Jak uzyskać zwolnienie od kosztów sądowych

• Kto może domagać się zwolnienia od kosztów sądowych
• Co musi zawierać wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych
• Czy osoba prawna może ubiegać się o zwolnienie od kosztów sądowych
• Jak sąd rozstrzyga o zwolnieniu od kosztów sądowych
• Na czym polega zwolnienie od kosztów sądowych 
• Czy można złożyć ponowny wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych
• Czy zwolnienie od kosztów sądowych może być cofnięte
• Co grozi za podawanie nieprawdziwych okoliczności we wniosku o zwolnienie

Nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych (czyli zarówno opłat jak i wydatków) strona, która została zwolniona od kosztów sądowych przez sąd – w zakresie przyznanego jej zwolnienia.

Kto może domagać się zwolnienia od kosztów sądowych

Zwolnienia od kosztów sądowych może się domagać osoba fizyczna, jeżeli złoży oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny lub ich poniesienie narazi ją na taki uszczerbek. 

Co musi zawierać wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych

Do wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych musi być dołączone oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów. Oświadczenie sporządza się według ustalonego wzoru. 

Jeżeli wnioskodawca nie dołączył oświadczenia do wniosku albo dołączone do wniosku oświadczenie nie zawiera wszystkich wymaganych danych, przewodniczący wzywa stronę, pod rygorem zwrócenia pisma, do złożenia oświadczenia lub uzupełnienia go w terminie tygodniowym. Po bezskutecznym upływie terminu przewodniczący zwraca pismo stronie. Wniosek zwrócony nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma procesowego do sądu. Wniosek poprawiony lub uzupełniony w terminie wyznaczonym przez przewodniczącego wywołuje skutki od chwili jego wniesienia.

Wniosek o zwolnienie od kosztów strony reprezentowanej przez adwokata lub radcę prawnego złożony bez dołączenia oświadczenia, o którym mowa powyżej przewodniczący zwraca bez wzywania o uzupełnienie braków formalnych wniosku.

Czy osoba prawna może ubiegać się o zwolnienie od kosztów sądowych

Sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie. 

Spółka handlowa powinna wykazać także, że jej wspólnicy albo akcjonariusze nie mają dostatecznych środków na zwiększenie majątku spółki lub udzielenie spółce pożyczki. Tego wymogu nie stosuje się do spółki handlowej, której jedynym wspólnikiem albo akcjonariuszem jest Skarb Państwa.

Jak sąd rozstrzyga o zwolnieniu od kosztów sądowych

Sąd może zarządzić stosowne dochodzenie, jeżeli na podstawie okoliczności sprawy lub oświadczeń strony przeciwnej powziął wątpliwości co do rzeczywistego stanu majątkowego strony domagającej się zwolnienia od kosztów sądowych lub z niego korzystającej. 

Sąd odmawia zwolnienia od kosztów sądowych stronie w razie oczywistej bezzasadności dochodzonego roszczenia lub obrony praw. 

Na czym polega zwolnienie od kosztów sądowych 

Sąd może zwolnić stronę od kosztów sądowych: 

• w całości lub 
• w części.

Zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi. 

Strona zwolniona od kosztów sądowych w całości nie uiszcza opłat sądowych i nie ponosi wydatków, które obciążają tymczasowo Skarb Państwa.

Sąd może zwolnić stronę od kosztów sądowych w części, jeżeli strona jest w stanie ponieść tylko część tych kosztów. 

Częściowe zwolnienie od kosztów sądowych może polegać na zwolnieniu od poniesienia albo ułamkowej lub procentowej ich części, albo określonej ich kwoty, albo niektórych opłat lub wydatków. Może też polegać na przyznaniu zwolnienia co do pewnej części roszczenia lub co do niektórych roszczeń dochodzonych łącznie; roszczenia te lub ich części sąd oznacza w postanowieniu o przyznaniu częściowego zwolnienia od kosztów sądowych. 

Strona częściowo zwolniona od kosztów sądowych obowiązana jest uiścić opłaty oraz ponieść wydatki w takiej wysokości, jaka nie jest objęta zwolnieniem przyznanym przez sąd. 

Czy można złożyć ponowny wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych

W razie oddalenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych strona nie może ponownie domagać się zwolnienia powołując się na te same okoliczności, które stanowiły uzasadnienie oddalonego wniosku. 

Ponowny wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, oparty na tych samych okolicznościach, podlega odrzuceniu. Na odrzucenie wniosku nie przysługuje zażalenie. 

Czy zwolnienie od kosztów sądowych może być cofnięte

Sąd cofa zwolnienie od kosztów sądowych, jeżeli okazało się, że okoliczności, na podstawie których je przyznano, nie istniały lub przestały istnieć. 

W obu wypadkach strona obowiązana jest uiścić wszystkie przepisane opłaty oraz zwrócić wydatki. Jednakże w wypadku, gdy okoliczności, na podstawie których przyznano zwolnienie przestały istnieć sąd może obciążyć stronę obowiązkiem uiszczenia wszystkich przepisanych opłat oraz zwrotu wydatków także częściowo, stosownie do zmiany, jaka nastąpiła w stosunkach tej strony. 

Co grozi za podawanie nieprawdziwych okoliczności we wniosku o zwolnienie

W przypadku, gdy strona uzyskała zwolnienie od kosztów sądowych na podstawie świadomego podania nieprawdziwych okoliczności, sąd, cofając zwolnienie, skazuje na grzywnę w wysokości do 1000 złotych. Niezależnie od obowiązku uiszczenia grzywny strona powinna uiścić wszystkie przepisane opłaty i pokryć obciążające ją wydatki. 

Osobę, która ponownie zgłosiła wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, świadomie podając nieprawdziwe okoliczności o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania, sąd, odrzucając wniosek, skazuje na grzywnę w wysokości do 2000 złotych.