W tym roku, zmiana czasu letniego na zimowy, zaskoczy nas szybciej niż w roku ubiegłym. Czy tym razem, zegarki przestawimy po raz ostatni i jak wpłynie to na wynagrodzenie osób, które pracują w noc zmiany czasu? [czas zimowy 2025]

• Czas zimowy 2025. Kiedy zmiana czasu letniego na zimowy w 2025 r. – w którą październikową noc, będziemy spać o godzinę dłużej?
• W jaki sposób zmiana czasu letniego na zimowy wpływa na zdrowie i bezpieczeństwo? [czas zimowy 2025]
• Czy zmiana czasu letniego na zimowy w 2025 r., będzie już ostatnią zmianą czasu? [czas zimowy 2025]
• Do Sejmu wpłynął projekt poselski, który zakłada, że zmiana czasu letniego na zimowy w 2025 r., miałaby być ostatnią zmianą czasu [czas zimowy 2025]
• Czy osoby pracujące w nocy z 25 na 26 października 2025 r., w związku ze zmianą czasu letniego na zimowy – otrzymają wyższe wynagrodzenia? [czas zimowy 2025]

Czas zimowy 2025. Kiedy zmiana czasu letniego na zimowy w 2025 r. – w którą październikową noc, będziemy spać o godzinę dłużej?

Zmiana czasu z letniego na zimowy w 2025 r., nastąpi w nocy z 25 na 26 października (czyli – z soboty na niedzielę) – o godzinie 3:00, zegarki cofniemy na godz. 2:00, która będzie tzw. godziną początkową czasu środkowoeuropejskiego (zmiana czasu z letniego na zimowy, zgodnie z przepisami rozporządzenia z którego wynika, nie stanowi bowiem, tak naprawdę, wprowadzenia czasu zimowego, a – odwołanie czasu letniego). Tego dnia, pośpimy zatem o godzinę dłużej, tym samym jednak – po przestawieniu zegarków, zmrok będzie zapadał wcześniej (skróceniu ulegną popołudnia z naturalnym światłem). Zyskamy natomiast jaśniejsze poranki.

Powyższe, wynika z rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 4 marca 2022 r. w sprawie wprowadzenia i odwołania czasu letniego środkowoeuropejskiego w latach 2022-2026. Dwukrotnie w ciągu roku, czas zmieniają jednak nie tylko Polacy, ale wszystkie państwa członkowskie UE – zgodnie z dyrektywą 2000/84/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 stycznia 2001 r. w sprawie ustaleń dotyczących czasu letniego.

W tym roku, zmiana czasu z letniego na zimowy, przypada wcześniej, niż w roku ubiegłym, kiedy zegarki – z godziny 3:00, na 2:00 – cofaliśmy w noc z 26 na 27 października. I wcześniej niż w roku 2023, w którym czas z letniego na zimowy zmienialiśmy w noc z 28 na 29 października oraz w roku 2022 r., w którym zimowa zmiana czasu przypadała na noc z 29 na 30 października.

W jaki sposób zmiana czasu letniego na zimowy wpływa na zdrowie i bezpieczeństwo? [czas zimowy 2025]

Zgodnie z danymi opublikowanymi przez Główny Urząd Miar – każda zmiana czasu (zarówno ta z letniego na zimowy, jak i z zimowego na letni) nie pozostaje bez wpływu na nasze zdrowie. W październiku, kiedy cofamy zegarki o godzinę do tyłu:

• tracimy dłuższe popołudnia z naturalnym światłem, co przekłada się na zmniejszenie aktywności na świeżym powietrzu, która sprzyja zdrowszemu trybowi życia. Może to negatywnie wpływać na samopoczucie – w okresie niedoboru światła słonecznego (jakim jest okres jesienno-zimowy), zwiększa się bowiem ryzyko tzw. fotodepresji;
• zyskujemy natomiast jaśniejsze poranki, co jest pozytywne ponieważ oznacza lepszą widoczność w okresie wzmożonego ruchu (kiedy wiele osób pokonuje drogę do pracy lub szkoły), a co się z tym wiąże – mniejsze ryzyko wypadków i kolizji. Jaśniejszy poranek oznacza również brak konieczności stosowania sztucznego oświetlenia w salach i klasach w godzinach porannych oraz możliwość wykonywania od wczesnych godzin porannych prac (np. w budownictwie), które mogą być realizowane wyłącznie przy naturalnym oświetleniu.

