TK o ograniczeniach wiekowych na aplikacjach sędziowskiej i prokuratorskiej

• TK: niekonstytucyjne ograniczenia wiekowe na aplikacjach sędziowskiej i prokuratorskiej
• Wniosek RPO
• Wyrok TK

TK: niekonstytucyjne ograniczenia wiekowe na aplikacjach sędziowskiej i prokuratorskiej

"Nie budziło wątpliwości, że wprowadzone ograniczenia naruszają istotę konstytucyjnie gwarantowanego prawa dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach" - wskazał w uzasadnieniu wyroku TK sędzia Jakub Stelina. Jak dodał obecnie "wystarczy, że ktoś rozpocznie studia w wieku 30 lat, na przykład studia niestacjonarne, i w zasadzie już jest wyłączony z możliwości ubiegania się o stanowisko sędziego lub prokuratora w trybie aplikacyjnym, w Krajowej Szkole".

Wniosek RPO

Wniosek w sprawie przepisów ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury skierował w marcu tego roku Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek. "Od momentu utworzenia KSSiP droga do uzyskania zawodu sędziego jest coraz bardziej ograniczana. (...) Wprowadzenie limitów wiekowych przy przyjęciu na aplikację sędziowską lub prokuratorską jeszcze bardziej utrudnia dostęp do uzyskania zawodu sędziego" - wskazywał RPO.

Przypominał, że przepisy te weszły w życie na mocy jednej z nowelizacji ustawy o KSSiP i obowiązują od lata 2018 r. "Wcześniej ustawa nie przewidywała ograniczeń wiekowych dla kandydatów. Mimo że KSSiP utworzono w 2009 r., to dopiero po 9 latach zdecydowano się na wprowadzenie takiego limitu" - podkreślał Rzecznik.

Tymczasem - jak podkreślał RPO - to "nie wiek, lecz kwalifikacje zawodowe, predyspozycje moralne oraz doświadczenie zawodowe powinny decydować o dostępie do zawodu sędziego lub prokuratora". "W interesie wymiaru sprawiedliwości jest bowiem to, aby stanowiska te obejmowali najlepsi kandydaci" - podsumowano we wniosku Rzecznika.

Obecnie aplikantem aplikacji sędziowskiej albo aplikacji prokuratorskiej może zostać wyłącznie osoba, która nie ukończyła w dniu przeprowadzenia pierwszego etapu konkursu 35. roku życia. Z kolei aplikantem uzupełniającej aplikacji sędziowskiej lub prokuratorskiej, przeznaczonej dla referendarzy sądowych, asystentów sędziego lub asystentów prokuratora, może zostać osoba, która nie ukończyła 40. roku życia.

Wyrok TK

TK podzielił we wtorek argumentację Rzecznika wskazując, że argumentów na wprowadzenie takiego limitu w 2018 r. nie przedstawiono. "Zakwestionowane zmiany od początku znajdowały się w projekcie nowelizacji, jednak w jej uzasadnieniu oraz pozostałych dokumentach powstałych podczas prac parlamentarnych nie można odnaleźć żadnej argumentacji pozwalającej zbadać ratio wprowadzonych zmian" - mówił sędzia Stelina.

Podkreślił, że "skoro TK nie był w stanie ocenić, jakie cele mają realizować kwestionowane przepisy, więc tym bardziej nie mógł stwierdzić, że przepisy te są niezbędne".

TK przypomniał, że w polskim prawie istnieją jeszcze inne drogi objęcia urzędu sędziego i prokuratora. Odnoszą się one do osób wykonujących przez określony czas zawód adwokata, radcy prawnego, czy notariusza albo posiadających tytuł profesora, czy doktora habilitowanego nauk prawnych. "Przecież sędzią lub prokuratorem mogą zostać również osoby, które nie ukończyły KSSiP, a spełniają ustawowe wymagania. Wymagania te nie wiążą się w żadnym wypadku z kryterium górnej granicy wieku" - zaznaczył sędzia TK.

W sprawie o uznanie zgodności przepisów z konstytucją wnosił Sejm, zaś przedstawiciela Prokuratora Generalnego wnioskowała o umorzenie sprawy, zaś w przypadku dokonania przez TK merytorycznej oceny - o uznanie konstytucyjności przepisów.

TK rozpoznał sprawę w składzie pięciorga sędziów pod przewodnictwem Bartłomieja Sochańskiego. Oprócz sprawozdawcy - sędziego Steliny - w składzie była też prezes TK Julia Przyłębska, sędzia Krystyna Pawłowicz i sędzia Piotr Pszczółkowski. (PAP)

autor: Marcin Jabłoński
mja/ mok/