REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czy WIBOR wywoła kolejną falę sporów sądowych? Ekspert: ten wskaźnik jest niezależny od konkretnego banku

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
WIBOR, kredyt, umowa kredytowa
Czy WIBOR wywoła kolejną falę sporów sądowych? Ekspert: ten wskaźnik jest niezależny od konkretnego banku
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

W dniu 11 września 2025 r. przedstawiona zostanie opinia rzecznika generalnego TSUE w sprawie, która dotyczy polskiego wskaźnika referencyjnego WIBOR. Zapadłe dotychczas prawomocne wyroki sądów potwierdzają, że WIBOR jest prawidłowym wskaźnikiem referencyjnym i brak jest podstaw do jego kwestionowania - pisze dr Mariusz Sudoł - adiunkt na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Zdaniem tego eksperta słusznie uznano w tych orzeczeniach, że WIBOR jest zgodny z prawem, powiązany ze stopami NBP, a co najbardziej kluczowe – niezależny od konkretnego banku, czy nawet woli stron. Te mogą bowiem negocjować marżę kredytu, ale nie negocjują stawki WIBOR. Zatem jest to w pełni niezależny od stron parametr stosowany w umowie pomiędzy bankiem a klientem

WIBOR z sukcesem był stosowany na rynku bankowym przez ostatnie 30 lat. Towarzyszył nam zatem przez prawie cały okres transformacji ustrojowej, ogromnego postępu gospodarczego i rozwoju Polski, dokonanego z udziałem finansowania dostarczonego m.in. przez banki. WIBOR od zawsze posiadał sformalizowane mechanizmy jego wyznaczania, niezależne od sytuacji czy też woli pojedynczego banku. Proces jego wyznaczania przeszedł dodatkową weryfikację wraz z wejściem w życie przepisów unijnych, tj. tzw. rozporządzenia BMR.

Gdyby się tak gruntownie zastanowić, to na finalny koszt kredytu, zależny od woli stron kluczowy wpływ ma marża kredytu. To jednak wokół WIBOR-u rozpoczęły się kolejne potyczki prawne, prawdopodobnie generowane na kanwie dotychczasowych procesów frankowych. Czy jednak te sytuacje i spory prawne są porównywalne? Aby udzielić odpowiedzi na to pytanie i wyrobić sobie merytoryczne zdanie na temat sensu wdawania się w tego rodzaju spór – należy poznać istotę i rolę poszczególnych podmiotów w procesie powstawania WIBOR.

REKLAMA

REKLAMA

Istota WIBOR-u

WIBOR (ang. Warsaw Interbank Offered Rate) to w pewnym uproszczeniu wskaźnik referencyjny obrazujący uśrednioną wysokość oprocentowania, na podstawie którego banki mogą, czy też chcą udzielać sobie wzajemnie finansowania. Z natury rzeczy jest on zmienny i ustalany oddzielnie każdego dnia. WIBOR stanowi zatem uśrednioną cenę sprzedaży pieniądza pomiędzy bankami. Cena ta nie jest jednak ustalana indywidualnie pomiędzy bankami, które mogłyby być stronami takiej transakcji. Ustala je strona trzecia, niezależna od banków i innych instytucji finansowych. WIBOR stosowany jest zatem jako punkt odniesienia (baza), do której bank dodaje marżę wskazaną w umowie i w ten sposób określa koszt finansowania.

Administrator WIBOR-u

Punkt odniesienia w postaci WIBOR-u jest „opracowywany i wyceniany” przez niezależny i nadzorowany przez Komisję Nadzoru Finansowego podmiot – administratora. WIBOR administrowany jest przez GPW Benchmark S.A., tj. spółkę zależną Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. WIBOR jest wskaźnikiem referencyjnym, który nie był dotychczas kwestionowany, zapewne z tego powodu, iż WIBOR nie jest wyznaczany przez konkretny bank indywidualnie. Dokonuje tego niezależny od banków podmiot, jakim jest GPW Benchmark S.A., co oznacza niezależność tego wskaźnika od oczekiwań każdego pojedynczego banku udzielającego kredytu.

