REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Małżeńskie jubileusze w Polsce – czy państwo powinno płacić za wierność? Dlaczego potrzebne są regulacje, które umożliwią uhonorowanie par z długim stażem?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Długoletnie małżeństwo pod lupą prawa. Dlaczego jubileusze wymagają ustawowego uregulowania?
Długoletnie małżeństwo pod lupą prawa. Dlaczego jubileusze wymagają ustawowego uregulowania?
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Małżeńskie jubileusze w Polsce, czyli uhonorowanie par, które wspólnie przeżyły 50, 60 czy 70 lat, stało się pięknym zwyczajem kultywowanym przez samorządy w całym kraju. W wielu gminach jubilaci otrzymują nie tylko medale „Za długoletnie pożycie małżeńskie”, ale także listy gratulacyjne, nagrody rzeczowe czy nawet świadczenia pieniężne. Problem pojawia się jednak wtedy, gdy wkracza prawo – Regionalne Izby Obrachunkowe i sądy administracyjne wskazują, że brak jest jednoznacznej podstawy ustawowej do finansowania takich gratyfikacji ze środków publicznych. Pojawia się więc pytanie: czy państwo powinno płacić za wierność i wspólne życie małżonków? Dyskusja wokół jubileuszy małżeńskich dotyka nie tylko kwestii tradycji i wartości rodzinnych, ale także zasady legalizmu, konstytucyjnej równości obywateli i ograniczeń prawa finansów publicznych. Spór o to, jak uregulować świadczenia dla małżeńskich jubilatów, trafił już do Senatu – i może zadecydować o przyszłości tego wyjątkowego zwyczaju.

rozwiń >

Złote, Diamentowe czy Szmaragdowe Gody od lat budzą wzruszenie – bo kto nie pochyli się z uznaniem nad parą, która razem przeżyła 50, 60 czy 70 lat? Polskie samorządy dostrzegły, że warto te jubileusze celebrować. W wielu miastach i gminach wręcza się medale, listy gratulacyjne, a często także świadczenia pieniężne.

REKLAMA

REKLAMA

Jednak ten piękny zwyczaj coraz częściej staje się przedmiotem sporu prawnego. Regionalne Izby Obrachunkowe i sądy administracyjne wskazują, że samorządy nie zawsze mają podstawę prawną do wypłaty świadczeń jubileuszowych. A skoro pojawiają się wątpliwości co do legalności, naturalnym pytaniem jest: czy nie czas, by ustawodawca jasno uregulował tę kwestię?

Jubileusze małżeńskie - jakie kompetencje mają samorządy? Prawo przewiduje konkretne mechanizmy prawne

Podstawą działania gmin, miast czy powiatów jest Konstytucja RP i ustawa o samorządzie gminnym z 1990 r. Zgodnie z art. 7 tej ustawy, do zadań własnych gminy należy „zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty”. W praktyce oznacza to, że każda uchwała rady gminy czy zarządzenie prezydenta miasta musi mieć oparcie w katalogu zadań własnych lub wprost w ustawie szczegółowej.

Przyznawanie nagród pieniężnych małżonkom-jubilatom to forma świadczenia finansowego ze środków publicznych. A tu obowiązuje zasada legalizmu: wydatkowanie środków budżetowych musi mieć wyraźną podstawę ustawową. I właśnie w tym miejscu zaczyna się spór: czy „uhonorowanie długoletniego pożycia małżeńskiego” można uznać za zaspokajanie potrzeb wspólnoty?

REKLAMA

Jaka jest praktyka w samorządach? Gesty miast i gmin, które wyprzedzają aktualne prawo

Bobrowniki

W Biuletynie Informacji Publicznej znajdziemy procedurę Urzędu Gminy Bobrowniki pod tytułem: „Nadania medali za długoletnie pożycie małżeńskie”. To procedura wynikająca z dekretu Prezydenta RP z 1960 r. o orderach i odznaczeniach, który przewiduje medal „Za długoletnie pożycie małżeńskie”.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Parom obchodzącym 50-lecie pożycia małżeńskiego zostają nadane medale, które w imieniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wręcza Wójt Gminy Bobrowniki. Każda odznaczona medalami para małżeńska otrzymuje gratyfikację pieniężną. Ponadto, uroczystości są organizowane dla par małżeńskich, które obchodzą 60, 65 i 70 rocznicę pożycia małżeńskiego. Pary te również otrzymują gratyfikację finansową.

