Tematy - Spadkobierca, Postępowanie spadkowe

Uznanie za niegodnego dziedziczenia i wydziedziczenie mają podobne skutki i zdarza się, że są mylone. Trzeba jednak wiedzieć, iż to odmienne instytucje prawa spadkowego. Czym się różnią? Jakie są aktualne przepisy?

Chociaż w 2025 r. nie zmieniły się przepisy dotyczące postępowania spadkowego, to warto przypomnieć o najważniejszych terminach. Ich przegapienie może mieć poważne skutki dla spadkobiercy.

Nawet jeśli senior zaczął pobierać emeryturę z ZUS jeszcze przed śmiercią, to jeśli miał zgromadzone środki na subkoncie, w ciągu dwóch lat należą się one spadkobiercom. ZUS sam z siebie jednak nie wykona w tym kierunku żadnego ruchu. Trzeba bowiem najpierw złożyć wniosek o wypłatę gwarantowaną, o czym wciąż rodzina i krewni zmarłego emeryta z reguły nie wiedzą.

Zgodnie z Kodeksem cywilnym prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Jest to zasada, od której przepisy przewidują wyjątki. Jakie? Oto przykładowe sytuacje!

Rząd opublikował projekt nowelizacji kodeksu cywilnego. Wprowadza istotne zmiany w testamentach. Dopuszczono możliwość nagrania testamentu w formie zapisu obrazu i dźwięku. Co więcej takiego nagrania może dokonać osoba będąca obok testatora-spadkodawcy (w tym tuż przed jego śmiercią).

Rozbieżne postanowienia spadkowe uniemożliwiają spadkobiercom podjęcie działań takich jak podział majątku czy sprzedaż. Jakie zmiany proponuje resort sprawiedliwości?

W odstępie kilkunastu lat ten sam sąd wydał dwa prawomocne postanowienia o nabyciu spadku po tej samej osobie. Odmiennie uregulował jednak kwestie dziedziczenia. Pierwsze postanowienie stwierdziło nabycie spadku w całości przez żonę spadkodawcy na podstawie testamentu, drugie zaś – nabycie spadku z mocy ustawy przez syna, córkę i żonę zmarłego. Skargę nadzwyczajną w tej sprawie złożył Rzecznik Praw Obywatelskich.

Kogo sąd wezwie na rozprawę? Kto zostanie zawiadomiony o odrzuceniu spadku? Jakie nowe kompetencje uzyska sąd spadku? Oto kilka ważnych nowości w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku.

Gdy spadkobierca dziedziczy majątek z długami, to może być odpowiedzialny za spłatę tych zobowiązań, włącznie z naliczonymi odsetkami wymagalnymi na dzień otwarcia spadku. Polskie prawo spadkowe przewiduje jednak pewne ograniczenia odnośnie odpowiedzialności spadkobierców za długi spadkowe. Jakie?

Przyjęcie spadku pozwala spadkobiercy nie tylko zdecydować, że chce dziedziczyć, ale także – w jakim zakresie będzie odpowiadał za długi spadkowe. Czy zawsze spadkobierca musi spłacać odziedziczone długi? Jak można ograniczyć odpowiedzialność za długi spadkowe?

Akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza jest jednym ze sposobów ustalenia, kto nabył spadek pozostawiony przez zmarłego. Kiedy możliwe jest stwierdzenie nabycia spadku u notariusza? Ile kosztuje akt poświadczenia dziedziczenia?

Skala problemu podwójnych postanowień spadkowych nie zmniejsza się – wynika ze spraw prowadzonych w Biurze RPO. Uniemożliwia to działania prawne spadkobierców wobec nieruchomości, jak wpis w księdze wieczystej, podział majątku, nie mówiąc o jego sprzedaży.

Przedmiotem dziedziczenia mogą być zarówno aktywa pieniężne jak i zobowiązania podatkowe.

Subkonto ZUS. Osoby, które przeszły na emeryturę po osiągnięciu wieku emerytalnego i posiadają subkonto w ZUS, mogą wskazać osoby, które będą miały prawo do wypłaty gwarantowanej po śmierci świadczeniobiorcy.

Rząd prowadzi aktualnie prace nad ustawą, której przedmiotem będzie nowelizacja Kodeksu cywilnego. W tej chwili projekt jest na etapie opiniowania, a Ministerstwo Sprawiedliwości zamierza wdrożyć zmiany w życie jeszcze w 2022 roku. Tematem prac są przepisy dotyczące części IV Kodeksu, czyli normujące postępowanie spadkowe. Wyjaśniamy, co ulegnie zmianie w tym zakresie i czy w realny sposób przyczyni się to do usprawnienia postępowań spadkowych.