Nadzór nad administratorem i procesem wyznaczania WIBOR-u

WIBOR wpisany jest do wykazu kluczowych wskaźników referencyjnych, o którym mowa w art. 20 ust. 1 rozporządzenia BMR. Jest zatem wskaźnikiem pełniącym kluczową funkcję na rynku jednego z państw członkowskich, w tym przypadku dla naszego rodzimego rynku, tj. polskiego. Dlatego też dla WIBOR-u mają zastosowanie wyższe wymogi regulacyjne, którymi objęty jest administrator oraz poszczególne banki przekazujące dane.

Zwrócić należy uwagę, że proces opracowywania wskaźników referencyjnych podlega publicznemu nadzorowi ze strony KNF, który obejmuje m.in. weryfikację zdolności kluczowego wskaźnika referencyjnego do pomiaru danego rynku i sytuacji gospodarczej, a dotychczas nie stwierdzono przypadków manipulacji WIBOR-em.

Wręcz przeciwnie, o pewnej rękojmi działania ze strony GPW Benchmark S.A. świadczy fakt, że spółka ta w dniu 16 grudnia 2020 r. uzyskała od Komisji Nadzoru Finansowego zezwolenie na prowadzenie działalności. Ponadto, GPW Benchmark S.A. został także wpisany do właściwego rejestru ESMA, tj. Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych, niezależnego organu UE z siedzibą w Paryżu, którego celem jest poprawa ochrony inwestorów oraz promowanie stabilnych i sprawnych rynków finansowych.

REKLAMA

WIBOR a polskie orzecznictwo sądowe

Chociaż mogą się pojawić orzeczenia sądowe w pojedynczych, indywidualnych sytuacjach na korzyść kredytobiorcy w przypadku źle skonstruowanej umowy czy niewłaściwej obsługi kredytu, należy jednak wskazać, że przy sprawach o WIBOR trudno spodziewać się efektów procesowych i „skali”, jak przy sprawach frankowych. Zdają sobie z tego sprawę doświadczeni pełnomocnicy, stąd liczba spraw „WIBOR-owych” na tle ich całej populacji jest znikoma. Obrazują to dotychczasowe, stosunkowo nieliczne w sektorze sprawy z zakresu WIBOR.

Podkreślenia wymaga, że zapadłe dotychczas prawomocne wyroki sądów potwierdzają, że WIBOR jest prawidłowym wskaźnikiem referencyjnym i brak jest podstaw do jego kwestionowania w umowach z konsumentami. Słusznie uznano, że WIBOR jest zgodny z prawem, a przede wszystkim powszechnie dostępny, jak również powiązany ze stopami NBP, a co najbardziej kluczowe – niezależny od konkretnego banku – udzielającego finansowania, czy nawet woli stron. Strony mogą bowiem negocjować marżę kredytu, ale nie negocjują stawki WIBOR. Zatem jest to w pełni niezależny od stron parametr stosowany w umowie pomiędzy bankiem a klientem.

Dla przykładu Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w prawomocnym wyroku (sygn. akt I C 209/24) uznał, że postanowienie umowne dotyczące zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR 3M co do zasady nie powinno stanowić przedmiotu badania na podstawie przepisów dyrektywy 93/13 i przepisów krajowych o niedozwolonych postanowieniach umownych.

Co więcej, wyrażono wprost, że – gdyby nawet uznać, że postanowienia te podlegają badaniu pod kątem zgodności z postanowieniami dyrektywy 93/13 – to klauzulę zmiennego oprocentowania uregulowaną w spornej umowie należałoby potraktować jako klauzulę dotyczącą głównego świadczenia, a ta jako transparentna nie podlegałaby kontroli pod względem abuzywności zgodnie z wyłączeniem z art. 4 (2) dyrektywy 93/13 oraz art. 385 (1) § 1 Kodeksu cywilnego.

