Nieważne a niegodziwe zawarcie małżeństwa

I tak KPK rozróżnia sytuację, podczas której strony zawierają związek mimo jakiejś przeszkody, np. zawarcie związki mimo przeszkody wieku, od sytuacji, podczas której strony zawierają małżeństwo wbrew jakiemuś zakazowi, np. zawarcie związku przez osobę (osoby) małoletnią (małoletnie). Gdy chodzi o pierwszą kwestię, to Prawodawca stanowi, iż małżeństwo jest wówczas ważne, gdy kobieta ma ukończony czternasty rok życia, zaś mężczyzna szesnasty (kan. 1083 §1 KPK). Gdy zatem przynajmniej jedna ze stron zawrze go mimo nie ukończonego dla swojej płci wieku, to powoduje tym samym nieważność związku. Oczywiście Prawodawca wziął pod uwagę fakt, iż KPK reguluje sytuacje dla katolików na całym świecie, a zatem winno się uwzględnić specyficzną sytuację – chociażby w analizowanym przypadku – zróżnicowany rozwój człowieka w zależności od strefy klimatycznej, dlatego też przyznał uprawnienia poszczególnym Konferencjom Episkopatu danego kraju, aby to one ustaliły wiek do godziwego (ale nie do ważnego) zawarcia związku (kan. 1083 §2 KPK). Dlatego też w naszych warunkach wiek ten przyjęto na osiemnasty rok życia (Instrukcja dla duszpasterzy dot. małżeństwa konkordatowego z dn. 22. X.1998 r., cz. II, pkt. 8). Zawarcie stąd związku przed jego ukończeniem, ale po ukończeniu wieku wymaganego do jego ważności powoduje niegodziwość jego zawarcia nie zaś nieważność (kan. 1071 §1 pkt. 6 KPK).

Zobacz serwis: Sprawy rodzinne

Można się zastanowić, dlaczego większe restrykcje są w pierwszym aniżeli w drugim przypadku. Zasadniczo wniosek narzuca się sam – większe niebezpieczeństwo dla zdrowia, życia ludzkiego jest bardziej w pierwszej sytuacji aniżeli drugiej – bierzemy tu pod uwagę kwestię potomstwa, ale nie chodzi tu tylko i wyłącznie o dzieci, które mogą zostać poczęte, ale też o zdrowie i życie kobiety, która zachodzi w ciążę, pomijam kwestię psychicznego przygotowania do zawarcia związku.

Podobną sytuację obserwujemy przy zakazie zawarcia małżeństw mieszanych, a więc pomiędzy stroną katolicką a stroną przynależącą co Kościoła, bądź wspólnoty kościelnej nie posiadającej pełnej komunii z Kościołem katolickim (np. prawosławni, protestanci) (kan. 1124 KPK), oraz przy przeszkodzie różnej religii (różnej wiary), która zachodzi pomiędzy stroną katolicką a stroną nie mającą ważnie udzielonego chrztu świętego, bądź nieochrzczoną (np. wyznawcy innej religii) (kan. 1086 §1 KPK). Z zakazem mamy również do czynienia wówczas, gdy strona katolicka zawiązuje węzeł małżeński z osobą, która formalnie odstąpiła od Kościoła Katolickiego (kan. 1071 §1 pkt. 4 KPK).