REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Małżeńskie jubileusze w Polsce – czy państwo powinno płacić za wierność? Dlaczego potrzebne są regulacje, które umożliwią uhonorowanie par z długim stażem?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Długoletnie małżeństwo pod lupą prawa. Dlaczego jubileusze wymagają ustawowego uregulowania?
Długoletnie małżeństwo pod lupą prawa. Dlaczego jubileusze wymagają ustawowego uregulowania?
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Małżeńskie jubileusze w Polsce, czyli uhonorowanie par, które wspólnie przeżyły 50, 60 czy 70 lat, stało się pięknym zwyczajem kultywowanym przez samorządy w całym kraju. W wielu gminach jubilaci otrzymują nie tylko medale „Za długoletnie pożycie małżeńskie”, ale także listy gratulacyjne, nagrody rzeczowe czy nawet świadczenia pieniężne. Problem pojawia się jednak wtedy, gdy wkracza prawo – Regionalne Izby Obrachunkowe i sądy administracyjne wskazują, że brak jest jednoznacznej podstawy ustawowej do finansowania takich gratyfikacji ze środków publicznych. Pojawia się więc pytanie: czy państwo powinno płacić za wierność i wspólne życie małżonków? Dyskusja wokół jubileuszy małżeńskich dotyka nie tylko kwestii tradycji i wartości rodzinnych, ale także zasady legalizmu, konstytucyjnej równości obywateli i ograniczeń prawa finansów publicznych. Spór o to, jak uregulować świadczenia dla małżeńskich jubilatów, trafił już do Senatu – i może zadecydować o przyszłości tego wyjątkowego zwyczaju.

rozwiń >

Złote, Diamentowe czy Szmaragdowe Gody od lat budzą wzruszenie – bo kto nie pochyli się z uznaniem nad parą, która razem przeżyła 50, 60 czy 70 lat? Polskie samorządy dostrzegły, że warto te jubileusze celebrować. W wielu miastach i gminach wręcza się medale, listy gratulacyjne, a często także świadczenia pieniężne.

REKLAMA

REKLAMA

Jednak ten piękny zwyczaj coraz częściej staje się przedmiotem sporu prawnego. Regionalne Izby Obrachunkowe i sądy administracyjne wskazują, że samorządy nie zawsze mają podstawę prawną do wypłaty świadczeń jubileuszowych. A skoro pojawiają się wątpliwości co do legalności, naturalnym pytaniem jest: czy nie czas, by ustawodawca jasno uregulował tę kwestię?

Jubileusze małżeńskie - jakie kompetencje mają samorządy? Prawo przewiduje konkretne mechanizmy prawne

Podstawą działania gmin, miast czy powiatów jest Konstytucja RP i ustawa o samorządzie gminnym z 1990 r. Zgodnie z art. 7 tej ustawy, do zadań własnych gminy należy „zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty”. W praktyce oznacza to, że każda uchwała rady gminy czy zarządzenie prezydenta miasta musi mieć oparcie w katalogu zadań własnych lub wprost w ustawie szczegółowej.

Przyznawanie nagród pieniężnych małżonkom-jubilatom to forma świadczenia finansowego ze środków publicznych. A tu obowiązuje zasada legalizmu: wydatkowanie środków budżetowych musi mieć wyraźną podstawę ustawową. I właśnie w tym miejscu zaczyna się spór: czy „uhonorowanie długoletniego pożycia małżeńskiego” można uznać za zaspokajanie potrzeb wspólnoty?

REKLAMA

Jaka jest praktyka w samorządach? Gesty miast i gmin, które wyprzedzają aktualne prawo

Bobrowniki

W Biuletynie Informacji Publicznej znajdziemy procedurę Urzędu Gminy Bobrowniki pod tytułem: „Nadania medali za długoletnie pożycie małżeńskie”. To procedura wynikająca z dekretu Prezydenta RP z 1960 r. o orderach i odznaczeniach, który przewiduje medal „Za długoletnie pożycie małżeńskie”.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Parom obchodzącym 50-lecie pożycia małżeńskiego zostają nadane medale, które w imieniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wręcza Wójt Gminy Bobrowniki. Każda odznaczona medalami para małżeńska otrzymuje gratyfikację pieniężną. Ponadto, uroczystości są organizowane dla par małżeńskich, które obchodzą 60, 65 i 70 rocznicę pożycia małżeńskiego. Pary te również otrzymują gratyfikację finansową.