Odwołano się także do wcześniejszego orzecznictwa TSUE z dnia 13 lipca 2023 r. (C-265/22), dotyczącego kredytu hipotecznego ze zmiennym oprocentowaniem udzielonego przez Banco Santander SA w Hiszpanii. Przypomniano, że decydującą rolę w ramach tej oceny odgrywają, po pierwsze, kwestia czy warunki umowne zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem, w taki sposób, że umożliwiają przeciętnemu konsumentowi, czyli konsumentowi właściwie poinformowanemu oraz dostatecznie uważnemu i rozsądnemu, ocenę tego kosztu. Ponadto kluczowe jest wskazanie albo niewskazanie w umowie kredytu informacji uważanych w świetle charakteru towarów i usług będących jego przedmiotem za istotne.

Wywnioskowano, że na elementy szczególnie istotne dla oceny, jakiej powinien dokonać sąd krajowy w tym względzie, składają się: (i) okoliczność, czy ze względu na publikację sposobu obliczania wspomnianej stopy procentowej główne elementy dotyczące obliczania tej stopy są łatwo dostępne dla każdej osoby zamierzającej zawrzeć umowę o kredyt hipoteczny; oraz (ii) dostarczenie informacji na temat zmian w przeszłości tego wskaźnika, na podstawie którego obliczana jest ta stopa procentowa.

W przedmiotowej sprawie uznano, że bank zrealizował rekomendację S Komisji Nadzoru Finansowego dotyczącą dobrych praktyk w zakresie zarządzania ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi hipotecznie poprzez m.in. poinformowanie klientów o ryzyku zmiany stopy procentowej w sposób zrozumiały zarówno pod kątem gramatycznym, jak również ekonomicznym. Potwierdzeniem tego było pisemne oświadczenie klientów, że zostali poinformowani przez pracownika banku o ponoszeniu ryzyka zmiany stopy procentowej w związku z zaciągnięciem kredytu o zmiennym oprocentowaniu i o możliwości wzrostu kosztu tego kredytu. Uznano również, że bank informował kredytobiorcę o wysokości stawki WIBOR poprzez umieszczenie komunikatu na tablicy ogłoszeń w miejscach prowadzenia przez siebie działalności bankowej oraz na stronie internetowej banku. Kluczowy był także fakt, że zarówno stawki WIBOR, jak również informacja o sposobie wyliczania tej stawki – są ogólnodostępne. Podkreślono, także, iż bank nie ma żadnego wpływu na wysokość wskaźnika WIBOR, a jedynie korzysta z niego (podobnie jak klient banku, na co klient i bank umówili się w formie pisemnej umowy).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Ocena WIBOR-u przez TSUE

Pomimo stabilnego podejścia sądów krajowych i orzeczeń uznających prawidłowość wyznaczania i funkcjonowania WIBOR-u, dalsze losy „spraw WIBOR-owych” powierzono ocenie TSUE w ramach pytań prejudycjalnych. Jeszcze przez wakacjami miała miejsce rozprawa przed TSUE dotycząca wskaźnika WIBOR (11 czerwca 2025 r., sprawa C-471/24). Przedstawiono na niej stanowiska pełnomocników powoda, pozwanego, Komisji Europejskiej, Rządu RP, a nawet – co dość unikalne – Rządu Portugalii – gdyż kwestia kredytów na zmienną stopę procentową w oparciu o wskaźniki referencyjne nie dotyczy wyłącznie Polski. Stosowano je również w innych państwach UE. Na dodatek Komisja Europejska oceniła, że kwestionowanie WIBOR w świetle dyrektywy 93/13/EWG byłoby sprzeczne z celem rozporządzenia BMR.

Kolejnych merytorycznych komentarzy będziemy w stanie udzielić po 11 września 2025 r., kiedy spodziewana jest opinia Rzecznika Generalnego w tej sprawie. Będzie ona miała niebagatelne znaczenie dla tych spraw. Spodziewana jest de facto w rocznicę tragicznego, fizycznego ataku terrorystycznego na World Trade Center na nowojorskim Manhattanie, ikonie centrum finansowego świata. Zobaczymy na ile przygotowany atak prawny – tym razem na funkcjonujący od 1993 r. WIBOR, ale również na stanowisko Rządu polskiego, Komisji Europejskiej, a nawet przyłączonego do sprawy Rządu Portugali – będzie skuteczny.

