Zasady odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe

W niniejszym artykule omówię według jakich zasad odpowiadają spadkobiercy za zobowiązania podatkowe. Jednocześnie będzie to kontynuacja wcześniejszego artykułu pt. „Zakres odpowiedzialności spadkobiercy w prawie podatkowym”.

Zobacz również: Zakres odpowiedzialności spadkobiercy w prawie podatkowym

I tak symptomatyczny dla zakresu odpowiedzialności spadkobierców jest tu sposób przyjęcia spadku, który dzieli się na tzw. przyjęcie proste albo z dobrodziejstwem inwentarza. Nadto spadkobierca spadek może odrzucić. Pomijając szczegółową analizę tej materii w przybliżeniu wyjaśniam, iż:

• w przypadku przyjęcia spadku wprost zakres odpowiedzialności spadkobiercy za długi spadkowe jest nieograniczony,
• w przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza zakres odpowiedzialności spadkobiercy za długi spadkowe jest ograniczony do wartości stanu czynnego spadku,
• w przypadku odrzucenia spadku spadkobierca traci prawa i obowiązki wchodzące w skład spadku ze skutkiem ex tunc i  jest traktowany tak, jakby nie dożył otwarcia spadku.

Powyższe należy uzupełnić o zagadnienie działu spadku i związaną z tym odpowiedzialność spadkobierców. Znaczący jest tu podział na odpowiedzialność przed i po dziale spadku.

Do chwili dokonania działu spadku odpowiedzialność za długi spadkowe ma charakter solidarny, jeżeli do dziedziczenia powołanych jest kilku spadkobierców. Wobec tego wierzyciel spadkowy może żądać spełnienia całości świadczenia od każdego ze współspadkobierców, od kilku spośród nich lub od wszystkich wspólnie. Przy czym spełnienie świadczenia przez jednego ze współspadkobierców zwalnia pozostałych, ale spełniającemu świadczenie w tej sytuacji przysługują roszczenia regresowe przeciwko pozostałym. Zastosowanie znajdują więc tu przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące solidarności dłużników (art. 366 i n. k.c.).

W wypadku, gdy współspadkobiercy przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza, to sytuacja nie jest już tak klarowna. Mianowice, gdy wszyscy spadkobiercy przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza, ich odpowiedzialność jest jednakowa i ograniczona do wartości stanu czynnego spadku. Inaczej jeżeli niektórzy tylko korzystają z dobrodziejstwa inwentarza, a pozostali odpowiadają nieograniczenie. Wówczas wspólną granicą ich odpowiedzialności solidarnej jest wartość stanu czynnego (aktywów) spadku, a ponadto pozostali spadkobiercy, którzy przyjęli spadek w sposób prosty, odpowiadają solidarnie do pełnej wysokości długów. Z kolei, jeżeli obciążony danym długiem jest tylko jeden ze spadkobierców, pozostali za ten dług nie odpowiadają.