Czechowice-Dziedzice

Tutaj samorząd poszedł dalej – poza medalem i listem gratulacyjnym, wprowadzono również nagrodę pieniężną w wysokości 250 zł dla każdego z małżonków. Nagrodę tę ustanowił zarządzeniem z dnia 10 maja 2007 r. Burmistrz Czechowic-Dziedzic.

Chorzów

Jeszcze bardziej szczegółowe rozwiązanie. W zarządzeniu Prezydenta Miasta Chorzowa z dnia 12 stycznia 2009 roku ustalono konkretne kwoty gratyfikacji finansowych dla mieszkańców Chorzowa z okazji Długoletniego Pożycia Małżeńskiego:

  1. Złote Gody (50-lecie pożycia) – 488,00 zł brutto dla pary Jubilatów
  2. Szmaragdowe Gody (55-lecie pożycia) – 488,00 zł brutto dla pary Jubilatów
  3. Diamentowe Gody (60-lecie pożycia) – 610,00 zł brutto dla pary Jubilatów
  4. Żelazne Gody (65-lecie pożycia) – 732,00 zł brutto dla pary Jubilatów

To przykład prawidłowego osadzenia świadczenia w prawie lokalnym. Choć wciąż pojawia się pytanie: czy samorząd ma kompetencję ustawową, by wprowadzać takie świadczenia?

Kwidzyn, Pszczyna, Mysłowice

W tych gminach stosuje się gratyfikacje powiązane z wysokością minimalnego wynagrodzenia, bony albo nagrody rzeczowe. Lokalne akty prawne są uchwalane przez rady gmin, a następnie zatwierdzane przez wojewodów w ramach nadzoru prawnego.

"Do tej pory taka gratyfikacja finansowa była przyznawana jako zasiłek celowy przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Dalej jednak tak nie możemy robić, dlatego podjęliśmy decyzję, aby uhonorować mieszkańców w inny sposób. Małżeństwa, które otrzymają od prezydenta medal, otrzymają również jednorazowe świadczenie pieniężne z naszego budżetu, w wysokości 50 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę dla danej pary małżeńskiej" – wyjaśnia Ewa Nowogrodzka, wójt gminy Kwidzyn.

Katowice

Uchwała Rady Miasta w Katowicach z dnia 27 czerwca 2005 r. zakłada, że dla mieszkańców miasta Katowice nagrody za długoletnie pożycie małżeńskie przysługują w następującej wysokości:

  • z okazji 50 lat pożycia małżeńskiego – 700 zł (słownie siedemset złotych brutto),
  • z okazji 60 i 65 lat pożycia małżeńskiego – 800 zł (słownie osiemset złotych brutto),
  • z okazji 70 i 75 lat pożycia małżeńskiego – 1000 zł (słownie jeden tysiąc złotych brutto).

Dwadzieścia lat temu Rada Miasta w Katowicach podjęła uchwałę, w której nie przewidziano sytuacji, że ktoś mógłby świętować aż 80 lat wspólnego pożycia małżeńskiego. Okazuje się jednak, że życie potrafi zaskakiwać i niektórzy małżonkowie osiągają ten wyjątkowy, niemal nieprawdopodobny jubileusz.

Tczew – przykład sporu prawnego, który zakończył się w sądzie administracyjnym

Najgłośniejszym przykładem jest Tczew. Samorząd uchwalił świadczenia jubileuszowe w postaci bonów podarunkowych od 1000 do 3000 zł w zależności od stażu małżeńskiego. W 50. rocznicę pożycia małżeńskiego Tczew przyznawał bon podarunkowy o wartości 1000 zł, a potem co pięć lat wartość bonu wzrastała o 500 zł. A więc na szmaragdowe gody (55. rocznicę ślubu) dostawało się 1500 zł, na diamentowe gody (60. rocznicę) - 2000 zł, na żelazne gody (65. rocznicę ślubu) - 2500 zł, a na kamienne gody (70. rocznicę ślubu) - 3000 zł.

