REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Darowizna na wypadek śmierci (mortis causa)– czy jest możliwa?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Wioleta Matela-Marszałek
Autorka licznych publikacji o tematyce prawnej
Darowizna na wypadek śmierci (mortis causa)– czy jest możliwa?/Fot. Shutterstock
Darowizna na wypadek śmierci (mortis causa)– czy jest możliwa?/Fot. Shutterstock
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Darowizna na wypadek śmieci (mortis causa) nie została uregulowana ustawowo. Z tego powodu możliwość jej zawarcia wciąż budzi wątpliwości. Czy kwestie dotyczące darowizny na wypadek śmierci zostaną prawnie uregulowane? Czym darowizna mortis causa różni się od zapisu windykacyjnego?

Darowizna na wypadek śmierci

„Ostatnio martwię się o swoje zdrowie i zastanawiam jak najlepiej rozdysponować moim majątkiem na wypadek śmierci. Czy mógłbym w drodze darowizny przekazać mojej córce dom, który stałby się jej własnością dopiero od momentu mojej śmierci?” (Jan)

REKLAMA

Możliwość zawarcia umowy darowizny na wypadek śmierci wciąż i budzi wiele kontrowersji.

W obecnym stanie prawnym instytucja ta nie została uregulowana. Brak jest zarówno przepisów pozwalających na zawarcie takiej umowy, jak i całkowicie jej zakazujących.

Polecamy: Darowizny, spadki, testamenty (PDF)

Uchwała Sądu Najwyższego

W 2013 r. w sprawie tego rodzaju umów wypowiedział się Sąd Najwyższy. Podjął on następującą uchwałę:

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

„Dopuszczalne jest zawarcie umowy darowizny na wypadek śmierci, jeżeli jej przedmiotem są konkretne rzeczy lub prawa, a umowa nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.” (Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2013 r , III CZP 79/13).

Zdaniem SN umowa darowizny mortis causa byłaby niedopuszczalną umową o spadek po osobie żyjącej jedynie wówczas, gdyby jej przedmiotem był cały spadek albo jego ułamkowa część. Gdy przedmiotem darowizny są konkretne rzeczy lub prawa, umowy takiej nie można uznać za umowę o spadek, choćby te rzeczy lub prawa wyczerpywały cały albo prawie cały majątek darczyńcy.

W kwestii sprzeczności takiej umowy z zasadami współżycia społecznego Sąd Najwyższy uznał:

„W niektórych wypowiedziach doktryny podnosi się, że dopuszczenie zawarcia umowy darowizny mortis causa jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, zawarcie bowiem takiej umowy może okazać się niemoralne i ryzykowne dla życia darczyńcy, skoro od jego śmierci zależy, czy i kiedy umowa taka wywrze przewidziane w niej skutki.

REKLAMA

Taka argumentacja podważa jednak sens wszystkich czynności prawnych, które mają wywrzeć skutek z chwilą śmierci podmiotu je dokonującego, w szczególności testamentu. Badanie zgodności umowy darowizny na wypadek śmierci z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.) jest oczywiście nie tylko możliwe, ale również konieczne, musi jednak być każdorazowo dokonywane z uwzględnieniem okoliczności faktycznych konkretnej sprawy”.

W wyroku z dnia 7 maja 2014 r. (I ACa 148/13) Sąd Apelacyjny w Warszawie uznał, iż „sam fakt pogorszenia sytuacji spadkobiercy w następstwie zawarcia przedmiotowych umów nie stanowi o ich sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, bowiem każda umowa darowizny taki skutek wywołuje. Umowy nie można uznać za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego, skoro realizuje ona zgodny cel obu stron (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2013 r., II CSK 106/13, LEX nr 1418879)”.

W praktyce jednak uchwała Sądu Najwyższego nie rozwiała istniejących wątpliwości. Przede wszystkim nie zastępuje ona ustawy. Wiele głosów krytycznych wobec rozstrzygnięcia sądu pojawiło się w doktrynie.

Zastrzeżenia dotyczą m.in. problemów, jakie wiążą się z nieodwołalnością darowizny oraz odpowiedzialnością z tytułu wad darowizny.

Czy darowizna mortis causa zostanie uregulowana w ustawie?

Kwestia uregulowania statusu prawnego darowizn mortis causa była przedmiotem interpelacji poselskiej (nr 1386. Odpowiedzi na nią udzieliła 3 lutego 2020 r. Anna Dalkowska - podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości.

„Aktualnie w Ministerstwie Sprawiedliwości nie są prowadzone prace legislacyjne dotyczące darowizny mortis causa” – czytamy w odpowiedzi na interpelację.

Zdaniem Ministerstwa Sprawiedliwości „tak delikatna i doniosła materia jak stosunki prawne po śmierci, istotna nowość jaką niesie ze sobą ta czynność prawna, oraz okoliczność, że jest ona wyjątkiem od zasady sukcesji uniwersalnej, przemawiają za koniecznością głębszej refleksji nad potrzebą uzupełnienia polskiego systemu prawnego o instytucję darowizny na wypadek śmierci, mającej istnieć obok zapisu windykacyjnego. Należy w tych okolicznościach zapewnić, że Ministerstwo Sprawiedliwości będzie analizowało zasygnalizowane w interpelacji zagadnienie prawne w celu rozważenia potrzeby podjęcia działań legislacyjnych pozwalających rozwiązać swego rodzaju normatywną niepewność związaną z dopuszczalnością dokonania darowizny na wypadek śmierci w polskim systemie prawnym”.

