Kościelne stwierdzenie nieważności małżeństwa

Małżeństwo zwarte w formie kanonicznej, jako związek podniesiony do rangi sakramentu,  jest przymierzem, przez które mężczyzna i kobieta tworzą ze sobą wspólnotę całego życia, skierowaną ze swej natury do dobra małżonków oraz do zrodzenia i wychowania potomstwa. 

Głównymi przymiotami małżeństwa są jedność oraz nierozerwalność. Jeżeli związek taki został zawarty zgodnie z wymogami prawa kanonicznego – żadna władza ludzka nie jest
w stanie go rozwiązać.  Gdyby zaś okazało się, że zawarcie takiego sakramentu obarczone było wadami, można wnosić o jego unieważnienie.

Kwestie związane z unieważnieniem  małżeństwa regulowane są przez Kodeks Prawa Kanonicznego  z 1983 r.  Jego podstawą jest przyjęcie, że zawarte małżeństwo od samego początku dotknięte było wadą czy błędem i z tego powodu jest nieważne.

Małżeństwo może być uznane za nieważne z powodu zaistnienia jednej z przyczyn:
1. przeszkody zrywającej, od istnienia której nie uzyskano dyspensy,
2. wady dotyczącej zgody małżeńskiej,
3. braku formy wymaganej do zawarcia małżeństwa.

Polecamy serwis: Rozwód kościelny

Przeszkody zrywające

Przeszkoda zrywająca czyni osobę niezdolną do ważnego zawarcia małżeństwa. Poszczególne przeszkody zrywające opisane zostały w kanonach   1083 – 1097.

Ustalono następujące przeszkody: wieku, niezdolności płciowej, węzła małżeńskiego, przeszkodę różnej religii, święceń, profesji zakonnej, uprowadzenia, występku, pokrewieństwa naturalnego, powinowactwa, przyzwoitości publicznej, pokrewieństwa prawnego.

Wady dotyczące zgody małżeńskiej

Z kolei  rodzaje wad zgody na zawarcie małżeństwa zostały określone w kanonach 1095-1107. Niezdolni do zawarcia małżeństwa są ci, którzy:

• są pozbawieni wystarczającego używania rozumu,
• mają poważny brak rozeznania oceniającego co do istotnych spraw
• i obowiązków małżeńskich,
• z przyczyn natury psychicznej nie są zdolni podjąć istotnych obowiązków małżeńskich.

Pozbawienie wystarczającego używania rozumu oznacza istnienie wszelkiego rodzaju zaburzeń umysłowych, których przyczynami mogą być choroby psychiczne, umysłowe (np. demencja).

Z kolei poważny brak rozeznania oceniającego co do istotnych spraw i obowiązków małżeńskich dotyczy występowania zaburzeń wpływających na dokonanie zdrowego osądu stanu rzeczy, jak np. występowanie psychozy maniakalno-depresyjnej. Niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich może wynikać ze sfery psychoseksualnej bądź osobowościowej. Do grupy tej zaliczany jest, m.in., homoseksualizm, nimfomania czy niedojrzałość psychoemocjonalna, które to zaburzenia powodują niemożność podjęcia obowiązków małżeńskich.