Regionalna Izba Obrachunkowa w Gdańsku zakwestionowała jednak legalność uchwały. RIO uznała, że:

  • brak jest wyraźnej podstawy ustawowej do przyznawania świadczeń pieniężnych za długoletnie pożycie małżeńskie,
  • samorząd przekroczył swoje kompetencje, ponieważ nagrody pieniężne nie służą „zaspokajaniu zbiorowych potrzeb wspólnoty”, lecz stanowią formę indywidualnego świadczenia socjalnego.

Spór trafił do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku. W wyroku z 7 marca 2013 r. (sygn. III SA/Gd 21/13) sąd przyznał rację RIO i stwierdził nieważność uchwały. Sąd uznał, że "brak było podstaw prawnych upoważniających Radę Miasta S. G. do podjęcia uchwały nr [...] z dnia 29 sierpnia 2012 r. Podjęta ona została, jak słusznie wskazał organ nadzorczy z naruszeniem wyrażonej w art. 7 Konstytucji RP zasady legalizmu, zobowiązującej organy władzy publicznej, w tym również organy jednostek samorządu terytorialnego, do działania na podstawie i w granicach prawa". To orzeczenie jest istotne, bo pokazuje, że bez ustawowej podstawy samorządy nie mogą tworzyć nowych świadczeń pieniężnych – nawet jeśli cel wydaje się ważny społecznie.

Dlaczego świadczenie honorowe dla małżeństw jest potrzebne? Sprawa petycji, która trafiła do Senatu

W 2023 r. wpłynęła do Senatu RP petycja w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej dotyczącej zmiany ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, celem dodania do katalogu świadczeń rodzinnych o świadczenia dla małżonków posiadających przynajmniej 50-letni i dłuższy staż małżeński (P10-11/23). Wskazano w niej, że:

  • istnieje duża rozbieżność w praktykach samorządów,
  • część gmin uhonorowuje małżonków w sposób hojny, inne ograniczają się do listów gratulacyjnych, a jeszcze inne – jak np. Szczecin – odmawiają honorowania w ogóle, powołując się na brak podstaw prawnych,
  • aby uniknąć dalszych sporów i rozbieżności, należy wprowadzić ustawową regulację przewidującą obowiązkowe lub fakultatywne świadczenie honorowe dla małżeństw z co najmniej 50-letnim stażem.

W petycji tej podkreśla się, że skoro ustawodawca przewidział specjalne świadczenie honorowe dla 100-latków, tym bardziej powinno istnieć podobne rozwiązanie dla małżonków, którzy wspólnie przeżyli co najmniej pół wieku. Zobacz artykuł na ten temat: 500 plus dla małżeństw! Nowe świadczenie dla par z długim stażem: od 5000 zł do nawet 8000 zł

Argumenty prawne „za” i „przeciw” - co przeważy?

Argumenty prawne przemawiające za ustawowym rozwiązaniem dotyczą przede wszystkim zasady równości obywateli wobec prawa. Obecnie jedni jubilaci otrzymują nagrody pieniężne, podczas gdy inni nie dostają nic, co prowadzi do nierównego traktowania w zależności od miejsca zamieszkania. Kolejnym istotnym argumentem jest zapewnienie bezpieczeństwa prawnego samorządów – ustawowa regulacja chroniłaby wójtów i rady gmin przed ewentualnymi zarzutami ze strony regionalnych izb obrachunkowych. Nie można też pominąć aspektu aksjologicznego: prawo nie tylko normuje stosunki społeczne, ale również promuje określone wartości, a w tym przypadku wzmacnia i ugruntowuje znaczenie trwałych więzi rodzinnych.

Z kolei argumenty przeciw ustawowej regulacji koncentrują się przede wszystkim na kwestiach finansowych. Każde dodatkowe świadczenie oznacza nowe obciążenie dla budżetu państwa bądź budżetów samorządowych, co w warunkach ograniczonych środków stanowi istotny problem. Krytycy podnoszą również, że rozszerzanie katalogu świadczeń socjalnych nie zawsze jest uzasadnione – nie każde godne podziwu osiągnięcie życiowe musi wiązać się z nagrodą finansową. Wreszcie, pojawia się także ryzyko nadużyć, na przykład zawierania fikcyjnych małżeństw wyłącznie w celu uzyskania świadczenia.

