REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Darowizna na wypadek śmierci (mortis causa)– czy jest możliwa?

Wioleta Matela-Marszałek
Autorka licznych publikacji o tematyce prawnej
Darowizna na wypadek śmierci (mortis causa)– czy jest możliwa?/Fot. Shutterstock
Darowizna na wypadek śmierci (mortis causa)– czy jest możliwa?/Fot. Shutterstock
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Darowizna na wypadek śmieci (mortis causa) nie została uregulowana ustawowo. Z tego powodu możliwość jej zawarcia wciąż budzi wątpliwości. Czy kwestie dotyczące darowizny na wypadek śmierci zostaną prawnie uregulowane? Czym darowizna mortis causa różni się od zapisu windykacyjnego?

Darowizna na wypadek śmierci

„Ostatnio martwię się o swoje zdrowie i zastanawiam jak najlepiej rozdysponować moim majątkiem na wypadek śmierci. Czy mógłbym w drodze darowizny przekazać mojej córce dom, który stałby się jej własnością dopiero od momentu mojej śmierci?” (Jan)

REKLAMA

Możliwość zawarcia umowy darowizny na wypadek śmierci wciąż i budzi wiele kontrowersji.

W obecnym stanie prawnym instytucja ta nie została uregulowana. Brak jest zarówno przepisów pozwalających na zawarcie takiej umowy, jak i całkowicie jej zakazujących.

Polecamy: Darowizny, spadki, testamenty (PDF)

Uchwała Sądu Najwyższego

W 2013 r. w sprawie tego rodzaju umów wypowiedział się Sąd Najwyższy. Podjął on następującą uchwałę:

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

„Dopuszczalne jest zawarcie umowy darowizny na wypadek śmierci, jeżeli jej przedmiotem są konkretne rzeczy lub prawa, a umowa nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.” (Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2013 r , III CZP 79/13).

Zdaniem SN umowa darowizny mortis causa byłaby niedopuszczalną umową o spadek po osobie żyjącej jedynie wówczas, gdyby jej przedmiotem był cały spadek albo jego ułamkowa część. Gdy przedmiotem darowizny są konkretne rzeczy lub prawa, umowy takiej nie można uznać za umowę o spadek, choćby te rzeczy lub prawa wyczerpywały cały albo prawie cały majątek darczyńcy.

W kwestii sprzeczności takiej umowy z zasadami współżycia społecznego Sąd Najwyższy uznał:

„W niektórych wypowiedziach doktryny podnosi się, że dopuszczenie zawarcia umowy darowizny mortis causa jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, zawarcie bowiem takiej umowy może okazać się niemoralne i ryzykowne dla życia darczyńcy, skoro od jego śmierci zależy, czy i kiedy umowa taka wywrze przewidziane w niej skutki.

REKLAMA

Taka argumentacja podważa jednak sens wszystkich czynności prawnych, które mają wywrzeć skutek z chwilą śmierci podmiotu je dokonującego, w szczególności testamentu. Badanie zgodności umowy darowizny na wypadek śmierci z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.) jest oczywiście nie tylko możliwe, ale również konieczne, musi jednak być każdorazowo dokonywane z uwzględnieniem okoliczności faktycznych konkretnej sprawy”.

W wyroku z dnia 7 maja 2014 r. (I ACa 148/13) Sąd Apelacyjny w Warszawie uznał, iż „sam fakt pogorszenia sytuacji spadkobiercy w następstwie zawarcia przedmiotowych umów nie stanowi o ich sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, bowiem każda umowa darowizny taki skutek wywołuje. Umowy nie można uznać za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego, skoro realizuje ona zgodny cel obu stron (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2013 r., II CSK 106/13, LEX nr 1418879)”.

W praktyce jednak uchwała Sądu Najwyższego nie rozwiała istniejących wątpliwości. Przede wszystkim nie zastępuje ona ustawy. Wiele głosów krytycznych wobec rozstrzygnięcia sądu pojawiło się w doktrynie.

Zastrzeżenia dotyczą m.in. problemów, jakie wiążą się z nieodwołalnością darowizny oraz odpowiedzialnością z tytułu wad darowizny.

Czy darowizna mortis causa zostanie uregulowana w ustawie?

Kwestia uregulowania statusu prawnego darowizn mortis causa była przedmiotem interpelacji poselskiej (nr 1386. Odpowiedzi na nią udzieliła 3 lutego 2020 r. Anna Dalkowska - podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości.

„Aktualnie w Ministerstwie Sprawiedliwości nie są prowadzone prace legislacyjne dotyczące darowizny mortis causa” – czytamy w odpowiedzi na interpelację.

Zdaniem Ministerstwa Sprawiedliwości „tak delikatna i doniosła materia jak stosunki prawne po śmierci, istotna nowość jaką niesie ze sobą ta czynność prawna, oraz okoliczność, że jest ona wyjątkiem od zasady sukcesji uniwersalnej, przemawiają za koniecznością głębszej refleksji nad potrzebą uzupełnienia polskiego systemu prawnego o instytucję darowizny na wypadek śmierci, mającej istnieć obok zapisu windykacyjnego. Należy w tych okolicznościach zapewnić, że Ministerstwo Sprawiedliwości będzie analizowało zasygnalizowane w interpelacji zagadnienie prawne w celu rozważenia potrzeby podjęcia działań legislacyjnych pozwalających rozwiązać swego rodzaju normatywną niepewność związaną z dopuszczalnością dokonania darowizny na wypadek śmierci w polskim systemie prawnym”.