Czechowice-Dziedzice

Tutaj samorząd poszedł dalej – poza medalem i listem gratulacyjnym, wprowadzono również nagrodę pieniężną w wysokości 250 zł dla każdego z małżonków. Nagrodę tę ustanowił zarządzeniem z dnia 10 maja 2007 r. Burmistrz Czechowic-Dziedzic.

Chorzów

Jeszcze bardziej szczegółowe rozwiązanie. W zarządzeniu Prezydenta Miasta Chorzowa z dnia 12 stycznia 2009 roku ustalono konkretne kwoty gratyfikacji finansowych dla mieszkańców Chorzowa z okazji Długoletniego Pożycia Małżeńskiego:

  1. Złote Gody (50-lecie pożycia) – 488,00 zł brutto dla pary Jubilatów
  2. Szmaragdowe Gody (55-lecie pożycia) – 488,00 zł brutto dla pary Jubilatów
  3. Diamentowe Gody (60-lecie pożycia) – 610,00 zł brutto dla pary Jubilatów
  4. Żelazne Gody (65-lecie pożycia) – 732,00 zł brutto dla pary Jubilatów

To przykład prawidłowego osadzenia świadczenia w prawie lokalnym. Choć wciąż pojawia się pytanie: czy samorząd ma kompetencję ustawową, by wprowadzać takie świadczenia?

Kwidzyn, Pszczyna, Mysłowice

W tych gminach stosuje się gratyfikacje powiązane z wysokością minimalnego wynagrodzenia, bony albo nagrody rzeczowe. Lokalne akty prawne są uchwalane przez rady gmin, a następnie zatwierdzane przez wojewodów w ramach nadzoru prawnego.

"Do tej pory taka gratyfikacja finansowa była przyznawana jako zasiłek celowy przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Dalej jednak tak nie możemy robić, dlatego podjęliśmy decyzję, aby uhonorować mieszkańców w inny sposób. Małżeństwa, które otrzymają od prezydenta medal, otrzymają również jednorazowe świadczenie pieniężne z naszego budżetu, w wysokości 50 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę dla danej pary małżeńskiej" – wyjaśnia Ewa Nowogrodzka, wójt gminy Kwidzyn.

Katowice

Uchwała Rady Miasta w Katowicach z dnia 27 czerwca 2005 r. zakłada, że dla mieszkańców miasta Katowice nagrody za długoletnie pożycie małżeńskie przysługują w następującej wysokości:

  • z okazji 50 lat pożycia małżeńskiego – 700 zł (słownie siedemset złotych brutto),
  • z okazji 60 i 65 lat pożycia małżeńskiego – 800 zł (słownie osiemset złotych brutto),
  • z okazji 70 i 75 lat pożycia małżeńskiego – 1000 zł (słownie jeden tysiąc złotych brutto).

Dwadzieścia lat temu Rada Miasta w Katowicach podjęła uchwałę, w której nie przewidziano sytuacji, że ktoś mógłby świętować aż 80 lat wspólnego pożycia małżeńskiego. Okazuje się jednak, że życie potrafi zaskakiwać i niektórzy małżonkowie osiągają ten wyjątkowy, niemal nieprawdopodobny jubileusz.

Tczew – przykład sporu prawnego, który zakończył się w sądzie administracyjnym

Najgłośniejszym przykładem jest Tczew. Samorząd uchwalił świadczenia jubileuszowe w postaci bonów podarunkowych od 1000 do 3000 zł w zależności od stażu małżeńskiego. W 50. rocznicę pożycia małżeńskiego Tczew przyznawał bon podarunkowy o wartości 1000 zł, a potem co pięć lat wartość bonu wzrastała o 500 zł. A więc na szmaragdowe gody (55. rocznicę ślubu) dostawało się 1500 zł, na diamentowe gody (60. rocznicę) - 2000 zł, na żelazne gody (65. rocznicę ślubu) - 2500 zł, a na kamienne gody (70. rocznicę ślubu) - 3000 zł.

Regionalna Izba Obrachunkowa w Gdańsku zakwestionowała jednak legalność uchwały. RIO uznała, że:

  • brak jest wyraźnej podstawy ustawowej do przyznawania świadczeń pieniężnych za długoletnie pożycie małżeńskie,
  • samorząd przekroczył swoje kompetencje, ponieważ nagrody pieniężne nie służą „zaspokajaniu zbiorowych potrzeb wspólnoty”, lecz stanowią formę indywidualnego świadczenia socjalnego.

