Kto jest konsumentem i jakie są jego prawa? – cz. 2

Kiedy jesteś konsumentem?

O tym jakie są warunki, by korzystać w obrocie prawnym z uprawnień przysługujących konsumentom można przeczytać w części pierwszej. Konsumentem może być tylko osoba fizyczna, co wyklucza z tego kręgu osoby prawne, a także wszystkich tych, którzy praktykują zakupy „na firmę”. Co jednak również istotne znaczenie ma także to, kto jest drugą stroną transakcji. Musi być to podmiot profesjonalny który zawiera transakcję w ramach prowadzonej przez siebie działalności. Takie zastrzeżenia mają szereg konsekwencji. Po pierwsze jeżeli z jakiegoś powodu nie działamy jako konsument, po drugie jeżeli drugą stroną nie jest przedsiębiorca. Poniżej praktyczne przykłady takich sytuacji.

Zobacz: Kto jest konsumentem i jakie są jego prawa? – cz. 1

Jakie znaczenie ma konsument?

Podstawowe pytanie brzmi jednak następująco: jakie znaczenie ma bycie konsumentem? Prawda jest taka, iż w wielu wypadkach posiadanie statusu konsumenta ma znaczenie istotne.

Niedozwolone klauzule umowne

Pierwszym z brzegu przykładem jest możliwość zastosowania przepisów dotyczących niedozwolonych klauzul umownych. Dotyczą one bowiem jedynie konsumentów. Zgodnie z art. 385(1) Kodeksu cywilnego postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie z nim nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Powyższa regulacja oznacza, że w przypadku obrotu konsumenckiego nie wszystko może się znaleźć w umowie. W skrajnych przypadkach, gdy umowa zawarta na podstawie wzorca umownego przedstawionego przez przedsiębiorcę, będzie krzywdząca dla konsumenta postanowienie umowne może być uznane za niedozwolone i nie będzie wiążące dla stron umowy.

Z takiej możliwości skorzystamy jednak tylko wtedy, gdy posiadamy status konsumenta.

X zawarł umowę kredytową z bankiem. W umowie znalazły się postanowienia, które są uznane za niedozwolone klauzule umowne. X jako konsument może się podnieść zarzut zawarcia w umowie klauzul niedozwolonych, co oznacza, że nie będą miały wobec niego zastosowania. Jeżeli jednak X zawrze umowę jako przedsiębiorca, nie będzie mógł się powołać na klauzule niedozwolone, a krzywdzące postanowienia będą nadal skuteczne. 

Zobacz: Przykładowe klauzule niedozwolone

Zakupy w sieci

Drugim przykładem jest dokonywanie zakupów w sieci. Jeżeli jedną stroną umowy zawieranej przez internet jest konsument, zaś drugą przedsiębiorca, wtedy będziemy mieli do czynienia z tzw. umową na odległość. Zgodnie z art. 7 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów w przypadku zawarcia umowy na odległość konsument może od niej odstąpić bez podania przyczyn, składając odpowiednie oświadczenie na piśmie w terminie 10 dni.

Uprawnienie do odstąpienia, zwane inaczej prawem do namysłu dotyczy jednak wyłącznie obrotu konsumenckiego. Tym samym nie skorzystamy z niego w sytuacji, gdy albo nie będziemy konsumentami lub też drugą stroną umowy nie będzie przedsiębiorcami.

X kupuje na portalu aukcyjnym. Jeżeli sprzedawcą będzie sklep internetowy, wtedy też będzie miał możliwość skorzystania z prawa do namysłu i odstąpić od umowy w terminie 10 dni. Jeżeli sprzedawcą będzie jednak osoba prywatna, wtedy takiego prawa mieć nie będzie.

Zobacz serwis: Konsument w sieci