Czy przed uzyskaniem kościelnego wyroku nasze małżeństwo było ważne?

Na początku warto od razu zacytować jeden z kanonów wprost dotyczący naszej problematyki: Małżeństwo cieszy się przychylnością prawa, dlatego w wątpliwości należy uważać je za ważne, dopóki nie udowodni się czegoś przeciwnego (kan. 1060 KPK).

Gdy zrozumie się istotę kościelnego procesu, w wyniku którego zawarte małżeństwo zostaje orzeczone jako nieważne, wówczas pojawiają się naturalną koleją rzeczy następne pytania: czy strony żyły zatem w nieważnym, grzesznym związku, czy dzieci z tego związku mają ślubne pochodzenie, co więcej czy po  pozytywnych wyrokach nagle ich status zmieni się.

Tych pytań może być znacznie więcej. Tymczasem Prawodawca jasno odpowiada na nie, iż zawarte małżeństwo należy uznać za ważne, nawet gdy w czasie jego trwania pojawią się jakieś wątpliwości i to zasadne. Oznacza to tym samym, iż po otrzymaniu stwierdzenia nieważności swojego związku obie strony mogą być przekonane, iż do tego momentu nie żyły w grzesznym związku, bo był on przecież ważny, były zatem małżonkami, że dzieci mają ślubne pochodzenie i na tym obszarze dalej nic się nie zmieni, gdyż poczęte one zostały, gdy związek – ważny – był już zawiązany. Jest to naturalny tok rozumowania. Przyjęcie przeciwnego byłoby niesprawiedliwością.

Zobacz również: Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego a kolejny ślub

Takich domniemań prawnych w Kodeksie Prawa Kanonicznego jest o wiele więcej. Zawsze jednak obecna jest przy nich inna reguła, zasada, że gdy ktoś twierdzi inaczej, a więc przeciwnie, wówczas musi to udowodnić, co oznacza tym samym możliwość obalenia domniemania (kan. 1585 KPK).

O jakie zatem jeszcze domniemania prawne chodzi? Wymienię kilka: 

• Gdy po zawarciu małżeństwa małżonkowie wspólnie zamieszkali, domniemywa się dopełnienie, dopóki coś przeciwnego nie zostanie udowodnione (kan. 1061 §2 KPK);
• Jeżeli podczas zawierania małżeństwa strona była powszechnie uważana za ochrzczoną albo jej chrzest był wątpliwy, należy domniemywać, zgodnie z kan. 1060, ważność małżeństwa, dopóki w sposób pewny nie udowodni się, że jedna strona była ochrzczona, druga zaś nieochrzczona (kan. 1086 §3 KPK);
• Domniemywa się, że wewnętrzna zgoda odpowiada słowom lub znakom użytym przy zawieraniu małżeństwa (kan. 1101 §1 KPK); Chociaż małżeństwo zostało zawarte nieważnie z racji przeszkody lub braku formy, to jednak domniemywa się, że wyrażona zgoda trwa, dopóki nie uzyska się pewności jej odwołania (kan. 1107 KPK).