Spór trafił do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku. W wyroku z 7 marca 2013 r. (sygn. III SA/Gd 21/13) sąd przyznał rację RIO i stwierdził nieważność uchwały. Sąd uznał, że "brak było podstaw prawnych upoważniających Radę Miasta S. G. do podjęcia uchwały nr [...] z dnia 29 sierpnia 2012 r. Podjęta ona została, jak słusznie wskazał organ nadzorczy z naruszeniem wyrażonej w art. 7 Konstytucji RP zasady legalizmu, zobowiązującej organy władzy publicznej, w tym również organy jednostek samorządu terytorialnego, do działania na podstawie i w granicach prawa". To orzeczenie jest istotne, bo pokazuje, że bez ustawowej podstawy samorządy nie mogą tworzyć nowych świadczeń pieniężnych – nawet jeśli cel wydaje się ważny społecznie.

Dlaczego świadczenie honorowe dla małżeństw jest potrzebne? Sprawa petycji, która trafiła do Senatu

W 2023 r. wpłynęła do Senatu RP petycja w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej dotyczącej zmiany ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, celem dodania do katalogu świadczeń rodzinnych o świadczenia dla małżonków posiadających przynajmniej 50-letni i dłuższy staż małżeński (P10-11/23). Wskazano w niej, że:

  • istnieje duża rozbieżność w praktykach samorządów,
  • część gmin uhonorowuje małżonków w sposób hojny, inne ograniczają się do listów gratulacyjnych, a jeszcze inne – jak np. Szczecin – odmawiają honorowania w ogóle, powołując się na brak podstaw prawnych,
  • aby uniknąć dalszych sporów i rozbieżności, należy wprowadzić ustawową regulację przewidującą obowiązkowe lub fakultatywne świadczenie honorowe dla małżeństw z co najmniej 50-letnim stażem.

W petycji tej podkreśla się, że skoro ustawodawca przewidział specjalne świadczenie honorowe dla 100-latków, tym bardziej powinno istnieć podobne rozwiązanie dla małżonków, którzy wspólnie przeżyli co najmniej pół wieku. Zobacz artykuł na ten temat: 500 plus dla małżeństw! Nowe świadczenie dla par z długim stażem: od 5000 zł do nawet 8000 zł

Argumenty prawne „za” i „przeciw” - co przeważy?

Argumenty prawne przemawiające za ustawowym rozwiązaniem dotyczą przede wszystkim zasady równości obywateli wobec prawa. Obecnie jedni jubilaci otrzymują nagrody pieniężne, podczas gdy inni nie dostają nic, co prowadzi do nierównego traktowania w zależności od miejsca zamieszkania. Kolejnym istotnym argumentem jest zapewnienie bezpieczeństwa prawnego samorządów – ustawowa regulacja chroniłaby wójtów i rady gmin przed ewentualnymi zarzutami ze strony regionalnych izb obrachunkowych. Nie można też pominąć aspektu aksjologicznego: prawo nie tylko normuje stosunki społeczne, ale również promuje określone wartości, a w tym przypadku wzmacnia i ugruntowuje znaczenie trwałych więzi rodzinnych.

Z kolei argumenty przeciw ustawowej regulacji koncentrują się przede wszystkim na kwestiach finansowych. Każde dodatkowe świadczenie oznacza nowe obciążenie dla budżetu państwa bądź budżetów samorządowych, co w warunkach ograniczonych środków stanowi istotny problem. Krytycy podnoszą również, że rozszerzanie katalogu świadczeń socjalnych nie zawsze jest uzasadnione – nie każde godne podziwu osiągnięcie życiowe musi wiązać się z nagrodą finansową. Wreszcie, pojawia się także ryzyko nadużyć, na przykład zawierania fikcyjnych małżeństw wyłącznie w celu uzyskania świadczenia.

Między tradycją a prawem – czy nagradzanie małżeńskich jubilatów powinno być uregulowane?

Analiza prawna to jedno, ale nie można zapominać o ludzkim wymiarze. Para, która wspólnie przeżyła 50 lat, to nie tylko liczby i przepisy. To przykład wierności i odpowiedzialności – wartości, które w społeczeństwie XXI wieku warto promować także poprzez narzędzia prawne.

