Czy można kogoś uczynić spadkobiercą „pod warunkiem”

Jest to ograniczenie swobody testowania.

Zatem jeśli spadkodawca zastrzeże jakiś warunek w testamencie, powołanie spadkobiercy mimo tego będzie skuteczne, i nie będzie on musiał spełnić tego warunku, aby dziedziczyć majątek na podstawie testamentu.

Gdy bez warunku nie doszłoby do powołania spadkobiercy

Jedynie wówczas, gdyby z treści testamentu lub z okoliczności dałoby się wyprowadzić wniosek, że bez takiego warunku spadkodawca nie powołałby danego spadkobiercy, to powołanie tego spadkobiercy będzie nieważne, a więc spadkodawca osiągnął zamierzony cel. Są to sprawy bardzo skomplikowane, bo sąd będzie musiał odtworzyć zamiar i wolę spadkodawcy, przesądzić swoim orzeczeniem, czy właśnie tą osobę spadkodawca powołałby do dziedziczenia, gdyby wiedział o tym, że zakazane jest powoływanie spadkobiercy pod warunkiem.

Zobacz również: Gdy spadkodawca pozostawił kilka testamentów

Przykład takiego testamentu z warunkiem, to powołanie do spadku osoby XY, która będzie zięciem spadkodawcy. Jeśli XY nie jest zięciem spadkodawcy w dacie otwarcia spadku, to można wyprowadzić z takiego testamentu wniosek, że testator nie powołałby XY na spadkobiercę, gdyby wiedział, że zastrzeżenie tego warunku, że XY musi zostać jego zięciem, aby być spadkobiercą, będzie potraktowane jako nienapisane. 

Jest to zasada, która pozwala na uszanowanie woli spadkodawcy.
Jeśli warunek napisany w testamencie spełni się przed otwarciem spadku (zgonem spadkodawcy), to w chwili otwarcia spadku nie istnieje już stan niepewności  i wiadomo kto będzie spadkobiercą testamentowym.

Trudno jest podać przykład, który byłby lepszym wyjaśnieniem tej kodeksowej konstrukcji, ale wracając do początku niniejszego tekstu, można by powiedzieć, że jeśli spadkobierca powołany w testamencie jednak ożenił się i w dacie otwarcia spadku pozostaje w związku małżeńskim, to nie istnieje stan niepewności co do woli spadkodawcy/testatora.

Jeśli warunek zapisany w testamencie nie ziścił się przed otwarciem spadku (zgonem spadkodawcy), to uważa się go na nienapisany, tzn. nie można zmusić syna testatora, aby się ożenił i tylko pod tym warunkiem będzie spadkobiercą.

Sprowadza się to jednak to podstawowej zasady, że warunku (jak też terminu) w testamencie skutecznie, w prosty sposób, zapisać nie można. 

Zobacz również serwis: Testament