Między tradycją a prawem – czy nagradzanie małżeńskich jubilatów powinno być uregulowane?

Analiza prawna to jedno, ale nie można zapominać o ludzkim wymiarze. Para, która wspólnie przeżyła 50 lat, to nie tylko liczby i przepisy. To przykład wierności i odpowiedzialności – wartości, które w społeczeństwie XXI wieku warto promować także poprzez narzędzia prawne.

Sprawa gratyfikacji dla małżeńskich jubilatów pokazuje, jak cienka bywa granica między pięknym zwyczajem a naruszeniem prawa. Samorządy chcą doceniać swoich mieszkańców, ale prawo finansów publicznych i nadzór RIO przypominają: bez ustawowego upoważnienia nie ma świadczeń pieniężnych.

Dlatego wspomniana inicjatywa w formie petycji do Senatu ma duże znaczenie. Jeśli ustawodawca podejmie temat, Polska zyska jednolity i bezpieczny system nagradzania długoletnich małżeństw. Jeśli nie – praktyka samorządów nadal będzie zróżnicowana i narażona na spory sądowe.

Źródła:

  • https://bip.bobrowniki.pl/kategorie/52-nadanie-medali-za-dlugoletnie-pozycie-malzenskie/artykuly/124-nadanie-medali-za-dlugoletnie-pozycie-malzenskie?lang=PL,
  • https://www.czecho.pl/wiadomosci/5071-zlote-gody-w-dworku-stara-cynkownia-czechowice-dziedzice,
  • https://bip.chorzow.eu/index.php?id=123114435845646742,
  • https://www.portalpomorza.pl/artykul/29884,wojtowa-premia-dla-wytrwalych-malzonkow,
  • https://www.pless.pl/wiadomosci/18074-w-malzenstwie-50-i-60-lat-jubileusz-pszczyna,
  • https://ctmyslowice.pl/artykul/premia-za-wiek-i-staz/1136464,
  • https://fakty.tvn24.pl/zobacz-fakty/tczew-bony-za-dlugie-pozycie-malzenskie-zostana-zlikwidowane-ra995530-ls6331675,
  • https://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/C755174360,
  • https://www.senat.gov.pl/prace/petycje/wykaz-tematow-petycji/petycja,757.html,
  • Uchwała nr XLII/892/05 Rady Miasta Katowice z dnia 27 czerwca 2005 r. w sprawie zasad przyznawania nagród za długoletnie pożycie małżeńskie oraz jubileusz urodzin,
  • https://www.tczewska.pl/artykul/4157,weselni-jubilaci-w-usc-medale-kwiaty-i-toast-szampanem.
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
2 mln kapitału i życie z odsetek w 2025 r. Ile musisz odłożyć, żeby rzucić pracę? Najnowsze wyliczenia

Seniorzy 75+ mogą liczyć na znaczną podwyżkę świadczeń! Od 1 marca 2026 r. dodatek pielęgnacyjny, wypłacany przez ZUS, wzrośnie do 364,59 zł miesięcznie (wzrost o ok. 16 zł). To pieniądze przyznawane z urzędu, bez konieczności składania dodatkowego wniosku. W artykule sprawdzisz, komu dokładnie przysługuje to świadczenie i jaka będzie dokładna waloryzacja.

ZUS zmienia zasady zwolnień lekarskich. 2 miliony L4 do weryfikacji. Kiedy ZUS Cię wezwie?

Liczba zwolnień lekarskich w Polsce dynamicznie rośnie, zwłaszcza z powodu zaburzeń psychicznych. ZUS w odpowiedzi na ten trend intensyfikuje kontrole, a prognozy mówią nawet o 2 milionach weryfikacji L4. Zakład ma prawo skontrolować Cię formalnie i merytorycznie (badanie u orzecznika). Jeśli masz L4 na depresję lub lęki, musisz ściśle przestrzegać zaleceń, bo w razie naruszenia ZUS może cofnąć zasiłek chorobowy za cały okres.

