REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Renta wdowia 2025: warunek wspólności małżeńskiej do śmierci małżonka. Jak rozumie go Sąd Najwyższy? Jak ZUS to będzie sprawdzał?

renta wdowia, wspólność małżeńska
Renta wdowia - warunek wspólności małżeńskiej do śmierci małżonka. Jak ZUS będzie to weryfikował? Jak rozumie to Sąd Najwyższy?
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Renta wdowia obowiązująca od 2025 roku wywołuje duże zainteresowanie tysięcy seniorów. Jednym z kilku koniecznych do spełnienia warunków uzyskania prawa do tego świadczenia, jest pozostawanie we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka. Czym jest ta wspólność małżeńska i jak ZUS będzie sprawdzał spełnienie tego warunku? Co wynika z orzeczeń Sądu Najwyższego?

Dla kogo renta wdowia - warunki, które trzeba spełnić

Na podstawie art. 95a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2025 r. – dalej jako „ustawa emerytalna”), prawo do renty wdowiej (czyli wypłaty tzw. świadczeń w zbiegu) będzie miała wdowa lub wdowiec, który ma prawo do:

1) renty rodzinnej oraz

2) własnego świadczenia takiego jak: emerytury, emerytury rolniczej, emerytury z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, emerytury wojskowej, emerytury policyjnej, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, emerytury pomostowej, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, w tym renty szkoleniowej, renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, renty rolniczej szkoleniowej, renty z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, wojskowej renty inwalidzkiej albo policyjnej renty inwalidzkiej,

Na równi z rentą rodzinną traktuje się nie tylko tę, którą wypłaca ZUS, ale również rentę rodzinną wypłacaną przez inne organy emerytalno-rentowe, tj. rentę rodzinną dla rolników, a także wojskową rentę rodzinną oraz policyjną rentę rodzinną.

Aby ZUS mógł wypłacić rentę wdowią (czyli inne świadczenie razem z rentą rodzinną) wdowa lub wdowiec musi spełnić wszystkie poniższe warunki:
1) mieć co najmniej 60 lat (jeśli jesteś kobietą) i 65 lat (jeśli jesteś mężczyzną) – czyli osiągnąć tzw. powszechny wiek emerytalny,
2) do dnia śmierci swojego małżonka pozostawać z nim we wspólności małżeńskiej,
3) nabyć prawo do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż w dniu ukończenia przez siebie 55 lat (w przypadku wdowy - kobiety) lub 60 lat (w przypadku wdowca - mężczyzny),
4) nie pozostawać obecnie w związku małżeńskim.

Przy czym prawo do wypłaty świadczeń łącznie z rentą rodzinną (tj. prawo do tzw. renty wdowiej) ustaje z dniem poprzedzającym dzień, w którym ww. wdowa lub wdowiec zawrze nowy związek małżeński.

Zasady ubiegania się o rentę wdowią, jej wysokość, limit tej wysokości oraz wiele innych przydatnych informacji znajdują się w poniższych artykułach.

REKLAMA

Natomiast w niniejszym artykule zajmiemy się jednym z warunków uzyskania renty wdowiej (wskazanym w art. 95a ust. 2 pkt 2 ustawy emerytalnej), czyli pozostawaniem do dnia śmierci małżonka we wspólności małżeńskiej.

Co oznacza wspólność małżeńska?

REKLAMA

Definicji wspólności małżeńskiej nie ma w ustawie emerytalnej. Ale – jak wyjaśnia ZUS - na podstawie orzecznictwa sądowego przyjmuje się, że wspólność małżeńska oznacza rzeczywisty związek łączący małżeństwo, który obejmuje wspólne zamieszkiwanie i prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego, wspólne pożycie, wierność i współdziałanie dla dobra rodziny.

Zdaniem ZUS,  na wspólność małżeńską składają się różnego rodzaju więzi, nie tylko natury fizycznej i majątkowej, ale także więź duchowa, osobista, emocjonalna i uczuciowa.

Pozostawanie we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka oznacza więc – zdaniem ZUS - wspólne zamieszkiwanie lub prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego lub inny rodzaj więzi łączącej małżonków.