Sprawa gratyfikacji dla małżeńskich jubilatów pokazuje, jak cienka bywa granica między pięknym zwyczajem a naruszeniem prawa. Samorządy chcą doceniać swoich mieszkańców, ale prawo finansów publicznych i nadzór RIO przypominają: bez ustawowego upoważnienia nie ma świadczeń pieniężnych.

Dlatego wspomniana inicjatywa w formie petycji do Senatu ma duże znaczenie. Jeśli ustawodawca podejmie temat, Polska zyska jednolity i bezpieczny system nagradzania długoletnich małżeństw. Jeśli nie – praktyka samorządów nadal będzie zróżnicowana i narażona na spory sądowe.

Źródła:

  • https://bip.bobrowniki.pl/kategorie/52-nadanie-medali-za-dlugoletnie-pozycie-malzenskie/artykuly/124-nadanie-medali-za-dlugoletnie-pozycie-malzenskie?lang=PL,
  • https://www.czecho.pl/wiadomosci/5071-zlote-gody-w-dworku-stara-cynkownia-czechowice-dziedzice,
  • https://bip.chorzow.eu/index.php?id=123114435845646742,
  • https://www.portalpomorza.pl/artykul/29884,wojtowa-premia-dla-wytrwalych-malzonkow,
  • https://www.pless.pl/wiadomosci/18074-w-malzenstwie-50-i-60-lat-jubileusz-pszczyna,
  • https://ctmyslowice.pl/artykul/premia-za-wiek-i-staz/1136464,
  • https://fakty.tvn24.pl/zobacz-fakty/tczew-bony-za-dlugie-pozycie-malzenskie-zostana-zlikwidowane-ra995530-ls6331675,
  • https://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/C755174360,
  • https://www.senat.gov.pl/prace/petycje/wykaz-tematow-petycji/petycja,757.html,
  • Uchwała nr XLII/892/05 Rady Miasta Katowice z dnia 27 czerwca 2005 r. w sprawie zasad przyznawania nagród za długoletnie pożycie małżeńskie oraz jubileusz urodzin,
  • https://www.tczewska.pl/artykul/4157,weselni-jubilaci-w-usc-medale-kwiaty-i-toast-szampanem.
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Niższy wiek emerytalny już od 2026 roku. Dla kobiet i mężczyzn. Senat już przegłosował, ale nie dla wszystkich grup zawodowych

Czy kolejna grupa zawodowa uzyska szczególne uprawnienia emerytalne? Toczą się prace na przepisami, które miałyby umożliwić niektórym osobom wcześniejsze zakończenie aktywności zawodowej. Nie każdego będzie obowiązywała granica 60 i 65 lat.

Pieniądze z subkonta ZUS i OFE po zmarłym mogą trafić do rodziny. ZUS wyjaśnia na jakich zasadach i co muszą zrobić spadkobiercy

W razie rozwodu, unieważnienia małżeństwa lub śmierci osoby, dla której ZUS prowadzi subkonto, zgromadzone środki mogą zostać podzielone i wypłacone uprawnionym. Jeśli zmarły ukończył 65 lat i miał już przyznaną tzw. emeryturę docelową, pieniądze co do zasady nie podlegają dziedziczeniu. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy od wypłaty pierwszej emerytury docelowej minęło mniej niż trzy lata. Wtedy możliwa jest tzw. wypłata gwarantowana.

Nareszcie koniec tej opłaty - rząd podaje konkrety

Wreszcie został ogłoszony projekt ustawy, która definitywnie zniesie obowiązek tej przykrej opłaty obciążającej budżet niemal każdego gospodarstwa domowego, ale także przedsiębiorców korzystających z radia lub telewizora. Chodzi bowiem o zniesienie opłaty za abonament radiowotelewizyjny. Rząd, a konkretnie Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wreszcie ogłosiła konkrety.

Skomplikowane. Najpierw otrzymuje się świadczenie pielęgnacyjne. Potem oddaje. Można uprościć, ale traci się do 847 zł miesięcznie

W okresie przyznawania świadczenia wspierającego (kiedy nie wiadomo, czy osoba niepełnosprawna otrzyma odpowiednio dużo punktów poziomu potrzeby wsparcia), opiekun otrzymuje świadczenie pielęgnacyjne. Potem musi je oddać wstecznie, a za ten sam okres osoba niepełnosprawna ma świadczenie wspierające. Rząd podpowiada (za przepisami), że rodzina osoby niepełnosprawnej może wybrać świadczenie pielęgnacyjne rezygnując ze wspierającego. Tyle, że to się nie opłaca bo świadczenie pielęgnacyjne jest niższe od wspierającego (w jego maksymalnej wysokości).

