Czy będzie nowa ulga dla niepełnosprawnych z kodem 03-L? Premier wezwany do zajęcia się tematem

• Geneza problemu - osoby niepełnosprawne z kodem 03-L niewidzialną grupą w systemie ulgowym
• Dlaczego ulga dla osób z kodem 03-L jest istotna? Finansowe i społeczne skutki braku ulgi
• Trudna ścieżka petycji - od Komisji do resortu, od resortu do Komisji, od Komisji do Premiera
• Odpowiedź Ministerstwa Infrastruktury: przerzucenie odpowiedzialności
• Dezyderat nr 132: tym razem do Prezesa Rady Ministrów
• Postulat pierwszy: wprowadzenie ulgi dla osób głuchych
• Postulat drugi: kompleksowa analiza i rewizja wszystkich grup uprawnionych do ulg transportowych
• Symbol Niepełnosprawności 03-L
• Przewaga prac rządowych nad pracami resortowymi

Geneza problemu - osoby niepełnosprawne z kodem 03-L niewidzialną grupą w systemie ulgowym

System ulg i uprawnień do przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego w Polsce jest regulowany przez Ustawę z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 380). Ustawa ta, mająca na celu wspieranie określonych grup społecznych, niestety pozostawia poza swoim zakresem osoby, których potrzeby są równie istotne. W centrum uwagi stanęła petycja (BKSP-144-IX-740/23) wniesiona do Sejmu, której autorzy postulowali o wprowadzenie 49-proc. ulgi na bilety jednorazowe lub miesięczne imienne dla osób głuchych posiadających orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, oznaczonym symbolem 03-L.

Dlaczego ulga dla osób z kodem 03-L jest istotna? Finansowe i społeczne skutki braku ulgi

Jak słusznie zauważają wnioskodawcy petycji, osoby głuche po ukończeniu 26. roku życia z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności nie są objęte żadną ulgą transportową ustawową. Oznacza to, że muszą ponosić 100-proc. odpłatność za przejazdy kolejowe i autobusowe. W kontekście ogólnych obciążeń finansowych, z jakimi mierzą się osoby z niepełnosprawnościami (koszty rehabilitacji, sprzętu, specyficznych terapii komunikacyjnych), dodatkowy wydatek na transport staje się istotną barierą. Petycja podkreśla, że brak ulgi dyskryminuje tę grupę, utrudniając jej swobodne podejmowanie działalności zawodowej oraz uczestnictwo w życiu społecznym i kulturalnym. Wprowadzenie ulgi miałoby wymierny wpływ na integrację i autonomię tych obywateli.

Trudna ścieżka petycji - od Komisji do resortu, od resortu do Komisji, od Komisji do Premiera

Sprawa trafiła pierwotnie do oceny w Ministerstwie Infrastruktury. Komisja do Spraw Petycji, po rozpatrzeniu petycji 9 stycznia 2024 r., podjęła kroki mające na celu zmianę przepisów. W efekcie, 13 czerwca 2024 r. Komisja wystosowała Dezyderat nr 13 do Ministra Infrastruktury.

Odpowiedź Ministerstwa Infrastruktury: przerzucenie odpowiedzialności

Odpowiedź Ministra Infrastruktury z 24 lipca 2024 r. była kluczowym momentem, który skierował sprawę na wyższy szczebel decyzyjny. Ministerstwo Infrastruktury zasadniczo odmówiło wzięcia pełnej odpowiedzialności za tę konkretną zmianę, argumentując, że:

W praktyce, Ministerstwo Infrastruktury wskazało, że choć rozumie problem, to kwestia przyznawania ulg socjalnych leży w kompetencjach resortu pracy i polityki społecznej. Takie stanowisko, choć może i formalnie poprawne pod kątem podziału kompetencji resortowych, utknęło w "biurokratycznej pułapce", pozostawiając osoby głuche bez rozwiązania.