Warto też wskazać, że ten sam warunek (pozostawanie we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka) jest od wielu lat jednym z warunków uzyskania renty rodzinnej (art. 70 ust. 3 ustawy emerytalnej). Na tle tego przepisu wydano wiele orzeczeń, w których sądy określały definicje pojęcia „wspólność małżeńska”.

Zebrane orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz innych sądów na ten temat można znaleźć w uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z 17 października 2023 r. – w sprawie o sygn. akt: I USK 148/23:
Zdaniem SN wspólność małżeńska oznacza rzeczywisty związek łączący małżeństwo, obejmujący wspólne zamieszkiwanie i prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego, wspólne pożycie, wierność i pomoc we współdziałaniu dla dobra założonej przez siebie rodziny (wyrok Sądu Najwyższego z 6 marca 1997 r., II UKN 17/97, OSNAPiUS 1997 nr 23, poz. 477).

Pojęcie wspólności małżeńskiej przewidzianej w przepisie art. 70 ust. 3 obejmuje nie tylko wspólność majątkową małżeńską, lecz także więź duchową, osobistą, emocjonalną i uczuciową (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 25 października 2000 r., III AUa 410/00, OSA 2001, z. 6, poz. 25);
Brak pozostawania we wspólności małżeńskiej oznacza zerwanie więzi duchowej i gospodarczej łączącej małżonków (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 10 marca 1999 r., III AUa 29/99, OSA 1999, z. 6, poz. 32).
Ponadto w opinii SN, wspólności małżeńskiej w rozumieniu art. 70 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie należy utożsamiać z węższym pojęciem wspólności ustawowej (zob. art. 31 k.r.o.). Brak rozdzielności majątkowej znamionuje istnienie więzi ekonomicznej (i to nie w każdej sytuacji), a więc tylko jednego z elementów składających się na pojęcie wspólności małżeńskiej.

Sąd Najwyższy zauważył, że faktycznie oddzielne zamieszkiwanie nie przeczy przyjęciu, że między małżonkami istniała wspólność małżeńska, lecz istotnym pozostaje jaka przyczyna wywołała odrębne miejsce pobytu. W wyroku z 18 lipca 2018 r. (III UK 104/17) Sąd Najwyższy uznał, że okoliczności dotyczące istnienia albo nieistnienia rzeczywistej "wspólności małżeńskiej" muszą być badane z uwzględnieniem uczuciowej motywacji zachowań małżonków. Jeżeli jeden z nich mieszka oddzielnie, lecz do dnia śmierci realizuje powinność pomocy finansowej na rzecz drugiego, z troski o potrzeby i wykazuje poszanowanie przynajmniej majątkowych obowiązków małżeńskich, pozostaje we wspólności z małżonkiem, którego opuścił.

W uchwale 7 sędziów z 26 października 2006 r., (III UZP 3/06, OSNPUSiSP 2007 nr 9-10, poz. 138) Sąd Najwyższy uznał, że warunkiem nabycia prawa do renty rodzinnej przez wdowę lub wdowca jest m.in. pozostawanie przez małżonków do dnia śmierci jednego z nich w stanie faktycznej wspólności małżeńskiej. A ciężar dowodu niepozostawania w tej wspólności spoczywa na organie rentowym.

 Nie trzeba udowadniać pozostawania (wdowy lub wdowca) we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka. To ZUS (ewentualnie) może próbować udowodnić brak tej wspólności

Osoba, która ubiega się o wypłatę renty wdowiej, we wniosku ma obowiązek złożyć oświadczenie, że pozostawała we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci współmałżonka. Informacje te podać należy oczywiście zgodnie z prawdą i potwierdzić podpisem. Przepisy nie wymagają żadnych innych dowodów na potwierdzenie tej okoliczności na etapie składania wniosku. Nie trzeba także (choć oczywiście można) udowadniać istnienia tej wspólności na etapie weryfikacji wniosku.