Te spawy pozwalają na poczynienie ogólniejszej refleksji na funkcjonowanie prawa w przestrzeni publicznej i społecznej. Niewątpliwie rośnie świadomość prawna w zakresie przysługujących praw, środków ochrony prawnej i chęci oraz możliwości korzystania z nich. Jest to dobry sygnał, jednak wydaje się, że wespół z tym rozwojem nie nadążył jeszcze całościowy rozwój kultury prawnej, rozumianej szerzej jako nawyki i wartości związane z akceptacją, oceną, krytyką i realizacją obowiązującego prawa.

Dzięki chociażby mediom społecznościowym łatwo jest kreować „jedynie słuszne” ośrodki określające właściwe rozumienie prawa. Często poprzez nadinterpretację, brak szerszego kontekstu, bez podbudowy metodologicznej. Niejednokrotnie, dokonywana jest raczej próba skorzystania z „nadarzającej się szansy”, a może drugorzędne jest dochodzenie samego prawa, czy też restytucja związana z utratą czegoś znaczącego.

Po wielu latach funkcjonowania rozwiązań prawnych, przyjętych konsensualnie przez strony – jedna z nich próbuje wykazać pokrzywdzenie na etapie następczym, sądowym. Jednak przy ważnych decyzjach, kluczowych, takich jak chociażby nabycie mieszkania wciąż brakuje dostatecznego nawyku oceny, krytyki czy też akceptacji prawa i zobowiązań z odpowiednim rozeznaniem w trybie prewencyjnym, z udziałem profesjonalnego pełnomocnika – jeszcze przed zawarciem kontraktu czy przyjęciem na siebie obowiązków.

W dłuższej perspektywie nie służy to żadnej ze stron, utrudnia to tworzenie stabilności i przewidywalności wykonywania zobowiązań. W konsekwencji relatywizuje orzecznictwo, a na koniec podważa i tak nadszarpnięty już autorytet państwa. W kraju gigantycznego potencjału i osiągnięć. W tym kontekście można zastanawiać się na ile rzeczywiście TSUE niezbędne jest do orzekania w sprawach WIBOR, a na ile korzystanie z TSUE jest instrumentem pozwalającym na dostarczenie rozgłosu medialnego dla generowania kolejnych spraw?

dr Mariusz Sudoł - adiunkt na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Partner kierujący praktyką Banking & Finance, NewTech i Compliance kancelarii Dubois i Wspólnicy.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Czy moja żona ma prawo do spadku po moich rodzicach?

„Kilka lat temu, kiedy byłem jeszcze kawalerem, zmarła moja mama. Teraz jestem już żonaty i niedawno zmarł mój ojciec. Jakie prawa do spadku ma moja żona? Czy dziedziczy ona razem ze mną?” – pyta Czytelnik.

Każdy pracownik ma prawo do tej dodatkowej pensji. Pracodawca ma obowiązek ją wypłacić

Dodatkowa pensja kojarzy się z pracownikami zatrudnionymi w sferze budżetowej. Jednak prawo do takiego świadczenia ma w określonych okolicznościach każdy pracownik, a pracodawca jest zobowiązany wypłacić mu należne pieniądze.

Nowe przepisy drogowe 2025: odbiorą prawo jazdy i zablokują kasowanie punktów karnych

Jeszcze w tym roku, w listopadzie lub grudniu wejdą w życie przepisy, które całkowicie zmienią zasady dla kierowców. Nowelizacja Prawa o ruchu drogowym wprowadza rozwiązania, o których mówi się od miesięcy. Nowe regulacje zaskoczą wielu kierowców, bo prawo jazdy będzie można stracić znacznie szybciej niż dotąd.

Dodatek dopełniający - co to za świadczenie, dla kogo, ile można dostać?

Od 1 stycznia 2025 r. weszła w życie ustawa zmieniająca ustawę o rencie socjalnej. Zmiana ta była dość istotna, bowiem nowelizacja wprowadziła nowy dodatek – tak zwany dodatek dopełniający. Komu przysługuje, na jakich zasadach i ile wynosi?

