Fundacja rodzinna – ustawa ją wprowadzająca z podpisem Prezydenta

• Fundacja rodzinna – co to jest?
• Kto może zostać beneficjentem fundacji rodzinnej?
• Fundacja rodzinna a zachowek 
• Zakres działalności fundacji rodzinnej
• Cel wprowadzenia do systemu prawa fundacji rodzinnych
• Jak założyć fundację rodzinną?
• Fundacja rodzinna – opodatkowanie
• Kiedy wejdzie w życie fundacja rodzinna? Etap legislacyjny

Fundacja rodzinna – co to jest?

Fundacja rodzinna to nowa forma z osobowością prawną, powoływana w celu zarządzania majątkiem rodzinnym, zgodnie z regułami określonymi przez fundatora.

Powołanie tej instytucji umożliwi przekazanie majątku właśnie do fundacji rodzinnej, którą będą zarządzać powołane organy – przede wszystkim zarząd. Co istotne, w jego skład nie będą musieli wchodzić członkowie rodziny, np. dzieci fundatora. Te mogą otrzymać status beneficjenta, któremu fundacja będzie zobowiązana wypłacać świadczenia pieniężne. Poza korzyściami majątkowymi beneficjenci będą mogli również mieć wpływ na najważniejsze kwestie związane z prowadzeniem fundacji. 

Kto może zostać beneficjentem fundacji rodzinnej?

Uprawnionym do otrzymania statutu beneficjenta jest:

1. Osoba fizyczna. 
2. Organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego. 

Co ciekawe beneficjentem może być sam fundator. Dodatkowo pozostałymi beneficjentami nie muszą być koniecznie członkowie rodziny. Jednak Ci zostaną objęci podatek dochodowym w momencie otrzymywania świadczenia od fundacji. 

Fundacja rodzinna a zachowek 

W przypadku powołania do życia fundacji rodzinnej przez fundatora, osoby uprawnione do dziedziczenia po niej majątku będą miały prawo do zachowku, jeśli nie zostaną powołane jako beneficjenci. Jednak w przypadku objęcia statusem beneficjenta z automatu utracą prawo do zachowku. Zatem w myśl nowych przepisów prawa o fundacjach rodzinnych będą mogły otrzymać tylko jedno z powyższych uprawnień. 

Zakres działalności fundacji rodzinnej

Fundacja rodzinna nie jest instrumentem do prowadzenia działalności gospodarczej. Jednak będzie mogła w ściśle określonych w ustawie sytuacjach prowadzić ją. 

Zakres wykonywania działalności gospodarczej przez fundacje rodzinne:

1. Zbywanie mienia - o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia.
2. Najem, dzierżawa lub udostępnianie mienia do korzystania na innej podstawie.
3. Przystępowanie i uczestnictwo w spółkach handlowych, funduszach inwestycyjnych, spółdzielniach oraz podmiotach o podobnym charakterze.
4. Udzielanie wybranym podmiotom pożyczek.
5. Prowadzenie działalności rolniczej lub gospodarki leśnej.

Cel wprowadzenia do systemu prawa fundacji rodzinnych

Podstawowym zamysłem umożliwienia w polskim prawie powołanie fundacji rodzinnej jest umożliwienie polskim przedsiębiorcom utworzenie organizacji, która będzie administrować rodzinnym kapitałem z jednoczesnym zapewnieniem najbliższej rodzinie fundatora pieniędzy do życia dla jej członków.

Obecnie po przejściu na emeryturę właściciela firm bądź po jego śmierci, udziały dotrzymują członkowie rodziny, co bywa problematyczne, m.in. przez wzgląd na konflikty w niej panujące bądź brak potomka, który zająłby się majątkiem rodzinnym, np. kontynuując prowadzenie firmy.  

Z dochodów i majątku fundacji rodzinnej będzie można finansować np. koszty utrzymania, kształcenia lub leczenia beneficjentów albo wydatki na cele statutowe organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego.

Jak założyć fundację rodzinną?

Fundacja rodzinna może zostać powołana tylko przez osobę fizyczną w formie aktu założycielskiego bądź testamentu. Powołujący do życia ten organ musi wnieść wkład na pokrycie funduszu założycielskiego w wysokości nie niższej niż 100 tys. zł. Jeśli fundacja jest zakładana aktem, wówczas może być więcej niż jeden fundator. 

Etapy założenie fundacji rodzinnej:

1. Sporządzenie aktu założycielskiego lub testamentu u notariusza wraz ze złożeniem oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej. 
2. Nadanie nazwy jest dowolne, jednak musi zawierać zwrot „fundacja rodzinna”. Możliwe jest używanie skrótu „f.r” 
3. Ustalenie statutu, z określeniem zasad zarządzania majątkiem.
4. Sporządzenie spisu mienia. 
5. Ustanowienie organów.
6. Organami fundacji są: zarząd, rada nadzorcza oraz zgromadzenie beneficjentów. 
7. Przekazanie majątku na jej rzecz. 
8. Wpisanie fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinny. 
9. z tego obowiązku należy się wywiązać w ciągu 6 miesięcy od sporządzenia u notariusza aktu założycielskiego bądź ogłoszenia testamentu. 
10. rejestr fundacji rodzinnych, prowadzony przez , jest jawny. 

Fundacja rodzinna – opodatkowanie

Założenie fundacji rodzinnej oraz przekazanie do niej majątku nie będzie opodatkowane (brak PCC i CIT w tym zakresie). 

Natomiast opodatkowaniem mogą zostać objęci beneficjenci w momencie otrzymania świadczenia. Zwolnione osoby od podatku dochodowego od otrzymanego świadczenia od fundacji rodzinnej są:

1. Fundator.
2. Małżonek fundatora.
3. Wstępni fundatora.
4. Zstępni fundatora.
5. Rodzeństwo fundatora. 
6. Pasierb fundatora.
7. Ojczym lub macocha fundatora. 

Beneficjenci niespokrewnieni z fundatorem zapłacą podatek dochodowy PIT w wysokości 15%. Z kolei beneficjenci będący organizacjami pozarządowymi zapłacą CIT na dotychczasowych zasadach. 

Przychody z działalności gospodarczej fundacji wykonywanej poza zakresem dozwolonym przez ustawę opodatkowane będą stawką 25%. Fundacja rodzinna obowiązana będzie także do płacenia podatku od przychodów z budynków. 

Kiedy wejdzie w życie fundacja rodzinna? Etap legislacyjny

Ustawa o fundacji rodzinnej została uchwalona przez parlament i podpisana przez prezydenta Andrzeja Dudę. Do wprowadzenia jej do polskiego systemu prawa został już tylko jeden krok, a mianowicie publikacja w Dzienniku Ustaw. Wejdzie ona w życie w ciągu 3 miesięcy od tego dnia, czyli najprawdopodobniej jeszcze w maju 2023 roku.