Pozbawienie prawa do zachowku w prawie niemieckim

Niemiecki kodeks cywilny  inaczej jak polski kodeks cywilny nie używa pojęcia wydziedziczenia w przypadku pozbawienia zachowku. W Niemczech bardzo rozpowszechniony jest wspólny testament małżonków, tzw. Berliner Testament albo umowa spadkowa, w których małżonkowie ustanawiają się wzajemnie jako jedynych spadkobierców na wypadek zgonu jednego z nich. Powoduje to wydziedziczenie wszystkich innych spadkobierców ustawowych.

Ograniczenie swobody testowania potwierdził Związkowy Sąd Konstytucyjny (Bundesverfassungsgericht, Az.: 1 BvR 1644/00 i 1 BvR 188/03). Sąd ten uznał, że niezbywalne i niezależne od potrzeb materialnych  prawo dzieci do udziału w spadku jest gwarantowane przez art. 14 ust 2 zd. 1 (prawo dziedziczenia) w związku z art. 6 ust. 1 (ochrona małżeństwa i rodziny) niemieckiej Konstytucji, a więc nie tylko zgodne z konstytucją.

Pozbawienie prawa do zachowku osób najbliższych

Spadkodawca może tylko w wyjątkowych przypadkach pozbawić zachowku dzieci, małżonka albo rodziców. § 2333 BGB ust. 1 (niem. kodeks cywilny) przewiduje, że spadkodawca może pozbawić zstępnego ( dziecka) zachowku jeżeli on:

1. czyha na życie spadkodawcy, jego dziecka albo najbliższej mu osoby,
2. popełnił zbrodnię albo umyślne ciężkie przestępstwo przeciwko powyżej wymienionym osobom,
3. z zamiarem złej woli uchylał się od płacenia ustawowych alimentów dla spadkodawcy,
4. został prawomocnie skazany z powodu umyślnego popełnienia czynu karalnego na przynajmniej jeden rok więzienia bez warunkowego zawieszenia. Popełnienie tego czynu powoduje, że udział w spadku dziecka nie jest dla spadkodawcy do zaakceptowania.

Dotyczy to też przypadku   prawomocnego zarządzenia  umieszczenia zstępnego w zakładzie psychiatrycznym albo w zakładzie odwykowym za popełnienie ciężkiego  umyślnego czynu karalnego. § 2333 ust. 2 BGB stanowi, że powyższy ustęp przepisu stosuje się do zachowku dla rodziców i małżonka.

Powyższe przyczyny są uregulowane wyczerpująco, co oznacza że nie mogą one być rozszerzone albo stosowane analogicznie do innych podobnych przypadków, a więc pozbawienie zachowku w innych przypadkach nie jest prawnie dopuszczalne.

Zobacz również: Zachowek - ile komu się należy i jak go uzyskać?

W jaki sposób można pozbawić prawa do zachowku?

Spadkodawca  może pozbawić spadkobiercę  zachowku tylko w rozporządzeniu na wypadek śmierci (testament albo umowa spadkowa)  z podaniem przyczyn istniejących w chwili sporządzania testamentu. Pozbawienie  spadkobiercy  prawa do zachowku powoduje, że jego dziecko albo dzieci (zstępni) nabywają prawa do zachowku.