Zakres immunitetu adwokackiego

Adwokat przy wykonywaniu zawodu adwokackiego korzysta z wolności słowa i pisma w granicach określonych przez zadania adwokatury i przepisy prawa. Nadużycie tej wolności, stanowiące ściganą z oskarżenia prywatnego zniewagę lub zniesławienie strony, jej pełnomocnika lub obrońcy, kuratora, świadka, biegłego lub tłumacza, podlega ściganiu tylko w drodze dyscyplinarnej.

Dla oceny, czy adwokat przy wykonywaniu zawodu w konkretnej sprawie przekroczył granice wolności słowa, znaczenie ma to, czy jego wypowiedź wynikała z rzeczowej potrzeby uzasadnionej interesem strony.

Wolność słowa, uznawana za jedną z istotnych gwarancji nieskrępowanego wykonywania zawodu i realizacji zadań adwokatury, była proklamowana w kolejnych aktach prawnych, poczynając od dekretu w przedmiocie statutu tymczasowego Palestry Państwa Polskiego z dnia 24 grudnia 1918 r. (Dz. U. 1918 r. Nr 22 poz. 75), przez rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 7 października 1932 r. - Prawo o ustroju adwokatury (Dz. U. 1932 r. Nr 86 poz. 733) i ustawę z dnia 4 maja 1938 r. - Prawo o ustroju adwokatury (Dz. U. 1938 r. Nr 33 poz. 289), a następnie ustawę z dnia 27 czerwca 1950 r. o ustroju adwokatury (Tekst jednolity: Dz. U. 1957 r. Nr 13 poz. 74), po obowiązującą ustawę z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Tekst jednolity: Dz. U. 2002 r. Nr 123 poz. 1058).

Z wyjątkiem pierwszego, wszystkie wymienione akty określały granice korzystania z wolności słowa przyznanej adwokatowi, formułując je jako granice „obowiązujących przepisów i rzeczowej potrzeby”, „zakreślone zadaniami adwokatury, przepisami prawnymi i rzeczową potrzebą” lub „określone przez zadania adwokatury i przepisy prawa”. Udzielona adwokatom gwarancja wolności słowa przy wykonywaniu zawodu pozostawała w związku z tzw. immunitetem adwokackim.

Rozumienie pojęcia wolności słowa gwarantowanej adwokatowi przy wykonywaniu zawodu, a zwłaszcza granic tej wolności, stanowiło przedmiot wielu wypowiedzi w piśmiennictwie prawniczym oraz rozważań organów samorządu adwokackiego podejmowanych przy wydawaniu uchwał lub formułowanych w uzasadnieniach orzeczeń dyscyplinarnych, a także było przedmiotem orzecznictwa sądowego (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 maja 1968 r. II CR 163/68 Biuletyn Informacyjny Sądu Najwyższego 1968/11-12 poz. 207, z dnia 19 lipca 1978 r. I CR 254/78 OSNCP 1979/6 poz. 121, z dnia 19 października 1989 r. II CR 419/89 OSP 1990/11-12 poz. 377, z dnia 4 maja 1990 r. I CR 216/90 Przegląd Sądowy 1992/1 str. 53 lub wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 1 lipca 1997 r. I ACa 328/97 Dobra osobiste. Zbiór orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie, Kraków 1999, str. 263). Charakterystyczne jest, że wypowiedzi te, wyrażane w różnorodnych formach i w okresie kilkudziesięciu lat, w sposób zasadniczo zgodny formułowały istotne cechy tych pojęć.

Zobacz: Czym jest ubezpieczenie ochrony prawnej?