Powstaje jednak pytanie, jak ZUS będzie mógł sprawdzić, czy ten warunek został spełniony. Oczywiście ZUS może poprzestać na przyjęciu za prawdziwe oświadczenia wnioskodawcy w tym zakresie złożone we wniosku o rentę wdowią. I najprawdopodobniej tak będzie w większości przypadków, bo ZUS nie ma wielu możliwości sprawdzania jak faktycznie żyli małżonkowie przed śmiercią jednego z nich.

Dalszy ciąg materiału pod wideo
Ważne

Ale ZUS ma formalne prawo sprawdzić tą okoliczność. Zgodnie z ww. uchwałą 7 sędziów Sądu Najwyższego z 26 października 2006 r., (III UZP 3/06,) ciężar dowodu niepozostawania małżonków we wspólności małżeńskiej spoczywa na organie rentowym – czyli np. na ZUS-ie.

Oceniając spełnienie ww. warunku, ZUS ma prawo korzystać z wszelkich dostępnych, dopuszczalnych prawem dowodów, takich jak np. dokumenty, czy zeznania świadków.

Powinien się jednak kierować m.in. ww. uchwałą Sądu Najwyższego, w której uzasadnieniu znalazły się m.in. takie oto wskazówki:„(…) jeżeli nie orzeczono rozwodu albo separacji, to uzasadnione jest domniemanie, iż między małżonkami istniała wspólność małżeńska (…)”
Domniemanie pozostawania małżonków we wspólności małżeńskiej dla potrzeb orzekania o prawie wdowy (wdowca) do renty rodzinnej jest wzruszalne, co następuje w razie udowodnienia przez organ rentowy, że w konkretnym przypadku ubiegania się wdowy (wdowca) o prawo do tego świadczenia, pomiędzy małżonkami zostały całkowicie zniweczone więzi małżeńskie, a faktycznie nieistniejące małżeństwo trwało jedynie formalnie.”
Nieistotne lub przemijające zakłócenia dotyczące wspólnego pożycia nie podważają stanu pozostawania w faktycznej wspólności małżeńskiej.”

Podstawa prawna: ustawa z 26 lipca 2024 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2024 r. poz. 1243).

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Mieszkania od rządu już w 2025 r. (wybudują gminy). 3 przywileje dla osób niepełnosprawnych i emerytów

8000 mieszkań komunalnych chce w 2025 r. wybudować rząd (za pośrednictwem gmin). W kolejnych latach mieszkań będzie więcej. Z mieszkaniami wiążą się przywileje dla osób niepełnosprawnych i seniorów. Przywileje dotyczą pierwszeństwa w korzystaniu z lokali oraz możliwości korzystnego „przeskoczenia” ze zbyt dużego dla np. emeryta jego mieszkania własnościowego do mniejszego wynajętego od gminy (przy zachowaniu własności własnego mieszkania – ma być wynajęte gminie).

Mieszkańcy Warszawy, Gdańska, Krakowa i Wrocław bez dopłat do zakupu mieszkania. Bo limity to 10.000 zł - 11.000 zł dla 1 m2 [Pierwsze Klucze]

Średnie ceny transakcyjne dla tych miast są w przedziale około 13 000 zł do 15 500 zł. Jest nieprawdopodobne, aby do rządowych dopłat z limitem 10 000 zł – 11 000 zł dołożyły się samorządy (rząd przewiduje taką możliwość).

GPW Benchmark: WIBOR nigdy nie był manipulowany przez banki [sprostowanie]

GPW Benchmark S.A. (dalej jako: „Spółka”, „Administrator”, „GPW Benchmark”) w nadesłanym sprostowaniu, które poniżej publikujemy - odnosi się krytycznie do niektórych fragmentów artykułu pt. „Zamiast WIBOR-u w umowie kredytu konsumenckiego - stopa referencyjna NBP. Czy to legalne?” autorstwa Pana Krzysztofa Szymańskiego. Zdaniem GPW Benchmark, wskaźnik referencyjny stopy procentowej WIBOR nigdy nie był manipulowany przez banki a Administrator stosuje w tym względzie rozwiązania podlegające nieustannej ocenie przez Komisję Nadzoru Finansowego pod kątem ich skuteczności. Rozporządzenie BMR będące podstawą opracowywania wszystkich wskaźników referencyjnych na terenie UE wprost dopuszcza ich tworzenie na podstawie danych wejściowych pochodzących od banków. Reprezentatywność wskaźnika referencyjnego WIBOR nie budzi wątpliwości, ponieważ kwestia ta została poddana dwóm niezależnym od siebie ocenom – jednej dokonanej przez GPW Benchmark, drugiej przez Komisję Nadzoru Finansowego.