Projekt nowelizacji Kodeksu cywilnego przewiduje ważne zmiany w prawie spadkowym. Mają one przeciwdziałać niektórym przeszkodom, które występują w postępowaniach spadkowych.

Ważne zmiany w prawie spadkowym zawiera projekt przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Dotyczą one m.in. nowej przesłanki niegodności dziedziczenia.

Jedną z możliwości odrzucenia spadku po osobie bliskiej w Polsce, gdy samemu mieszka się za granicą jest udanie się do konsula Rzeczypospolitej Polskiej we właściwym terytorialnie urzędzie i złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Jak wygląda odrzucenie spadku przed konsulem?

Zachowek jest bardzo złożoną instytucją prawa spadkowego. Przepisy go regulujące zawarte są w w kodeksie cywilnym w księdze czwartej dotyczącej spadków, są one dość jasne i klarowne, jednak tylko z pozoru. Prowadząc sprawę o zachowek adwokat musi być bardzo ostrożny i przewidzieć, a przede wszystkim sprawdzić wszystkie możliwe sytuacje prawne związane ze spadkiem m.in. możliwość wydziedziczenia jednego z uprawnionych do zachowku, odrzucenie spadku, niegodność dziedziczenia, rozwód, wcześniejsza darowizna itp. Każda taka sprawa wymaga indywidualnego podejścia i dogłębnej analizy.

Ważne zmiany dotyczące opłat w sprawach cywilnych m.in. spadkowych i rodzinnych przewiduje uchwalona w lipcu 2019 r. nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Wiele stawek opłat ulegnie podwyższeniu.

Sąd Najwyższy rozpatrzył pierwszą skargę nadzwyczajną. Wyrok uchylił orzeczenie spadkowe, wydane przez jeden z sądów rejonowych w 2000 r.

Spadkobierca, wedle własnej woli, może spadek przyjąć bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też ten spadek odrzucić. Na złożenie stosownego oświadczenia spadkobierca ma 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swego powołania.

Nic nie jest wieczne, również sądowe postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, które w pewnych okolicznościach może zostać zmienione przez sąd. Aby jednak doszło do zmiany postanowienia, musi zaistnieć uzasadnione przypuszczenie, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, nie jest spadkobiercą lub że jej udział w spadku jest inny niż stwierdzony.

Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku ma na celu rozwianie wątpliwości co do statusu spadku i osób uczestniczących w tym postępowaniu. Prawo do złożenia wniosku do sądu o wszczęcie postępowania ma każda osoba mająca interes prawny w stwierdzeniu nabycia spadku. Jak powinien wyglądać taki wniosek?

Spadkobiercy dziedziczą cały majątek po spadkodawcy, w tym konieczność spłaty zaległych rat alimentów. Jeżeli zaległości były wyższe, niż 500 zł, które regulował Fundusz Alimentacyjny, to różnica między zasądzonym świadczeniem, a wypłacanym, wchodzi w skład spadku jako dług. Istnieje jednak pewien sposób na to by uniknąć tego zobowiązania - jak to zrobić?

Spadek to ogół praw i obowiązków majątkowych zmarłego przechodzących na spadkobierców z chwilą śmierci spadkodawcy. Przedstawiamy najważniejsze informacje odnośnie dziedziczenia.

W pierwszej kolejności roszczenie o zachowek powinniśmy kierować przeciwko spadkobiercom zmarłego. Co możemy zrobić w sytuacji, gdy od nich nie możemy otrzymać należnego nam zachowku?

Decyzja o odpowiedzialności spadkobiercy za długi spadkowe może być wydawana w ciągu 5 lat tj. do czasu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Wniosek taki płynie z uchwały NSA w Warszawie z 23 maja 2016 r. Co to oznacza w praktyce?

W dniu 18 października 2015 r. weszła w życie niezbyt obszerna, lecz doniosła, a wręcz fundamentalna zmiana przepisów kodeksu cywilnego i kilku innych ustaw dotycząca spadkobrania. Zmiana ta jest na tyle ważna dla (niestety) każdego, że opisywały ją nie tylko branżowe, kierowane do prawników, gazety i portale internatowe. Żeby uniknąć błędu ważne jest dość precyzyjne przedstawienie tego co się zmieniło, stąd uznaliśmy, że temat ten warto choć zwięźle poruszyć w naszym Radarze Prawnym.

Nowelizacja prawa spadkowego weszła w życie w niedzielę. Wprowadza zasadę dziedziczenia długów tylko do wysokości odziedziczonego majątku. Przyczynia się również do większej ochrony spadkobierców.