Okres bezpośrednio po zmianie czasu (niezależnie od tego czy jest to zmiana z czasu letniego na zimowy, czy odwrotnie) to również duże utrudnienie dla wielu osób starszych, chorych i niepełnosprawnych, które są przyzwyczajone do regularnego rytmu dnia. Dwukrotna zmiana czasu w ciągu roku, pozostaje także nie bez znaczenia również dla zwierząt domowych i hodowlanych, które są poddawane rutynowym czynnościom dobowym (m.in. w zakresie karmienia, wyprowadzania na spacer czy udoju w przypadku krów). Konieczność przesunięcia rytmu dnia o 1 godz., może wywołać u zwierząt stres.

Czy zmiana czasu letniego na zimowy w 2025 r., będzie już ostatnią zmianą czasu? [czas zimowy 2025]

Od kilku lat – zarówno w Polsce, jak i w całej Unii Europejskiej – trwają ożywione dyskusje na temat ewentualnej likwidacji dwukrotnej zmiany czasu w ciągu roku. Jednolity dla wszystkich państw członkowskich UE obowiązek zmiany czasu z zimowego na letni w ostatnią niedzielę marca – wynika z dyrektywy 2000/84/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 stycznia 2001 r. w sprawie ustaleń dotyczących czasu letniego. W 2018 r. – Komisja Europejska, na wniosek Parlamentu Europejskiego, podjęła działania w kierunku rewizji ustaleń dotyczących stosowania w państwach członkowskich UE czasu letniego i związanych z tym zmian czasu. W ramach przeprowadzonych wówczas konsultacji publicznych wśród (aż) 4,6 mln obywateli UE – 76% respondentów wskazała na negatywne doświadczenia związane ze zmianą czasu, a 84% ankietowanych opowiedziało się za rezygnacją ze zmian czasu. W wyniku powyższego – we wrześniu 2018 r. – został przygotowany przez KE projekt dyrektywy, zakładającej rezygnację ze zmian czasu i uchylenie dyrektywy 2000/84/WE – tj. dyrektywy COM/2018/639 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zniesienia sezonowych zmian czasu uchylenia dyrektywy 2000/84/WE. Zgodnie z art. 1 ww. projektu – każde państwo członkowskie miałoby mieć możliwość podjęcia decyzji co do tego na przyjęcie którego czasu (tj. letniego czy zimowego), na stałe, się zdecyduje. Te państwa, które zechciałyby pozostać na czasie letnim – nie miałyby już dokonywać zmiany czasu na zimowy w październiku 2019 r. Te, które zdecydowałyby się na czas zimowy – takiej, ostatniej zmiany, mogłyby jednak jeszcze (w październiku 2019 r.) dokonać. Po pierwszym czytaniu ww. projektu – rok, w którym miałoby nastąpić zniesienie zmian czasu – przesunięto z 2019 r., na rok 2021.¹ Do dnia dzisiejszego – nie zostało jednak wypracowane przez państwa członkowskie UE jednoznaczne stanowisko co do ewentualnej rezygnacji ze zmian czasu. Aby je ustalić – ww. projekt dyrektywy w sprawie zniesienia sezonowych zmian czasu, musiałby znaleźć poparcie wśród kwalifikowanej większość państw członkowskich. Kwalifikowana większość, potrzebna jest także do poparcia ostatecznego tekstu dyrektywy, wynegocjowanego z Parlamentem Europejskim. Parlament Europejski przyjął stanowisko w sprawie projektu w marcu 2019 r., głosując za zniesieniem czasu letniego w 2021 r. Zanim akt o zakończeniu sezonowych zmian czasu zostałby jednak ostatecznie uchwalony – musiałby się w tej kwestii uprzednio porozumieć Rada UE i Parlament Europejski. W związku z powyższym – w październiku 2021 r. – Komisja Europejska wydała komunikat w sprawie zmian czasu w latach 2022–2026, zgodnie z którym – wszystkie państwa członkowskie EU miały przygotować przepisy prawne, na podstawie których, będą kontynuowane dotychczasowe ustalenia ze zmianami czasu. Oznacza to, że co najmniej do końca 2026 r. – zmiany czasu z zimowego na letni i z letniego na zimowy – nadal będą się odbywać.

