REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Darowizna na wypadek śmierci (mortis causa)– czy jest możliwa?

Wioleta Matela-Marszałek
Autorka licznych publikacji o tematyce prawnej
Darowizna na wypadek śmierci (mortis causa)– czy jest możliwa?/Fot. Shutterstock
Darowizna na wypadek śmierci (mortis causa)– czy jest możliwa?/Fot. Shutterstock
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Darowizna na wypadek śmieci (mortis causa) nie została uregulowana ustawowo. Z tego powodu możliwość jej zawarcia wciąż budzi wątpliwości. Czy kwestie dotyczące darowizny na wypadek śmierci zostaną prawnie uregulowane? Czym darowizna mortis causa różni się od zapisu windykacyjnego?

Darowizna na wypadek śmierci

„Ostatnio martwię się o swoje zdrowie i zastanawiam jak najlepiej rozdysponować moim majątkiem na wypadek śmierci. Czy mógłbym w drodze darowizny przekazać mojej córce dom, który stałby się jej własnością dopiero od momentu mojej śmierci?” (Jan)

REKLAMA

Możliwość zawarcia umowy darowizny na wypadek śmierci wciąż i budzi wiele kontrowersji.

W obecnym stanie prawnym instytucja ta nie została uregulowana. Brak jest zarówno przepisów pozwalających na zawarcie takiej umowy, jak i całkowicie jej zakazujących.

Polecamy: Darowizny, spadki, testamenty (PDF)

Uchwała Sądu Najwyższego

W 2013 r. w sprawie tego rodzaju umów wypowiedział się Sąd Najwyższy. Podjął on następującą uchwałę:

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

„Dopuszczalne jest zawarcie umowy darowizny na wypadek śmierci, jeżeli jej przedmiotem są konkretne rzeczy lub prawa, a umowa nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.” (Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2013 r , III CZP 79/13).

Zdaniem SN umowa darowizny mortis causa byłaby niedopuszczalną umową o spadek po osobie żyjącej jedynie wówczas, gdyby jej przedmiotem był cały spadek albo jego ułamkowa część. Gdy przedmiotem darowizny są konkretne rzeczy lub prawa, umowy takiej nie można uznać za umowę o spadek, choćby te rzeczy lub prawa wyczerpywały cały albo prawie cały majątek darczyńcy.

W kwestii sprzeczności takiej umowy z zasadami współżycia społecznego Sąd Najwyższy uznał:

„W niektórych wypowiedziach doktryny podnosi się, że dopuszczenie zawarcia umowy darowizny mortis causa jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, zawarcie bowiem takiej umowy może okazać się niemoralne i ryzykowne dla życia darczyńcy, skoro od jego śmierci zależy, czy i kiedy umowa taka wywrze przewidziane w niej skutki.

REKLAMA

Taka argumentacja podważa jednak sens wszystkich czynności prawnych, które mają wywrzeć skutek z chwilą śmierci podmiotu je dokonującego, w szczególności testamentu. Badanie zgodności umowy darowizny na wypadek śmierci z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.) jest oczywiście nie tylko możliwe, ale również konieczne, musi jednak być każdorazowo dokonywane z uwzględnieniem okoliczności faktycznych konkretnej sprawy”.

W wyroku z dnia 7 maja 2014 r. (I ACa 148/13) Sąd Apelacyjny w Warszawie uznał, iż „sam fakt pogorszenia sytuacji spadkobiercy w następstwie zawarcia przedmiotowych umów nie stanowi o ich sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, bowiem każda umowa darowizny taki skutek wywołuje. Umowy nie można uznać za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego, skoro realizuje ona zgodny cel obu stron (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2013 r., II CSK 106/13, LEX nr 1418879)”.

W praktyce jednak uchwała Sądu Najwyższego nie rozwiała istniejących wątpliwości. Przede wszystkim nie zastępuje ona ustawy. Wiele głosów krytycznych wobec rozstrzygnięcia sądu pojawiło się w doktrynie.

Zastrzeżenia dotyczą m.in. problemów, jakie wiążą się z nieodwołalnością darowizny oraz odpowiedzialnością z tytułu wad darowizny.

Czy darowizna mortis causa zostanie uregulowana w ustawie?

Kwestia uregulowania statusu prawnego darowizn mortis causa była przedmiotem interpelacji poselskiej (nr 1386. Odpowiedzi na nią udzieliła 3 lutego 2020 r. Anna Dalkowska - podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości.

„Aktualnie w Ministerstwie Sprawiedliwości nie są prowadzone prace legislacyjne dotyczące darowizny mortis causa” – czytamy w odpowiedzi na interpelację.

Zdaniem Ministerstwa Sprawiedliwości „tak delikatna i doniosła materia jak stosunki prawne po śmierci, istotna nowość jaką niesie ze sobą ta czynność prawna, oraz okoliczność, że jest ona wyjątkiem od zasady sukcesji uniwersalnej, przemawiają za koniecznością głębszej refleksji nad potrzebą uzupełnienia polskiego systemu prawnego o instytucję darowizny na wypadek śmierci, mającej istnieć obok zapisu windykacyjnego. Należy w tych okolicznościach zapewnić, że Ministerstwo Sprawiedliwości będzie analizowało zasygnalizowane w interpelacji zagadnienie prawne w celu rozważenia potrzeby podjęcia działań legislacyjnych pozwalających rozwiązać swego rodzaju normatywną niepewność związaną z dopuszczalnością dokonania darowizny na wypadek śmierci w polskim systemie prawnym”.

Darowizna mortis causa a zapis windykacyjny

Darowizna mortis causa oraz zapis windykacyjny realizują podobny cel, jakim jest rozdysponowanie poszczególnych składników majątku na wypadek śmierci.

