Od 2025 roku spore zmiany w orzeczeniach lekarskich, wypłatach świadczeń chorobowych i kontroli zwolnień lekarskich. Oto lista

• Zmiany w orzeczeniach lekarskich 
• Fizjoterapeuta i pielęgniarka będą mogli wydać orzeczenia
• Jednoosobowe orzekanie w ZUS
• Kontrola świadczeń lekarskich
• Prawo do zasiłku chorobowego
• Zmiany zasad kontroli zwolnień lekarskich

W październiku 2024 roku rozpoczęto szerokie konsultacje społeczne nad projektem nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Projekt ten zakłada kompleksową reformę systemu orzecznictwa medycznego, kontroli zwolnień lekarskich i wypłat świadczeń chorobowych.

Zmiany w orzeczeniach lekarskich 

Nowe przepisy wprowadzają istotne zmiany w systemie orzecznictwa lekarskiego w ZUS, dotykając zarówno zasad wydawania orzeczeń, jak i warunków pracy lekarzy orzeczników. Główne zmiany obejmują:

• Standaryzacja orzecznictwa: Wprowadzenie jednolitych zasad wydawania orzeczeń dla różnych świadczeń, co ma poprawić spójność i przejrzystość procesu oceny zdolności do pracy.
• Uelastycznienie zatrudnienia lekarzy orzeczników: Możliwość wyboru między umową o pracę a umową cywilnoprawną, co ma przyciągnąć większą liczbę lekarzy do pracy w ZUS. Jednocześnie lekarze pełniący funkcje nadzorcze będą zatrudniani wyłącznie na podstawie umowy o pracę.
• Nowe zasady wynagradzania: Wynagrodzenie zasadnicze lekarzy orzeczników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę będzie określone w ustawie i rozporządzeniu, co ma zapewnić bardziej przejrzyste i sprawiedliwe wynagrodzenia.
• Zmiana wymagań kwalifikacyjnych: Oprócz lekarzy specjalistów, możliwe będzie zatrudnienie lekarzy w trakcie specjalizacji oraz lekarzy z pięcioletnim stażem pracy. Ma to na celu zwiększenie puli dostępnych lekarzy orzeczników.
• Wzmocnienie kontroli jakości orzeczeń: Wprowadzenie dodatkowych mechanizmów kontroli, takich jak:
  • Kontrola przez lekarzy bezpośredniego nadzoru (główny lekarz orzecznik i jego zastępca).
  • Kontrola przez lekarzy inspektorów nadzoru orzeczniczego.
  • Możliwość odwołania od orzeczenia.
  • Możliwość uzupełnienia dokumentacji medycznej o opinie specjalistów.
  • Wyznaczanie lekarza specjalisty do rozpatrywania spraw spornych.

Celem tych zmian jest:

• Poprawa jakości i spójności orzeczeń lekarskich.
• Ułatwienie pozyskiwania i utrzymania kadry lekarskiej w ZUS.
• Zapewnienie bardziej sprawnego i rzetelnego procesu orzekania o zdolności do pracy.
• Zwiększenie satysfakcji zarówno lekarzy orzeczników, jak i osób ubiegających się o świadczenia.

Fizjoterapeuta i pielęgniarka będą mogli wydać orzeczenia

Projekt zakłada znaczące zmiany w sposobie wydawania orzeczeń lekarskich w ZUS. Jedną z kluczowych nowości jest rozszerzenie grona osób uprawnionych do wydawania orzeczeń o fizjoterapeutów i pielęgniarki.

Delegowanie zadań

• Fizjoterapeuci będą mogli orzekać w sprawach dotyczących rehabilitacji leczniczej związanej z problemami układu ruchu, które mogą prowadzić do renty.
• Pielęgniarki i pielęgniarze będą mogli orzekać w sprawach dotyczących ustalenia niezdolności do samodzielnej egzystencji.
• Główny lekarz orzecznik będzie decydował, które sprawy mogą być przekazane do rozpatrzenia przez wymienionych specjalistów.

Zapewnienie jakości

Mimo rozszerzenia grona orzekających, jakość wydawania orzeczeń ma pozostać na wysokim poziomie. Wprowadzone zostaną mechanizmy kontrolne analogiczne do tych stosowanych w przypadku lekarzy orzeczników.

Warunki zatrudnienia

Zarówno lekarze orzecznicy, jak i nowi specjaliści będą mogli wybrać formę zatrudnienia – umowę o pracę lub umowę cywilnoprawną. Wynagrodzenia specjalistów zatrudnionych na podstawie umowy o pracę będą ustalane na podobnych zasadach jak w przypadku lekarzy orzeczników.