REKLAMA

Nie jest źle. Świadczenie pielęgnacyjne z podwyżką o 99 zł. Tragedia w zasiłku pielęgnacyjnym 215,84 zł

Jak wygląda ranking świadczeń w 2026 r.? Zasiłek pielęgnacyjny nie będzie miał podwyżki (aż do początku 2028 r.). Jak rząd tłumaczy, dlatego, że 1 mln osób z zasiłkiem pielęgnacyjnym (większa część ze stopniem umiarkowanym niepełnosprawności) może się starać o świadczenie wspierające, które otrzymywało na koniec marca 2025 r. około 120 000 osób niepełnosprawnych (większa część beneficjentów ma stopień znaczny niepełnosprawności). Zupełnie inna sytuacja w 2026 r. (i kolejnych latach jest w świadczeniu pielęgnacyjnym (zarówno "starym" jak i "nowym"). W 2026 r. świadczenie to będzie podwyższone o 99 zł. To 3% podwyżka na 2026 r. Nie tak duża jak w latach minionych, kiedy mieliśmy galopująca inflację. Ale porównując z 0% podwyżki dla zasiłku pielęgnacyjnego, nie wygląda to źle. Opiekunowie osób niepełnosprawnych otrzymają w 2026 r. 3386 zł.

MOPS: Można dostać 6 zasiłków w 3 miesiące. Czytelnik: Nie można [List]

Wiele osób piszących do Infor.pl opisuje swoje doświadczenia co do teorii, że zostało wydane odgórne polecenie ograniczania świadczeń wypłacanych przez MOPS. Przykładowo w artykule publikujemy list czytelnika, który twierdzi, że ma informację o poleceniach wydawanych dla pracowników socjalnych w MOPS, aby starali się ograniczyć kwoty przeznaczane na świadczenia dla potrzebujących. Od czasu zaniżania punktacji w WZON co do świadczenia wspierającego (poziom potrzeby wsparcia) stale widzę na forach internetowych tego typu opinie. Jak w każdej teorii spiskowej nie wiadomo, kto miałby wydawać takie zalecenia oraz jak możliwe jest ich wdrożenie i kontrolowanie. Niemniej zjawisko takiego postrzegania MOPS, PZON. WZON, PFRON istnieje od lat i chyba się nasila od 2024 r. (prawdopodobnie z uwagi na powszechnie krytykowaną praktykę przyznawania punktów do świadczenia wspierającego).

Spadek i zachowek a obowiązki rodzinne. Przepisy po zmianach

Niedopełnianie obowiązków rodzinnych może wpływać na późniejsze kwestie dotyczące dziedziczenia. Niekiedy jednak odsunięcie krewnych od spadku nie należy do najłatwiejszych. Trzeba pamiętać o szeregu wymogów. Jakich?

Znalazłeś pracę, ale ją straciłeś? Nowe przepisy pozwalają bezrobotnym wrócić do zasiłku

1 czerwca 2025 roku weszła w życie nowa ustawa o rynku pracy, która wprowadza zmiany dotyczące powrotu do zasiłku dla bezrobotnych. Zgodnie z nowymi przepisami, osoba bezrobotna, która podjęła pracę lub rozpoczęła działalność gospodarczą, będzie mogła ponownie ubiegać się o zasiłek, jeśli spełni ustalone kryteria. Jakie? Oto szczegóły.

REKLAMA

W 2026 roku pracownik z najniższym wynagrodzeniem dostanie ponad 14 tys. zł za rozwiązanie umowy. Skąd ta kwota?

Na co mogą liczyć najniżej wynagradzani pracownicy w przypadku niespodziewanej utraty pracy? Obowiązujące przepisy jasno regulują ich prawa i obowiązki pracodawców. Należy do nich wypłata odprawy pieniężnej. Ale czy przysługuje każdemu?

Umiarkowany stopień niepełnosprawności. Co przysługuje [LISTA 2026]

Osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności nierzadko zastanawiają się nad tym, na jakiego rodzaju wsparcie mogą liczyć. Co daje orzeczenie? Jakie są przywileje w pracy? Czy w 2026 r. wzrosną kwoty dostępnych świadczeń i zasiłków? Co z kryteriami dochodowymi? Kto może dostać świadczenie wspierające z ZUS? Prezentujemy najważniejsze zasady w MOPS, PFRON i nie tylko.

REKLAMA