REKLAMA

Co dla osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności w 2026 r.? [LISTA]

Osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności często zastanawiają się nad tym, na jakiego rodzaju wsparcie mogą liczyć. Co daje orzeczenie? Jakie są przywileje w pracy? Czy w 2026 r. wzrosną dostępne świadczenia i zasiłki? Oto najważniejsze zasady w MOPS, PFRON i miejscu pracy.

Dodatkowy dzień wolny od pracy. I to już na przełomie października i listopada 2025. Nie trzeba brać urlopu. O jaki dzień chodzi?

Pracownicy mogą mieć długi weekend na przełomie października i listopada 2025 roku, ponieważ Dzień Wszystkich Świętych przypada w sobotę. Z tego powodu pula dni wolnych od pracy ulega zmianie. Wiele osób może otrzymać dodatkowy dzień wolny bez konieczności składania specjalnego wniosku. Oto szczegóły.

To trzeba sprawdzić właśnie teraz, przed końcem roku. Jeśli nie, w rocznym rozliczeniu możesz stracić ponad 7000,00 zł. Dlaczego?

Przełom roku to moment, w którym przedsiębiorców obciąża wiele specyficznych obowiązków. Dotyczą podatków, ubezpieczeń społecznych i wielu innych kwestii. Niektóre z nich mają jedynie charakter porządkowy, jednak od innych zależą kwestie finansowe.

Dodatkowy dzień wolny od pracy w 2026 r. za święto wypadające w sobotę lub niedzielę. Kto powinien dostać?

W praktyce najczęstszym wariantem pracowniczego czasu pracy jest pięciodniowy tydzień pracy z wolną sobotą i niedzielą. W takim wariancie pracownikom należy się dodatkowy dzień wolny od pracy tylko za święta wypadające w soboty. Z tego powodu (co do zasady) pracodawca nie ma obowiązku dawać pracownikom dodatkowego dnia wolnego od pracy za święta wypadające w niedziele. Ale ta zasada nie dotyczy tych wyjątkowych przypadków, w których praca jest świadczona w niedziele i święta zgodnie z art. 151(10) Kodeksu pracy. Bo w takich przypadkach pracodawca ma obowiązek zapewnić (wyznaczyć) pracownikom inny dzień wolny od pracy za święto wypadające w te dni. Warto wiedzieć, że w 2026 r. mamy następujące święta wypadające w sobotę: 15 sierpnia (Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny) oraz 26 grudnia (drugi dzień Bożego Narodzenia). Natomiast w 2026 r. mamy następujące święta wypadające w niedziele: 5 kwietnia (Wielkanoc), 3 maja (Święto Narodowe Trzeciego Maja), 24 maja (Zielone Świątki), czy 1 listopada (Wszystkich Świętych) 2026 roku.

REKLAMA

Nowa opłata obejmie także te urządzenia - już niedługo uderzy wszystkich po kieszeni

Już niedługo trzeba będzie płacić więcej za urządzenia elektroniczne codziennego użytku, takie jak komputery (w tym laptopy), telewizory, tablety czy smartfony. Zostaną objęte nową opłatą, która ma w założeniu rekompensować ich używanie do pewnych celów. Jakich?

Komisje w całej Polsce w 2-10 minut uzdrawiają niepełnosprawne osoby. Tak uważają rodzice i opiekunowie

Do redakcji Infor.pl trafiają kolejne listy od rodziców albo opiekunów dzieci, którzy stracili prawo do świadczenia pielęgnacyjnego. Wszystkie listy opisują ten sam schemat pracy komisji lekarskich. Schemat dotyczy dzieci cierpiących na autyzm albo zespół Aspergera (nie zostały objęte kilka miesięcy temu korzystnymi dla niepełnosprawnych dzieci wytycznymi min. Ł. Krasonia). Dzieci te przez ostatnie lata dysponowały orzeczeniem z pkt 7 i 8 (= świadczenie pielęgnacyjne). I nagle w 2025 r. (przy okazji przedłużania ważności orzeczenia) seryjnie - tak opisują rodzice - mają miejsca "cudowne uzdrowienia". Dziecko jest pozbawione pkt 7 albo 8).

REKLAMA