Emerytura stażowa 3500 zł od ZUS. Kto dostanie ją już w 2026 r.? Jest warunek 38 lub 39 lat pracy

Emerytury stażowe to długo oczekiwana reforma umożliwiająca wcześniejsze przejście na odpoczynek osobom z długim stażem pracy (bez czekania na 60/65 lat). Projekt ma wejść w życie w 2026 r. Wiele wskazuje, że minimalne świadczenie wyniesie około 3500 zł. Kluczowy warunek to 38 lat stażu dla kobiet i 39 lat dla mężczyzn oraz fakt, że emerytura musi być wyższa niż minimalna.

688,00 złotych – co najmniej tyle podatku zapłaci pracownik, który dostanie od pracodawcy prezent. O jakie przypadki chodzi?

Wręczenie pracownikowi prezentu (np. bonu, nagrody rzeczowej) z punktu widzenia prawa nie jest miłym gestem, lecz opodatkowanym przychodem. Pracownik może być zmuszony do zapłaty co najmniej 688 zł podatku i składek ZUS od prezentu o wartości 2000 zł. Kluczowe jest, czy prezent pochodzi z Funduszu Świadczeń Socjalnych (ZFŚS) – tylko to daje szansę na uniknięcie wysokiego obciążenia.

REKLAMA

4800 zł dodatku do emerytury za każdy rok opieki! Kto i na jakich warunkach zyska "dodatkowe lata pracy"? Nowy projekt dla kobiet

Tysiące kobiet w Polsce, które poświęciły lata na wychowanie dzieci lub opiekę nad seniorami, borykają się z problemem niskiej emerytury z powodu krótszego stażu. Pojawiły się projekty rekompensat. Kwota 4800 zł rocznego wsparcia dla opiekunów może stać się realna. Kluczowe jest zrozumienie, które przepisy to umożliwiają oraz co to oznacza w kontekście waloryzacji świadczeń i nowych projektów dla seniorów. (392 znaki)

Koniecznie zmień ten kod w dokumentach do 31 stycznia 2026 r. Jeśli tego nie zrobisz, stracisz część emerytury!

Niezbędne zmiany w dokumentacji ubezpieczeniowej stają się faktem. Coraz więcej osób w wieku przedemerytalnym jest wzywanych przez ZUS do weryfikacji danych, zwłaszcza dotyczących okresów nieskładkowych. Konieczność złożenia dokumentu korygującego (np. ZUS Rp-7) w wyznaczonym terminie (często 31 stycznia) ma kluczowe znaczenie. Niedopełnienie tego obowiązku może skutkować nieuznaniem ważnych okresów, co bezpośrednio obniży wysokość przyszłej emerytury. (384 znaki)

Zasiłek pogrzebowy 2026. 7 000 czy 4 000 zł z ZUS? [Przykłady]

Od 1 stycznia 2026 r. wzrasta kwota zasiłku pogrzebowego. Dla członków najbliższej rodziny zasiłek wyniesie 7 000 zł. Będzie to też maksymalna kwota dla pozostałych osób, które poniosły koszty pochówku. W niektórych przypadkach na początku roku wciąż jednak będzie można liczyć na 4 000 zł. Dlaczego?

Uwaga! Już niedługo cofamy zegarki – Polacy znów „zyskają” godzinę snu!

W ostatni weekend października przechodzimy na czas zimowy. O 3:00 w nocy cofniemy zegarki na 2:00 – i choć to dobra wiadomość dla śpiochów, lekarze ostrzegają: zmiana czasu wpływa na zdrowie bardziej, niż myślisz.

REKLAMA

Stawki płatności bezpośrednich i PWK za 2025 rok - aktualizacja MRiRW

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi poinformowało 10 października 2025 r., że minister rolnictwa i rozwoju wsi Stefan Krajewski podpisał rozporządzenie określające wysokość stawek płatności bezpośrednich oraz przejściowego wsparcia krajowego (PWK) na rok 2025.

ZUS zyska nowe uprawnienia i będzie mógł się domagać składek nawet za 20 lat wstecz. Co z kosztami i przychodami przedsiębiorców?

Trwa dyskusjach o przepisach, nad którymi toczą się już prace. Czy ZUS zyska prawo do tego, by domagać się składek za nieograniczony czas wstecz? Co wtedy z rozliczeniami podatkowymi przedsiębiorców? Czy sądy zaleje fala odwołań, a niewydolny już teraz system będzie działał jeszcze gorzej?

REKLAMA