Co do zasady czynienie nakładów na majątek przyszłego spadkodawcy może mieć wpływ na dziedzicznie po nim. Sytuacja osoby czyniącej nakłady uzależniona jest jednak od tego czy osoba ta zostanie spadkobiercą po osobie starszej, a także od tego w jakim celu uczyniła nakłady na majątek spadkowy.

Umowny dział spadku możliwy jest tylko i wyłącznie w jednej sytuacji – gdy spadkobiercy porozumieją się w kwestii spadku i nie wystąpią z roszczeniami sądowymi. W porównaniu do sądowego działu spadku, umowny dział spadku jest szybszy i tańszy. W jakiej formie można zawrzeć taką umowę i co powinna zawierać?

Zwiększona ochrona spadkobierców przed dziedziczeniem długów spadkowych po rodzicach to główne założenie nowych przepisów dotyczących dziedziczenia. W miejsce dotychczas obowiązującej odpowiedzialności nieograniczonej wprowadzona zostanie zasada odpowiedzialności za długi spadkowe z dobrodziejstwem inwentarza.

Domniemanie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza to jedna ze zmian wprowadzonych do postępowania spadkowego nowelizacją z dnia 12 sierpnia 2014 roku. Czy ograniczenie odpowiedzialności za długi spadkowe poprzez założenie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza jest korzystne dla spadkobierców?

Wprowadzenie prywatnego spisu inwentarza spadku to kolejna, obok ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe, zmiana przyjęta projektem nowelizacji ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Spis inwentarza ma sporządzać – na podstawie wzoru – sam spadkobierca.

Ulga mieszkaniowa na gruncie znowelizowanej 27 grudnia 2013 roku ustawy o podatku od spadków i darowizn rozumiana jest jako konstrukcja umożliwiająca uniknięcie zapłaty podatku od nabytej nieodpłatnie nieruchomości. Kto i na jakich warunkach może skorzystać z ulgi mieszkaniowej?

W sytuacji, gdy długi spadkowe są znaczne i mogą przewyższyć wartość spadku, należy rozważyć odrzucenie spadku, ewentualnie przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. W sytuacji gdy decydujemy się na odrzucenie spadku, pamiętajmy o swoich dzieciach. Jak wygląda procedura odrzucenia spadku?

Testament ustny to szczególna forma sporządzenia ostatniej woli. Dotyczy osób, wobec których zachodzi obawa rychłej śmierci. Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego zapowiada reformę prawa spadkowego w zakresie testamentu ustnego oraz prawa do zachowku.

Oświadczenie o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku jest bezwarunkowe, bezterminowe i nieodwołalne. Jeżeli będzie dotknięte wadami oświadczenia woli, może być objęte bezwzględną nieważnością. W jaki sposób złożyć ważne oświadczenie?

Testament jest wyrazem swobody w decydowaniu o tym, komu chce się przekazać majątek. Testament może być w każdej chwili odwołany przez spadkodawcę, w całości lub częściowo. Bliscy spadkodawcy mogą uniknąć zapłacenia podatku od nabycia spadku. Spadek z długami można odrzucić, ale nie w każdym wypadku jest to możliwe. Kwestie te wyjaśnione zostały poniżej.

Osobom, które byłyby powołane do spadku w drodze ustawy należy się zachowek. Uprawnieni stale niezdolni do pracy bądź małoletni mają prawo do wyższego zachowku w wysokości dwóch trzecich wartości udziału spadkowego, który by im przypadał w drodze dziedziczenia ustawowego.

Problem zachowku powstaje wtedy, jeżeli uprawnieni do zachowku, a należą do nich tylko zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy, zostali wydziedziczeni przez spadkodawcę przez rozporządzenie na wypadek śmierci - testament albo umowę spadkową. Jakie są przesłanki pozbawienia prawa do zachowku w prawie niemieckim?

Testament notarialny jest jedną z najbezpieczniejszych form testamentów zwykłych, który jest traktowany jako dokument urzędowy i musi spełniać określone wymagania ustawowe. W jaki sposób można zatem unieważnić testament notarialny?

Niegodność dziedziczenia jest instytucją uregulowaną przez przepisy księgi czwartej kodeksu cywilnego. Uznanie spadkodawcy za niegodnego dziedziczenia, rodzi bardzo dotkliwe dla niego konsekwencje.

Brak oświadczenia spadkobiercy w przedmiocie przyjęcia lub odrzucenia spadku ma skutkować przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza, a nie - tak jak dotychczas - przyjęciem prostym bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe. Zmiany takie zawiera projekt nowelizacji Kodeksu cywilnego, który obecnie znajduje się w Sejmie.