Zmiany organizacyjne

• Centra orzecznicze zostaną zreorganizowane i scentralizowane.
• Lokalizacja centrów będzie dostosowana do potrzeb mieszkańców i dostępności kadry medycznej.
• Lekarze orzecznicy otrzymają wsparcie asystentów medycznych w czynnościach administracyjnych, co pozwoli im skupić się na samym procesie orzekania.

Cel zmian

Celem tych zmian jest poprawa efektywności i jakości orzecznictwa poprzez:

• Delegowanie zadań do specjalistów z różnych dziedzin.
• Uproszczenie procedur dzięki wsparciu asystentów medycznych.
• Zwiększenie dostępności usług dla pacjentów poprzez lepszą organizację pracy.

Jednoosobowe orzekanie w ZUS

Projekt nowelizacji przepisów przewiduje istotną zmianę w procesie orzekania w ZUS, dotyczącą liczby osób uczestniczących w podejmowaniu decyzji. Obecnie, w pierwszej instancji orzeczenie wydaje jeden lekarz, natomiast w drugiej instancji, w przypadku odwołania, decyzję podejmuje trzyosobowa komisja lekarska. Proponuje się, aby zarówno w pierwszej, jak i drugiej instancji orzeczenia były wydawane przez jednego lekarza. Główne cele tej zmiany to:

• Efektywne wykorzystanie kadr medycznych: Eliminacja konieczności tworzenia komisji lekarskich w każdej sprawie odwoławczej pozwoli na szybsze rozpatrywanie spraw.
• Zapewnienie bezstronności: Aby uniknąć sytuacji, w której lekarz, który wydał pierwotne orzeczenie, miałby wpływ na jego ewentualną zmianę, proponuje się, aby w przypadku odwołania sprawa była przekazywana do innego lekarza.
• Ujednolicenie procedur: Wprowadzenie zasady jednoosobowego orzekania na każdym etapie postępowania przyczyni się do standaryzacji procedur i zwiększenia ich przejrzystości.

Nadzór nad orzecznictwem

Równolegle do zmian w sposobie wydawania orzeczeń, proponuje się wzmocnienie nadzoru nad orzecznictwem lekarskim. Prezes ZUS, za pośrednictwem Naczelnego Lekarza ZUS, będzie miał szersze uprawnienia do kontroli wydawanych orzeczeń. Będzie mógł weryfikować, czy orzeczenia są zgodne z obowiązującymi przepisami, zasadami medycznymi oraz zebraną dokumentacją. Celami tego nadzoru są:

• Zapewnienie jakości orzeczeń: Kontrola ma na celu wyeliminowanie błędów i nieprawidłowości w orzeczeniach.
• Ujednolicenie praktyki orzeczniczej: Nadzór przyczyni się do tego, że orzeczenia będą wydawane w sposób bardziej spójny i zgodny z obowiązującymi standardami.
• Skuteczniejsze egzekwowanie prawa: Dzięki wzmocnionemu nadzorowi będzie można szybciej wykrywać i usuwać ewentualne nieprawidłowości.

Kontrola świadczeń lekarskich

Projekt nowelizacji przepisów przewiduje szereg zmian mających na celu usprawnienie i zaostrzenie kontroli zaświadczeń lekarskich wystawianych przez lekarzy. Główne zmiany to:

• Ujednolicenie procedur odwoławczych: Wszystkie odwołania od decyzji ZUS będą rozpatrywane w ramach jednego, ujednoliconego postępowania.
• Wymiana danych z innymi rejestrami: ZUS będzie mógł automatycznie weryfikować dane lekarzy upoważnionych do wystawiania zwolnień lekarskich, korzystając z informacji zawartych w Centralnym Rejestrze Lekarzy i Lekarzy Dentystów oraz Centralnym Rejestrze Felczerów.
• Rozszerzenie zakresu danych gromadzonych przez ZUS: ZUS będzie zbierał bardziej szczegółowe informacje o lekarzach, w tym dotyczące przyznawania i odbierania uprawnień do wystawiania zwolnień lekarskich.
• Udostępnianie dokumentacji dla organów samorządu zawodowego: ZUS będzie mógł udostępniać dokumentację z postępowań dotyczących kontroli zwolnień lekarskich organom samorządu zawodowego lekarzy, co ułatwi prowadzenie postępowań dyscyplinarnych.
• Ułatwienie dostępu do dokumentacji medycznej: Lekarze będą zobowiązani do udostępnienia ZUS dokumentacji medycznej stanowiącej podstawę wystawienia zwolnienia lekarskiego.
• Zaostrzenie konsekwencji odmowy udostępnienia dokumentacji: W przypadku odmowy udostępnienia dokumentacji, ZUS będzie mógł na okres 3 miesięcy odebrać lekarzowi uprawnienie do wystawiania zwolnień lekarskich.
• Rozszerzenie zakresu kontroli: ZUS będzie mógł kontrolować zarówno zwolnienia lekarskie wystawiane z powodu choroby, jak i zwolnienia z tytułu opieki nad chorym członkiem rodziny.
• Nowy sposób powiadamiania o kontroli: ZUS będzie mógł powiadamiać ubezpieczonych o terminie kontroli za pomocą automatycznych połączeń telefonicznych (voiceboty).