Darowizna mortis causa a zapis windykacyjny

Darowizna mortis causa oraz zapis windykacyjny realizują podobny cel, jakim jest rozdysponowanie poszczególnych składników majątku na wypadek śmierci.

W praktyce jednak darowizna na wypadek śmierci mogłaby zostać odwołana tylko w przypadku rażącej niewdzięczności obdarowanego. Do odwołania zapisu windykacyjnego stosuje się zaś przepisy dotyczące odwołania testamentu.

Zgodnie z Kodeksem cywilnym przedmiotem zapisu windykacyjnego może być:

1) rzecz oznaczona co do tożsamości;

2) zbywalne prawo majątkowe;

3) przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne;

4) ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności;

5) ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej.

Takie zawężenie nie ma zastosowania do darowizn.

Polecamy serwis: Darowizny

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/15
Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
od 1 stycznia i od 1 lipca
od 1 stycznia i od 1 czerwca
od 1 lutego i od 1 lipca
Następne
Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Lex Kamilek: Niespójne przepisy powodują problemy organizacyjne w szkołach. Środowisko pedagogiczne skupia się na biurokracji

Ustawa Kamilka, lub inaczej lex Kamilek, wywołała pewne zamieszanie w kręgach m.in. nauczycieli i dyrektorów szkół. Ich wątpliwości budzi m. in. przepis o konieczności przedstawienia zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego. Ten fragment ustawy pozostawia szerokie pole do interpretacji.

Wcześniejsze emerytury dla tych pracowników w 2025 r.

Wcześniejsze emerytury dla tych pracowników w 2025 r. Kto może liczyć na wcześniejszą emeryturę w 2025 r.? Czy pracownik musi osiągnąć powszechny wiek emerytalny, by uzyskać prawo do emerytury? Co z emeryturami stażowymi?

Zmiany w wypłatach emerytur. Niektórzy szybciej dostaną pieniądze. Może się zmienić sposób wypłaty. Sprawdź zasady.

Zmiany w procesie wypłat emerytur. Wiele osób szybciej dostanie pieniądze. Może się też zmienić sposób wypłaty. Wcześniejsza wypłata i specjalne punkty poboru świadczeń – sprawdź, czy to dotyczy również ciebie.

Większość Polaków nie liczy na godne życie z emerytury. Przygnębiające wyniki badania

W argumenty o odkładaniu na godną, państwową emeryturę nie wierzy blisko 3/4 Polaków. Ich zdaniem waloryzacja emerytur nigdy nie dogoni wzrostu realnych cen. Polacy nie wierzą też w argumenty rządu za wprowadzeniem pełnego ozusowania umów o dzieło i zleceń.

REKLAMA

Rząd jednak wprowadzi zakaz podwyższania cen? Od kiedy, czy dla wszystkich i na jak długo? Sprawdź, jakie rozwiązania są dopuszczalne

Rząd jednak wprowadzi zakaz podwyższania cen? Od kiedy, czy dla wszystkich i na jak długo? Na terenach poszkodowanych przez powódź trwają spekulacje cen. Rząd apeluje do przedsiębiorców i zapowiada konsekwencje.

W piątek ostatnia wypłata czternastej emerytury. Wynosi 1780,96 zł brutto, ale nie wszyscy otrzymają ją w pełnej wysokości

Ostatnia wypłata 1780,96 zł brutto dla emerytów. Emeryci mogą spodziewać się jej już w najbliższy piątek. 20 września 2024 r. prawie 1,29 mln uprawnionych do dodatkowego świadczenia emerytalnego otrzyma czternastą emeryturę. Ile w sumie wyniosły wypłaty czternastych emerytur?

Do 500 zł miesięcznie nie tylko dla osób starszych. Jakie kryteria i orzeczenia? [zmiany 2024 i 2025]

Świadczenie uzupełniające, często nazywane jest „500 plus dla seniora” lub „500 plus dla osób niepełnosprawnych”. Należy jednak pamiętać, iż przysługuje ono nie tylko osobom starszym. Ponadto o przyznaniu pomocy decyduje niezdolność do samodzielnej egzystencji.

MEN i MS: W szkołach zaświadczenia o niekaralności. Na odbiór dziecka. Na wycieczkę. Na basen. Na teatr. Dyrektorka przedszkola o nowych kłopotach

Dziennikarze PAP zwrócili się do MEN i Ministerstwa Sprawiedliwości z serią pytań o zaświadczenia przedstawiane przez osoby odbierające dzieci ze szkoły (np. czy dziadkowie mogą?). I zaświadczenia rodziców opiekujących się dziećmi na wycieczce, na basenie, w teatrze, które w szkołach muszą przedstawiać rodzice opiekujący się dziećmi.

REKLAMA

Będą spore zmiany przepisów dla cudzoziemców w Polsce. Na lepsze? Od kiedy?

Jak co roku, po przerwie wakacyjnej, wypoczęci i naładowani wracamy do trybu pracy. Wyjątkiem nie są nasi ustawodawcy. Choć sporo tematów jest na porządku dziennym, dużo wymaga zmian i poprawy, w poniższym artykule omówimy planowane zmiany dotyczące cudzoziemców, ich pobytu i zatrudnienia w Polsce.

Aktywni rodzice w pracy. Na czym polega warunek łącznej aktywności zawodowej rodziców?

Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” przysługuje w przypadku gdy oboje rodzice osiągają przychód, którego podstawa wymiaru składek wynosi co najmniej 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jest to tzw. warunek łączonego poziomu aktywności zawodowej.

REKLAMA