Testament ustny – zmiany w prawie spadkowym

Testament szczególny

Testament ustny jest formą testamentu szczególnego. Uregulowany został w art. 952 Kodeksu cywilnego. Może zostać sporządzony tylko w ściśle określonych przez ustawę okolicznościach. Do testamentów szczególnych zaliczamy także testament sporządzony na polskim statku morskim lub powietrznym oraz testament wojskowy.

Testament ustny

Pierwszym warunkiem uzasadniającym sporządzenie ostatniej woli w takiej formie jest obawa rychłej śmierci spadkodawcy. „Obawa rychlej śmierci” jest pojęciem niedookreślonym. Konieczne jest badanie zaistnienia tej przesłanki w każdym, konkretnym stanie faktycznym. Jak stwierdził Sąd Najwyższy obawa rychłej śmierci nie może być utożsamiana z lękiem ani strachem przed śmiercią. Wymaga bowiem świadomości po stronie spadkodawcy zbliżającej się śmierci (postanowienie SN z dnia 15 lutego 2008 r., I CSK 381/07). Obawa może być wynikiem podeszłego wieku, nagłej choroby, nieszczęśliwego wypadku. Istotna rolę odgrywają także subiektywne przekonania samego spadkodawcy oparte na rzeczywistych zdarzeniach.

Testament ustny sporządzony przed samobójstwem nie może być uznany za sporządzony w warunkach obawy o rychłą śmierć.

Druga przesłanką, która umożliwia sporządzenie testamentu we wskazanej formie jest szczególna okoliczność uniemożliwiająca lub w znaczny sposób utrudniająca zachowanie zwykłej formy testamentu. Pod tym pojęciem rozumiany jest szereg zjawisk. Od klęsk naturalnych począwszy, po brak umiejętności pisania testatora czy nieważność testamentu allograficznego.

Dla swej ważności testament ustny wymaga jednoczesnej obecności co najmniej trzech osób – świadków. W ich obecności testator musi wyrazić wolę testowania i treść rozrządzeń.

Zobacz również: Kiedy testament ustny jest ważny

Potwierdzenie treści

Testament sporządzony ustnie wymaga potwierdzenia jego treści. Może ono nastąpić w dwóch formach: pisemnej i sądowej, które wzajemnie się wykluczają. Pismo stwierdzające treść testamentu powinno być sporządzone przez jednego ze świadków lub przez osobę trzecią. Powinno ono zawierać miejsce, datę i treść złożonego oświadczenia woli, miejsce i datę potwierdzenia testamentu, podpis testatora, świadków i osoby sporządzającej pismo.

Drugim sposobem jest potwierdzenie sądowe. Treść zostaje ustalona i potwierdzona przez zgodne oświadczenia świadków złożone przed sądem. Jest to rozwiązanie ograniczone czasowo, może nastąpić tylko w ciągu 6 miesięcy od otwarcia spadku. Niepotwierdzenie treści testamentu ustnego skutkuje jego nieważnością.