Dla spadkodawcy dużo korzystniejszy od tradycyjnego rozporządzenia majątkiem jest zapis windykacyjny w testamencie, gdyż swoje dobra może rozdzielić w sposób, w jaki tylko sobie zażyczy.

Brak wspólnych dzieci nie wystarcza do objęcia całego majątku przez małżonka. Bez sporządzenia testamentu i wydziedziczenia w nim osób uprawnionych do zachowku należy wypłacić im odpowiednie części spadku.

Majątek spadkodawcy często dziedziczy wiele osób, co czyni ich współwłaścicielami. Sprawiedliwemu rozdzieleniu między spadkobiercami służy umowa o dział spadku. Zawiera się ją, jeśli wola współspadkobierców jest zgodna.

Zachowek jest uprawnieniem przysługującym najbliższej rodzinie zmarłego w sytuacji, gdy zostali oni pominięci w testamencie. Czy roszczenie o zachowek jest jednak dziedziczne?

Spadkobierca, Postępowanie spadkowe

Niegodny czy wydziedziczony? Prawo spadkowe po zmianach

5 ważnych terminów w postępowaniu spadkowym w 2025 roku [LISTA]

Złóż wniosek do ZUS pieniądze po zmarłym, należą ci się jego składki emerytalne jako wypłata gwarantowana

Nie wszystko dziedziczymy. Co nie wchodzi w skład spadku? [5 przykładów]

Wielkie zmiany w testamentach i spadkach. Będzie testament audiowizualny [projekt nowelizacji kodeksu cywilnego]

MS przygotowuje zmiany w postępowaniu spadkowym. Mają zapobiegać rozbieżnym decyzjom sądów

Jeden spadkodawca, ale dwie odmienne decyzje sądu. RPO składa skargę nadzwyczajną

Postępowanie spadkowe ma być szybsze. Co się zmieni i od kiedy?

Czy spadkobierca płaci odsetki za długi spadkowe?

Przyjęcie spadku w 2023. Czy zawsze trzeba spłacać długi spadkodawcy?

Akt poświadczenia dziedziczenia. Czyli jak stwierdzić nabycie spadku u notariusza w 2023

RPO interweniuje w sprawie podwójnych postanowień spadkowych

Podatki w prawie spadkowym

Masz subkonto w ZUS? Wyznacz spadkobierców!

Postępowanie spadkowe – zmiany Kodeksu cywilnego w 2022 roku

Prawo spadkowe do zmiany, czyli zapowiadana nowelizacja KC

Prawo spadkowe - planowane zmiany

Odrzucenie spadku przed konsulem - jak i kiedy?

Zachowek - czym jest, kiedy i komu przysługuje i jak go obliczyć?

Opłaty w sprawach rodzinnych i spadkowych 2019 – ważne zmiany

Pierwsza skarga nadzwyczajna w SN zakończona uchyleniem orzeczenia spadkowego

Oświadczenie o przyjęciu spadku z mocy ustawy 2019 – WZÓR

Jak zmienić postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku?

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku z testamentu 2018/2019 – WZÓR

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku z ustawy 2018/2019 – WZÓR

Spadkodawca zalegał z alimentami? Możesz odziedziczyć spory dług - jak tego uniknąć?

Spadek 2018 – wszystko co musisz wiedzieć

Przeciwko komu kierować roszczenie o zachowek?

Decyzja o odpowiedzialności spadkobiercy za długi spadkowe - termin

Zmiany w prawie spadkowym

Zmiany w prawie spadkowym

Czy czynienie nakładów na majątek osoby starszej ma wpływ na dziedziczenie po takiej osobie?

Czym jest umowa o dział spadku?

Ochrona przed dziedziczeniem długów po rodzicach

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza

Prywatny spis inwentarza spadku

Ulga mieszkaniowa

Odrzucenie spadku w polskim prawie

Testament ustny – zmiany w prawie spadkowym

Kiedy oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku jest nieważne?

Odrzucenie obciążonego długami spadku

Kto ma prawo do wyższego zachowku?

Pozbawienie prawa do zachowku w prawie niemieckim

Unieważnienie testamentu notarialnego

Niegodność dziedziczenia

Odpowiedzialność spadkobiercy za długi do wartości stanu czynnego spadku

Korzyści zapisu windykacyjnego w testamencie

Zabezpieczenie wdowców przed płaceniem zachowku

Dział spadku u notariusza

Dziedziczenie prawa do zachowku