Opóźniony lub odwołany lot: ile wynosi odszkodowanie. Adwokat: Ten sam rejs - dwa różne wyroki. Jakie inne prawa przysługują pasażerom?

Opóźniony lub odwołany lot może pokrzyżować plany i być źródłem ogromnego stresu dla pasażerów. Dlatego w Unii Europejskiej przyznano im ochronę w postaci przepisów rozporządzenia (WE) nr 261/2004, które w takiej sytuacji gwarantuje im prawo do informacji, pomocy, opieki i odszkodowania. Komu i kiedy przysługują?

REKLAMA

Wyrok TSUE z 13 lutego 2025 r. korzystny dla konsumentów. Otwarta droga do odzyskania odsetek i prowizji dla polskich kredytobiorców

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał dziś (13 lutego 205 r.) wyrok w polskiej sprawie C-472/23 dotyczącej sankcji kredytu darmowego (SKD), który może mieć dalekosiężne skutki dla rynku kredytów i pożyczek gotówkowych w Polsce. Orzeczenie to precyzuje warunki, na jakich konsument może dochodzić swoich praw w przypadku naruszeń obowiązków informacyjnych przez banki i instytucje finansowe.

Jedno święto wykreślone z wykazu dni ustawowo wolnych? Sejmowa komisja wystosowała dezyderat do MRPiPS

Jedno święto wykreślone z wykazu dni ustawowo wolnych? Sejmowa komisja wystosowała dezyderat do MRPiPS. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, dniami wolnymi od pracy są niedziele oraz 14 innych, wymienionych w ustawie dni.

Czy Twoja strona internetowa jest bezpieczna, czy nie wyciekły hasła? Można to sprawdzić (za darmo!) na moje.cert.pl

Ministerstwo Cyfryzacji poinformowało 12 lutego 2025 r., że każdy – zarówno osoba prywatna, mała firma, jak i duża instytucja publiczna – może sprawdzić, czy jego strona internetowa jest bezpieczna. Służy do tego bezpłatne narzędzie moje.cert.pl, przygotowane przez zespół CERT Polska, działający w Państwowym Instytucie Badawczym NASK. Serwis umożliwia skanowanie domen pod kątem zagrożeń, wysyła alerty o wyciekach danych oraz ostrzega przed potencjalnie niebezpiecznymi stronami. Korzystając z moje.cert.pl można w prosty sposób poprawić cyberbezpieczeństwo firm, instytucji i innych właścicieli domen internetowych.

348,22 zł dodatku pielęgnacyjnego od 1 marca 2025 r. Co z zasiłkiem pielęgnacyjnym?

348,22 zł dodatku pielęgnacyjnego od 1 marca 2025 r. Co z zasiłkiem pielęgnacyjnym? Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej podało wskaźnik waloryzacji emerytur i rent na 2025 r. Wyniesie on 105,5 proc.

REKLAMA

Od 1 marca 2025 r. najniższa emerytura i renta wynosić będą 1878,91 zł. MRPiPS ogłosiło wskaźnik waloryzacji emerytur i rent na 2025 r.

Od 1 marca 2025 r. najniższa emerytura i renta wynosić będą 1878,91 zł. Wskaźnik waloryzacji świadczeń wyniesie 105,5 proc. Resort pracy ogłosił wysokość waloryzacji emerytur i rent w 2025 r.

MRPiPS: 105,5% to wskaźnik waloryzacji emerytur i rent w 2025 r. Najniższa emerytura: 1878,91 zł brutto od 1 marca

W dniu 12 lutego 2025 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej poinformowało, że od 1 marca 2025 roku emerytury i renty zostaną zwaloryzowane o wskaźnik 105,5%. Oznacza to, że renty i emerytury wzrosną o ok. 5,5 procent.

REKLAMA