W praktyce jednak darowizna na wypadek śmierci mogłaby zostać odwołana tylko w przypadku rażącej niewdzięczności obdarowanego. Do odwołania zapisu windykacyjnego stosuje się zaś przepisy dotyczące odwołania testamentu.

Zgodnie z Kodeksem cywilnym przedmiotem zapisu windykacyjnego może być:

1) rzecz oznaczona co do tożsamości;

2) zbywalne prawo majątkowe;

3) przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne;

4) ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności;

5) ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej.

Takie zawężenie nie ma zastosowania do darowizn.

Polecamy serwis: Darowizny

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/15
Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
od 1 stycznia i od 1 lipca
od 1 stycznia i od 1 czerwca
od 1 lutego i od 1 lipca
Następne
Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Do 500 zł miesięcznie nie tylko dla osób starszych. Jakie kryteria i orzeczenia? [zmiany 2024 i 2025]

Świadczenie uzupełniające, często nazywane jest „500 plus dla seniora” lub „500 plus dla osób niepełnosprawnych”. Należy jednak pamiętać, iż przysługuje ono nie tylko osobom starszym. Ponadto o przyznaniu pomocy decyduje niezdolność do samodzielnej egzystencji.

MEN i MS: W szkołach zaświadczenia o niekaralności. Na odbiór dziecka. Na wycieczkę. Na basen. Na teatr. Dyrektorka przedszkola o nowych kłopotach

Dziennikarze PAP zwrócili się do MEN i Ministerstwa Sprawiedliwości z serią pytań dotyczących zaświadczeń, które w szkołach muszą przedstawiać rodzice opiekujący się dziećmi. Ich pytania dotyczyły zaświadczeń przedstawianych przez osoby odbierające dzieci ze szkoły (np. czy dziadkowie mogą?). I zaświadczeń rodziców opiekujących się dziećmi na wycieczce, na basenie, w teatrze   

Szykują się spore zmiany przepisów dla cudzoziemców w Polsce. Na lepsze? Od kiedy?

Jak co roku, po przerwie wakacyjnej, wypoczęci i naładowani wracamy do trybu pracy. Wyjątkiem nie są nasi ustawodawcy. Choć sporo tematów jest na porządku dziennym, dużo wymaga zmian i poprawy, w poniższym artykule omówimy planowane zmiany dotyczące cudzoziemców, ich pobytu i zatrudnienia w Polsce.

Aktywni rodzice w pracy. Na czym polega warunek łącznej aktywności zawodowej rodziców?

Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” przysługuje w przypadku gdy oboje rodzice osiągają przychód, którego podstawa wymiaru składek wynosi co najmniej 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jest to tzw. warunek łączonego poziomu aktywności zawodowej.

REKLAMA

MRPiPS: Składki ZUS od umów zlecenia i o dzieło możliwe od 1 stycznia 2026 r. lub 1 stycznia 2027 r.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowuje się do wdrożenia oskładkowania umów zlecenia i umów o dzieło. Wiceminister Sebastian Gajewski poinformował, że decyzja w sprawie terminu wdrożenia reformy jeszcze nie zapadła. Na pewno nie nastąpi to od 1 stycznia 2025 r., może to być 1 stycznia 2026 r. czy 1 stycznia 2027 r.

Odwołanie od orzeczenia o niepełnosprawności. Jak napisać? [punkt 7, przykład, wzór]

Odwołanie jest ważnym pismem w procesie ubiegania się o orzeczenie o niepełnosprawności. Może ono dotyczyć różnych elementów orzeczenia, m.in. punktu 7. W jakim terminie wnosi się odwołanie i do jakiego organu? Oto najważniejsze informacje i przykładowy wzór pisma.

Pomoc rządu dla powodzian 2024: zasiłki, pieniądze na remont i odbudowę domów i budynków gospodarczych, pomoc rzeczowa i psychologiczna

Kancelaria Prezesa Rady Ministrów informuje, że dla osób, które ucierpiały w wyniku powodzi lub podtopień w południowo-zachodniej Polsce w ostatnich dniach, są dostępne różne formy pomocy. Można otrzymać 10 tys. zł bezzwrotnego wsparcia na najpilniejsze potrzeby. Na remont lub odbudowę budynku gospodarczego można dostać do 100 tys. zł, a budynku mieszkalnego – do 200 tys. zł. Przewidziane jest dodatkowe wsparcie dla dzieci oraz osób z niepełnosprawnościami. O pomoc mogą starać się również rolnicy, przedsiębiorcy czy studenci.

Seniorzy mają prawo czuć się oszukani. Brak drugiej waloryzacji i obcięta 14. emerytura

Seniorzy czekali na na podwójną waloryzację emerytur i rent, ale się nie doczekali. Liczyli też na wyższe 14. emerytury, ale się zawiedli. Mogą więc czuć się oszukani, ponieważ wcześniejsze zapowiedzi wskazywały na to, że będzie inaczej.

REKLAMA

Urlopy i zasiłki dla rodziców

Urlopy i zasiłki dla rodziców. Jakie urlopy przysługują rodzicom? Na jakie zasiłki mogą liczyć? Ile dni przysługuje rodzicom na opiekę nad dzieckiem? Czy zwolnienie od pracy na opiekę nad dzieckiem przechodzi na kolejny rok?

Bezpłatna konsultacja i webinarium. Wsparcie we wdrożeniu ustawy o sygnalistach

Już 25 września 2024 roku wchodzą w życie przepisy ustawy o ochronie sygnalistów nakładające na pracodawców obowiązek opracowania wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych. Jesteś gotowy na te zmiany? A może masz pytania dotyczące ustawy o sygnalistach? Zadbaj o zgodność z przepisami i skorzystaj z bezpłatnego wsparcia.

REKLAMA