Badania kontrolne pracownika - zmiany

Przygotowany projekt nowelizacji Kodeksu pracy polegać będzie na zmianie treści art. 176 (celem dostosowania go do treści dyrektywy 2006/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady ws. wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy) oraz art. 229 § 8 (aby dostosować go treściowo do art. 92 Konstytucji RP).

Art. 176 Kodeksu pracy stanowi, że przy pracach określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów, określonych jako szkodliwe dla zdrowia albo szczególnie uciążliwe nie można zatrudniać kobiet. Zastrzeżenia Komisji Europejskiej budzi tutaj fakt literalnego brzmienia przepisu, jakoby odnosił się do wszystkich kobiet a nie tylko tych będących w ciąży i karmiących piersią. Powoduje to zaburzenie równouprawnienia w dostępie do zatrudnienia.

Następnie nasuwające się wątpliwości skupiają się na treści art. 229 § 8 Kodeksu pracy, którego niezgodność została wychwycona na tle art. 92 Konstytucji RP.

Badania okresowe i kontrolne pracownika

Rodzaj badań, które musi przechodzić pracownik określone są bezpośrednio w Kodeksie pracy.

Osoby, które przyjmowane zostają do pracy albo pracownicy (w tym młodociani) przenoszeni na inne stanowisko pracy ze względu na panujące uciążliwe warunki pracy lub przez istniejące czynniki mające szkodliwy wpływ na zdrowie - podlegają badaniom wstępnym. Z tego kręgu osób zostają wyłączeni pracownicy ponownie przyjmowani do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub o takich samych warunkach pracy (w ramach umowy o pracę zawartej w przeciągu 30 dni od rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej z tym samym pracodawcą).

Zasadą jest, że podwładny podlega okresowym badaniom lekarskim, a częstotliwość ich przeprowadzania wynika ze stopnia zagrożenia dla zdrowia spowodowanego pracą na danym stanowisku. Kontrolne badania dotyczą osób, których niezdolność do pracy trwała dłużej, niż 30 dni.

Badania lekarskie młodocianych

Skierowanie na badania kontrolne pracownika

Powyższe badania powinny być przeprowadzone w miarę możliwości w trakcie godzin pracy, za które to pracownik otrzymuje wynagrodzenie. Badania przeprowadza się na koszt pracodawcy. Dodatkowo pracodawca pokrywa koszty przejazdu takiego pracownika np. do innej miejscowości.

Pracodawca, musi posiadać (i przechowywać) aktualne orzeczenie wydane przez lekarza, potwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na konkretnym stanowisku, aby móc dopuścić pracownika do pracy.

Wyrokiem z dnia 11 czerwca 2013 r. Sąd Najwyższy stwierdził, że warunkiem dopuszczenia pracownika do pracy jest uzyskanie przez niego zaświadczenia lekarskiego wskazującego brak przeciwwskazań do jej wykonywania. Wymagane badania do przeprowadzenia określone zostały w rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych dla celów przewidzianych w Kodeksie pracy. Powyższe wynika z podstawowej zasady Kodeksu pracy, tj. nakazu zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

Badania a substancje zagrażające zdrowiu

Jeśli pracownik jest zatrudniony w warunkach narażających go na działanie substancji i czynników rakotwórczych czy też pyłów zwłókniających, wówczas po stronie pracodawcy leży obowiązek zapewnienia mu okresowych badań też, gdy:

• zaprzestał już kontaktu z powyższymi substancjami,
• po rozwiązaniu stosunku pracy (gdy pracownik złoży wniosek o objęcie takimi badaniami).

Badania lekarskie dla przyszłych kierowców

Autopromocja

Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź

Proponowane zmiany w zakresie badań personelu

Zasady przeprowadzania badań lekarskich pracowników mają ulec zmianie. Docelowo, firma będzie mogła wysłać pracownika na badania okresowe również niewynikające z terminów ich częstotliwości, jeżeli zajdzie choćby podejrzenie pogorszenia się stanu zdrowia pracownika. Podobnie pracownikom ułatwi się dostęp do konsultacji medycznych z zakresu medycyny pracy, gdy objawy choroby pojawią się na tle wykonywanej pracy. Dotychczas (pomimo orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2002 roku, gdzie zostało stwierdzone, że w razie wystąpienia nagłego zdarzenia pracodawca może wysłać pracownika na wcześniejsze badania) takie dodatkowe badanie było możliwe tylko poprzez zgłoszenie niezdolności przez pracownika do wykonywania dotychczasowych obowiązków.

Podsumowując, proponowane zmiany są takie, że:

• pracownik będzie mógł udać się do lekarza w przypadku wystąpienia podejrzenia niekorzystnego wpływu pracy na swój stan zdrowia, a nie dopiero, gdy nie będzie już mógł jej wykonywać z powodu choroby,
• pracodawca będzie mógł wysłać podwładnego na badania kontrolne z własnej inicjatywy (bez zgody pracownika) w razie podejrzenia zmian jego stanu zdrowia - nawet w przypadku stanu ważności poprzednich badań,
• orzeczenie wydane przez lekarza będzie mogło zawierać ograniczenia, co do wykonywania niektórych prac.

Czy nowelizacja prowadzi do nadużyć po stronie pracodawcy?

Badania psychologiczne – kto przechodzi je obowiązkowo?

Oprócz niewątpliwych dobrych stron proponowanych zmian, istnieje również możliwość wystąpienia ich niepożądanych skutków. Pracodawcy będą mogli wysyłać na badania pracowników będących w okresie ochronnym, lub tych, z którymi pozostają w potencjalnym konflikcie. Pomimo obowiązywania zakazu wysyłania pracowników np. na wizyty psychiatryczne, sam fakt częstych wizyt lekarskich może rzucać cień podejrzenia niskiej wydajności i przydatności do pracy takiego pracownika.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 2014 r., poz. 208 z późn. zm.).

Wyrok SN z dnia 11 czerwca 2013 r. (Sygn. akt II UK 371/12).

Wyrok SN z dnia 18 grudnia 2002 roku (Sygn. akt I PK 44/02 ).