Dezyderat nr 132: tym razem do Prezesa Rady Ministrów

W odpowiedzi na stanowisko Ministra Infrastruktury, Komisja do Spraw Petycji podjęła decyzję o eskalacji tematu. 9 września 2025 r. uchwalono Dezyderat nr 132 skierowany bezpośrednio do Prezesa Rady Ministrów. Ten nowy dokument, podpisany przez Przewodniczącego Rafała Bochenka, ma charakter apelu o podjęcie strategicznych działań na poziomie rządowym, uwzględniających wieloaspektowość poruszonej kwestii.

Postulat pierwszy: wprowadzenie ulgi dla osób głuchych

Komisja wyraźnie popiera postulaty petycji i wzywa Premiera do rozważenia przygotowania rządowej nowelizacji ustawy z 1992 r., która uwzględni wspomnianą 49-proc. ulgę dla osób głuchych z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności (03-L). Kluczowe jest tutaj przekroczenie bariery kompetencyjnej, z którą zmierzyło się Ministerstwo Infrastruktury. Zwracając się bezpośrednio do Prezesa Rady Ministrów, Komisja apeluje o zarządzanie pracami międzyresortowymi w celu wdrożenia postulowanych zmian.

Postulat drugi: kompleksowa analiza i rewizja wszystkich grup uprawnionych do ulg transportowych

Drugi, równie istotny element Dezyderatu nr 132, dotyczy szerszej perspektywy. Komisja wnioskuje o kompleksowe przeanalizowanie wszystkich postulatów zawartych w pierwotnej petycji. Szczególny nacisk położony jest na konieczność konsultacji z Ministrem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w celu rozważenia rozszerzenia uprawnień na inne grupy osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności (nie tylko osoby głuche, ale również z innymi rodzajami naruszenia sprawności organizmu).

Ten punkt wskazuje, że Komisja dostrzega potencjalną potrzebę szerszej reformy systemu ulg, tak aby nie ograniczać się tylko do jednej, choć pilnej grupy, ale dążyć do większej sprawiedliwości społecznej i usunięcia istniejących dysproporcji w dostępie do transportu, kompleksowo analizując wszystkie rodzaje niepełnosprawności, które uprawniałyby do ulgi.

Symbol Niepełnosprawności 03-L

Kod 03-L w polskim systemie orzekania oznacza zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu, w tym:

• trwałe uszkodzenie czynności ruchowej jednego lub obu fałdów głosowych,
• częściową lub całkowitą utratę krtani z różnych przyczyn,
• zaburzenia mowy spowodowane uszkodzeniem mózgu – wyższych ośrodków mowy,
• głuchoniemotę, głuchotę lub obustronne upośledzenie słuchu niepoprawiające się w wystarczającym stopniu po zastosowaniu aparatu słuchowego lub implantu ślimakowego.

Osoby te, mimo że posiadają ograniczenia w komunikacji i często ponoszą dodatkowe koszty związane z adaptacją, nie zawsze są traktowane równorzędnie z osobami o innym stopniu niepełnosprawności ruchowej czy wzrokowej, które posiadają szerszy katalog uprawnień. Brak ulgi dla tej konkretnej podgrupy z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności może być postrzegany jako luka systemowa, która narusza zasadę równego traktowania osób niepełnosprawnych.

Przewaga prac rządowych nad pracami resortowymi

Fakt, że Komisja skierowała dezyderat do Prezesa Rady Ministrów, a nie do kolejnego ministra, jest istotny dla procesu legislacji. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów pełni funkcję koordynującą prace rządu. W sytuacji, gdy dwa resorty (Infrastruktury i MRPiPS) mogą mieć różne priorytety lub różnie interpretować zakres odpowiedzialności za politykę społeczną, interwencja premiera jest niezbędna do przełamania impasu i zainicjowania skoordynowanego procesu legislacyjnego. Dezyderat ten, choć nie jest prawnie wiążący, stanowi silny sygnał polityczny i merytoryczny, wymuszający na Kancelarii Premiera podjęcie decyzji politycznej dotyczącej postulowanej ulgi.