Czy małżonkowie odpowiadają za swoje długi?

Kiedy w 2004 roku uchwalona została nowelizacja Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, prasa bardzo pozytywnie zaopiniowała wprowadzone przez ustawodawcę zmiany. Zwracano uwagę na to, że nowelizacja dostosowuje regulacje do aktualnych uwarunkowań zarówno społecznych jak i gospodarczych. Niestety jak pokazuje praktyka intencje ustawodawcy nie do końca pokryły się z oczekiwaniami społecznymi, a w szczególności oczekiwaniami przedsiębiorców.

Ustawowa wspólność majątkowa

Z chwilą zawarcia małżeństwa dochodzi pomiędzy małżonkami do powstania z mocy ustawy wspólności majątkowej. Co do zasady obejmuje ona wszystko to, co małżonkowie nabywają w trakcie trwania małżeństwa, czyli mówiąc językiem potocznym to, czego „dorabiają się” w czasie związku.

W szczególności do wspólnego majątku należą:
- pobrane wynagrodzenia za pracę,
- dochody z innej działalności zarobkowej (np. gospodarczej),
- dochody z majątku wspólnego (np. czynsz ze wspólnego wynajmowanego mieszkania),
- dochody z majątku osobistego,
- środki zgromadzone na rachunku funduszu emerytalnego.

Obok majątku wspólnego każdy z małżonków zachowuje swój majątek osobisty, do którego przede wszystkim należą prawa majątkowe posiadane przed zawarciem małżeństwa, a także prawa nabyte przez dziedziczenie, darowiznę, zapis, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.

Z czasem dochodzi do stopniowego zanikania majątku osobistego każdego z małżonków, na rzecz majątku wspólnego. Dzieje się tak dlatego, że rzeczy ruchome, jakie małżonkowie posiadali przed zawarciem małżeństwa ( takie jak sprzęt AGD, samochód…) w miarę używania tracą na wartości. Jedynie nieruchomości czy też antyki potrafią utrzymywać swą dotychczasową wartość pomimo upływu czasu.

Zobacz również: Czy niepracujący małżonek ma prawo do majątku wspólnego?

Odpowiedzialność za długi

W chwili obecnej w prawie cywilnym jeden małżonek nie odpowiada już za długi drugiego małżonka. Małżonek dłużnik odpowiada przed wierzycielami jedynie majątkiem osobistym, wynagrodzeniem za pracę lub z tytułu innych dochodów. A jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, odpowiada także z przedmiotów wchodzących w skład tego przedsiębiorstwa.

Podczas egzekucji wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku wspólnego małżonków tylko wtedy, gdy zobowiązanie zostało zaciągnięte za zgodą drugiego z nich.

Zgoda na zaciągnięcie zobowiązania przez drugiego z małżonka

Nie do końca jednak wiadomo, jak miałoby wyglądać takie wyrażanie zgody na zaciągnięcie zobowiązania przez drugiego z małżonków w profesjonalnym obrocie gospodarczym. Obrocie, który charakteryzuje szybkość, a często spontaniczność podejmowanych decyzji. Wspólnicy spółek osobowych codziennie zawierają szereg umów, zaciągają liczne kredyty kupieckie, tj. nabywają towar i usługi z odroczonym terminem płatności. Aby w takich przypadkach interes wierzycieli (firm usługowych, budowlanych…) został w pełni zabezpieczony w każdym przypadku zaciągający zobowiązanie wspólnik musiałby dokonywać czynności prawnej wespół z małżonkiem, co praktycznie nie jest możliwe do zrealizowania.