Pokrzywka-Bensalem: Przemoc psychiczna (ekonomiczna) najczęściej dla otoczenia jest niezauważalna [WYWIAD]

Wioleta Matela-Marszałek, Infor.pl: Czy osoby, które przychodzą do Pani w sprawie rozwodowej są świadome tego, że mogą być ofiarami przemocy ekonomicznej lub psychicznej?

Tamara Pokrzywka-Bensalem, adwokat, mediator: Inne niż fizyczna rodzaje przemocy są dosyć podstępne. Ofiary bardzo często w ogóle nie mają świadomości, że są ofiarami. Do takich wniosków niejednokrotnie wspólnie dochodzimy dopiero na spotkaniu, w trakcie którego klient opowiada mi o tym co się działo w małżeństwie. Co ciekawe, bardzo często „objawy” przemocy przez samych klientów są marginalizowane, poruszane jako temat poboczny lub ujawniają się dopiero po zadaniu konkretnych pytań. Niektóre z przejawów tej przemocy traktowane są jako coś złego, ale nie zdefiniowanego jako forma przemocy, ale są też takie, co do których klient przejawia wręcz akceptującą postawę. Według mnie wynika to z przyjętych stereotypów, np. kto więcej zarabia ten ma większe prawo do podejmowania decyzji i dysponowania tymi pieniędzmi.

Polecamy: Seria 5 książek. Poznaj swoje prawa!

Jakie formy w codziennym życiu może przybierać taka przemoc?

Przemoc ekonomiczna jest jednym z rodzajów przemocy psychicznej – jest to pojęcie węższe, ale cel jest ten sam, choć nakierowany na finanse - w szerokim znaczeniu. Do tej grupy zaliczać się będą wszystkie zachowania, które zmierzają do kontroli współmałżonka, zdominowania go pod względem finansowym. Nie chodzi tu tylko o klasyczne "wydzielanie” pieniędzy – wachlarz zachowań i działań sprawcy jest szeroki.

Przykładowo można tu wymienić brak dostępu do konta, na którym zgromadzone są wspólne pieniądze. Małżonek nie tylko nie może samodzielnie wypłacać zgromadzonych środków, ale często nawet nie ma wiedzy ile tych środków na koncie się znajduje. W przypadku przemocy ekonomicznej możemy mieć do czynienia z kontrolą wydatków. Zdarza się też kontrola lub ograniczanie dostępu do podstawowych środków higienicznych, czystości czy nawet wody. Można tu wymienić utrudnianie podjęcia lub utrzymania pracy czy nauki.

Przemoc ekonomiczna to też szantażowanie, czyli uzależnianie przekazania pieniędzy od wykonania przez współmałżonka określonej czynności lub spełnienia innego warunku. Czasem przeplata się tutaj przemoc ekonomiczna z seksualną.

Małżonek stosujący przemoc ekonomiczną może odmawiać nam udziału w podejmowaniu jakichkolwiek decyzji finansowych. Niekiedy wymusza rezygnację z wpływu na zarząd majątkiem, także tym osobistym. Często sprawca wywiera presję, aby ofiara udzieliła mu pełnomocnictwa do podejmowania działań w zakresie zarządzania finansami, zaciągania zobowiązań i innych.