Darowizna mortis causa a zapis windykacyjny

Darowizna mortis causa oraz zapis windykacyjny realizują podobny cel, jakim jest rozdysponowanie poszczególnych składników majątku na wypadek śmierci.

W praktyce jednak darowizna na wypadek śmierci mogłaby zostać odwołana tylko w przypadku rażącej niewdzięczności obdarowanego. Do odwołania zapisu windykacyjnego stosuje się zaś przepisy dotyczące odwołania testamentu.

Zgodnie z Kodeksem cywilnym przedmiotem zapisu windykacyjnego może być:

1) rzecz oznaczona co do tożsamości;

2) zbywalne prawo majątkowe;

3) przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne;

4) ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności;

5) ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej.

Takie zawężenie nie ma zastosowania do darowizn.

Polecamy serwis: Darowizny

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Nie domagałbym się "sprawiedliwości" co do emerytury z ZUS, gdyby moja pełna policyjna emka była składową niepełnej służby w połączeniu z przeliczonym cywilem

Do redakcji Infor.pl stale wpływają listy od policjantów, żołnierzy, emerytowanych funkcjonariuszy innych służb o bolączkach systemu emerytalnego. Publikujemy:

Pomysł naprawy emerytur policjanci i żołnierze i innych mundurowych na służbie przed 1999 r.

Dlaczego trzeba naprawić? Żołnierz albo policjant, który rozpoczął służbę np. w 1992 r. i od np. 2011 r. jest na np. emeryturze policyjnej i jednocześnie pracuje w cywilu, nie skorzysta ze składek odprowadzonych do ZUS. W niewielkim zakresie składki mogą podnieść emeryturę policyjną, ale nie ma możliwości otrzymania ze składek odprowadzonych do ZUS emerytury cywilnej. Taka możliwość istnieje dla mundurowych rozpoczynających służbę od 1999 r. Jak to naprawić? Czytelnik przesłał swoje propozycje.

Najnowszy sondaż prezydencki 2 tura 2025 [WYBORY]

Oto najnowszy sondaż prezydencki infor.pl dla 2 tury wyborów 2025 r. Jakie były wyniki sondaży dla drugiej tury pomiędzy Trzaskowskim i Nawrockim? Kto wygra wybory prezydenckie 2025 według sondaży?

Trzaskowski u Mentzena - kiedy? [NA ŻYWO YOUTUBE]

Kiedy Rafał Trzaskowski będzie u Sławomira Mentzena na kanale YouTube? Czy podpisze 8 punktów deklaracji Mentzena? Rozmowa odbywa się w serii "Mentzen grilluje".

REKLAMA

Niestety jestem karany za PESEL. Wstąpiłem do wojska przed 1999 r., po przejściu na emeryturę wojskową 10 lat odprowadzałem składki do ZUS

Kara za PESEL polega na tym, że nasz czytelnik przez PESEL nie może odebrać swoich składek w ZUS (odebrać w formie emerytury cywilnej - drugiej emerytury równolegle wypłacanej do emerytury mundurowej). Czytelnik przepracował jako cywil sporo lat, ZUS pobrał składki, ale nie odda tych pieniędzy w formie emerytury. Przy czym innym emerytom mundurowym (o innym PESELu) ZUS odda.

Renta wdowia: ZUS rusza z decyzjami, już wkrótce wszystko będzie jasne

Prezes ZUS zapowiedział, że od 13 czerwca rozpocznie się automatyczne wydawanie decyzji w sprawie renty wdowiej. Z dotychczasowych danych wynika, że aż 75% złożonych wniosków rokuje pozytywnie. Problemy pojawiają się w co piątym przypadku – brakuje danych o drugim świadczeniu. Część wniosków zostanie też odrzucona.

4 sposoby oszustw „na ZUS”. Jak się nie dać oszukać? Emeryt i rencista musi wiedzieć, czego pracownik ZUS nie ma prawa zrobić

Podszywanie się pod pracowników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych to niestety coraz częstsza metoda oszustów, by wyłudzać pieniądze lub dane osobowe. ZUS ostrzega swoich klientów i zachęca, by próby oszustw zgłaszali na policję. Jakie są najczęstsze sposoby (typy) takich oszustw? Wyjaśnia Małgorzata Korba, rzecznik ZUS w województwie lubelskim.

Nawrocki u Mentzena - kiedy? [NA ŻYWO YOUTUBE]

Karol Nawrocki będzie u Sławomira Mentzena na kanale youtube już dziś o godzinie 13:00. Oto link do rozmowy na żywo "Mentzen grilluje: Karol Nawrocki".

REKLAMA

5. punkt deklaracji Mentzena groźny dla Polski? Opinia wiceszefa MON

Wiceszef MON ocenia, że 5. punkt deklaracji Mentzena jest groźny dla Polski. To jedno z głównych żądań Putina. Czy Ukraina powinna być w NATO?

Pozew o podwyższenie alimentów [WZÓR]

Rolą alimentów jest zaspokajanie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, w szczególności małoletniego dziecka. Kiedy można żądać podwyższenia alimentów? Jak wnieść o podwyższenie alimentów? Co powinno znaleźć się w pozwie?

REKLAMA