Celem tych zmian jest zwiększenie skuteczności kontroli zaświadczeń lekarskich, zapobieganie nadużyciom oraz zapewnienie, że zwolnienia lekarskie są wystawiane zgodnie z obowiązującymi przepisami. Dzięki tym zmianom ZUS będzie mógł szybciej wykrywać nieprawidłowości i podejmować odpowiednie działania.

Prawo do zasiłku chorobowego

Projekt ma na celu doprecyzowanie zasad przyznawania i pozbawiania prawa do zasiłku chorobowego. Główne zmiany to:

• Definicja pracy zarobkowej: Praca zarobkowa zostanie zdefiniowana szeroko, obejmując każdą działalność zarobkową, niezależnie od formy zatrudnienia. Jednakże, drobne czynności, które nie są związane bezpośrednio z chorobą i są konieczne w wyjątkowych sytuacjach, nie będą uważane za pracę zarobkową.
• Aktywność niezgodna z celem zwolnienia: Zostanie precyzyjnie określone, jakie działania mogą prowadzić do utraty zasiłku, np. takie, które utrudniają leczenie lub rekonwalescencję. Jednocześnie, zwykłe czynności dnia codziennego lub konieczne w wyjątkowych sytuacjach nie będą sankcjonowane.
• Miejsce pobytu: Obowiązek przebywania w miejscu wskazanym na zwolnieniu będzie bardziej elastyczny, zwłaszcza jeśli jest to uzasadnione zdrowotnie lub innymi ważnymi przyczynami.
• Kontrole: Zostaną wprowadzone bardziej szczegółowe zasady kontroli wykorzystania zwolnień lekarskich.
• Zatrudnienie u kilku pracodawców: Będzie możliwe pobieranie zasiłku chorobowego z jednego tytułu, a jednocześnie wykonywanie pracy, która nie jest utrudniona przez chorobę, na rzecz innego pracodawcy.

Celem tych zmian jest:

• Ujednolicenie interpretacji przepisów: Dzięki precyzyjnym definicjom będzie mniej wątpliwości co do tego, jakie zachowania prowadzą do utraty zasiłku.
• Ułatwienie procedur: Nowe przepisy mają uprościć zarówno przyznawanie, jak i kontrolę zasiłków.
• Zwiększenie elastyczności: Ubezpieczony będzie miał większą swobodę w planowaniu swojej aktywności podczas choroby, o ile nie będzie to utrudniało leczenia.

Zmiany zasad kontroli zwolnień lekarskich

Projekt nowelizacji ma na celu uszczegółowienie zasad przeprowadzania kontroli zwolnień lekarskich. Celem tych zmian jest zapewnienie, że zasiłki chorobowe i opiekuńcze są wypłacane prawidłowo i tylko osobom, które faktycznie potrzebują zwolnienia. Główne zmiany to:

• Rozszerzenie kręgu osób kontrolowanych: Kontrole będą obejmowały nie tylko osoby obecnie ubezpieczone, ale również tych, którzy już nie są ubezpieczeni, jeśli pobierają świadczenia z ZUS. Dotyczy to również osób na kwarantannie lub izolacji.
• Uściślenie zakresu kontroli: Kontrole będą skupiać się na ustaleniu, czy osoba na zwolnieniu nie podejmuje działań niezgodnych z jego celem, czyli takich, które utrudniają leczenie lub rekonwalescencję.
• Częstotliwość kontroli: Kontrole będą przeprowadzane w miarę potrzeby, a ich częstotliwość może wzrosnąć w okresach zwiększonej absencji chorobowej.
• Sposób przeprowadzania kontroli: Kontrole będą przeprowadzane w sposób mniej uciążliwy dla kontrolowanych, z poszanowaniem ich prywatności i zdrowia.
• Formalności: Określono szczegółowo, kto może przeprowadzać kontrolę, jakie są uprawnienia kontrolerów i jakie obowiązki mają osoby kontrolowane.
• Kontrola zaświadczeń lekarskich: ZUS będzie mógł kontrolować, czy zaświadczenia lekarskie zostały wystawione prawidłowo.

Polecamy miesięczną subskrypcję cyfrową DGP - Pakiet Premium