Głosy na temat rezygnacji ze zmian czasu – pojawiają się również wśród polskich polityków. W październiku 2024 r. – ówczesny wiceminister klimatu i środowiska Miłosz Motyka – w programie „Fakt Live” stwierdził, że – zmiana czasu powinna zostać zlikwidowana, ponieważ jest nieefektywna – nie wpływa dobrze ani na naszą kondycję, ani na gospodarkę. „Po najbliższej zmianie czasu przyjdzie jeszcze jedna, na czas letni [red. tj. najbliższa zmiana, która zostanie dokonana w nocy z 29 na 30 marca 2025 r.]. I chcemy, by to ten czas był właściwy. Więc mamy nomen omen trochę czasu na dyskusję” – zadeklarował wówczas.² Dzisiaj już wiemy, że powyższego planu nie udało się zrealizować i niebawem, bo 26 października czeka nas kolejna zmiana czasu.

Głos w sprawie zniesienia zmiany czasu, w październiku 2024 r. – zabrała również wiceprzewodnicząca Parlamentu Europejskiego i była premier Ewa Kopacz, która potwierdziła, że w PE trwają prace nad likwidacją zmiany czasu, z propozycją której wyszli Polacy (choć nie są to jeszcze żadne oficjalne prace legislacyjne, których podjęcie wymaga szerokiego konsensusu również na Radzie Europy). W 2024 r., ówczesny minister rozwoju i technologii Krzysztof Paszyk, zadeklarował natomiast, że zamierza wykorzystać polską prezydencję w Radzie UE (która rozpoczęła się 1 stycznia 2025 r.), aby „przerwać tę niemoc, jeśli chodzi o zatrzymanie zmiany czasu w Europie”. Na dzień dzisiejszy wiemy, że pod koniec kwietnia 2025 r. polska prezydencja przeprowadziła w tym przedmiocie robocze konsultacje wśród krajów członkowskich w Radzie UE, a Komisja Europejska ma wykonać nowe badania i przygotować konkretną propozycję zmian legislacyjnych w zakresie zniesienia sezonowych zmian czasu. Tak bowiem, w czerwcu 2025 r., zapowiedział unijny komisarz ds. transportu Apostolos Dzidzikostas:

– „Jestem głęboko przekonany, że nadszedł czas, aby 27 państw członkowskich Unii podjęło decyzję o zaprzestaniu tych zmian czasu dwa razy w roku” – powiedział Dzidzikostas i zadeklarował: „Uzgodniliśmy podczas posiedzenia, że KE przeprowadzi badanie i powróci do Rady z konkretnymi propozycjami opartymi na konkretnych faktach.”³

Jeżeli ziszczą się powyższe zapowiedzi – niewykluczone, że w końcu doczekamy się zniesienia praktyki zmiany czasu. Z dużym prawdopodobieństwem jednak, zmiana czasu, której dokonamy w noc z 25 na 26 października br., nie będzie tą ostatnią. W związku ze wspomnianym komunikatem KE (wydanym w październiku 2021 r.) na temat kontynuacji zmian czasu, który obejmuje również rok 2026, czeka nas bowiem jeszcze co najmniej zmiana czasu:

• z zimowego na letni, która będzie miała miejsce w noc z 28 na 29 marca 2026 r. oraz
• z letniego na zimowy, która będzie miała miejsce w noc z 24 na 25 października 2026 r.

Do Sejmu wpłynął projekt poselski, który zakłada, że zmiana czasu letniego na zimowy w 2025 r., miałaby być ostatnią zmianą czasu [czas zimowy 2025]

Niezależnie od działań podejmowanych przez UE w zakresie zniesienia sezonowych zmian czasu – w dniu 2 kwietnia 2025 r., przez grupę posłów Polskiego Stronnictwa Ludowego – Trzecia Droga, do Sejmu został również złożony poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o czasie urzędowym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej (nr RPW/11229/2025), który zakłada rezygnację z dotychczasowej praktyki zmiany czasu oraz wprowadzenie całorocznego stosowania czasu letniego środkowoeuropejskiego, jako obowiązującego czasu urzędowego na terytorium Polski. W dniu 2 maja 2025 r. zakończyły się konsultacje społeczne ww. projektu, a nieco wcześniej, tj. 24 kwietnia 2025 r. – został on skierowany do opinii sejmowej Komisji Ustawodawczej. Na dzień dzisiejszy, opinia ta nie została jeszcze sporządzona.

Czy osoby pracujące w nocy z 25 na 26 października 2025 r., w związku ze zmianą czasu letniego na zimowy – otrzymają wyższe wynagrodzenia? [czas zimowy 2025]

Osoby, których nocna zmiana przypadnie na noc zmiany czasu (która w tym roku przypada na noc z 25 na 26 października 2025 r.) – zostaną w pracy o godzinę dłużej. Oznacza to, że przysługiwać im będzie:

• 100% dodatku do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w nocy (dotyczy to 1 dodatkowo przepracowanej godziny, wynikającej ze zmiany czasu) (zgodnie z art. 151¹ kodeksu pracy) lub
• czas wolny w zamian za pracę w godzinach nadliczbowych (dotyczy to 1 dodatkowej godziny, wynikającej ze zmiany czasu) (zgodnie z art. 151² kodeksu pracy).

W pierwszym przypadku – dodatkowe wynagrodzenie zostanie wypłacone pracownikowi wraz z wynagrodzeniem za miesiąc w którym wystąpiła nadgodzina (czyli za miesiąc październik). W drugim przypadku natomiast – udzielenie czasu wolnego w zamian za pracę w godzinach nadliczbowych, może nastąpić na wniosek pracownika bądź na podstawie decyzji pracodawcy. Jeżeli nastąpi na wniosek pracownika – wówczas przysługiwać mu będzie czas wolny w proporcji 1:1 (czyli – 1 dodatkowa godzina wolnego), a jeżeli na podstawie decyzji pracodawcy – w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych (czyli pracownikowi przysługiwać będzie 1,5 godziny dodatkowego wolnego) i ww. czas wolny będzie musiał zostać udzielony pracownikowi najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego.

Niezależnie od dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych – zgodnie z art. 151⁸ kodeksu pracy – za pracę w nocy, pracownikowi przysługuje również tzw. dodatek nocny, w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę, za każdą godzinę pracy w porze nocnej. Jednocześnie jednak, z art. 151⁷ kodeksu pracy wynika, że pora nocna obejmuje 8 godzin między godz. 21:00, a 7:00. W praktyce, powoduje to pewną niejednolitość w podejściu do przysługiwania pracownikowi dodatku nocnego, w przypadku pracy w nocy o 1 godzinę dłużej (czyli przez 9, a nie 8 godzin) w związku ze zmianą czasu z letniego na zimowy. Przedstawiciele jednego stanowiska uważają, że wówczas – za ww. dodatkową godzinę, należy wypłacić pracownikowi dodatek nocny (niezależnie od dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych), a przedstawiciele drugiego stanowiska, że – dodatek nocny przysługuje za nie więcej jak 8 godzin pracy w ciągu nocy, czyli za pracę przez 9 godzinę, wynikającą ze zmiany czasu – nie należy się.

¹ https://eur-lex.europa.eu/procedure/EN/2018_332

² Jan Kwietniewski, Justyna Więcej (w: Fakt), Po raz ostatni zmieniamy czas na zimowy? Wiceminister zabrał głos. Podaje konkretną datę, 8.10.2024 r.

³ PAP, Komisja Europejska podejmie kolejną próbę zniesienia zmiany czasu, 5.06.2025 r.

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 4.03.2022 r. w sprawie wprowadzenia i odwołania czasu letniego środkowoeuropejskiego w latach 2022-2026 (Dz.U. z 2022 r., poz. 539)
• Dyrektywa 2000/84/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19.01.2001 r. w sprawie ustaleń dotyczących czasu letniego (Dz.U. L 31 z 2.2.2001 r.)
• Ustawa z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 277)